سکوت نگران‌کننده درباره قرص کرونا

دو شرکت داروسازی «فایزر» و «مِرک» پس از ساخت داروی ضدکرونا اعلام کرده‌اند که از محل فروش داروهای ضد کرونای خود در کشورهای دیگر هیچ درآمدی دریافت نخواهد کرد.

روزنامه همدلی: دو شرکت داروسازی «فایزر» و «مِرک» پس از ساخت داروی ضدکرونا اعلام کرده‌اند که از محل فروش داروهای ضد کرونای خود در کشورهای دیگر هیچ درآمدی دریافت نخواهد کرد. ایران نیز از جمله این کشورها به شمار می‌رود؛ یعنی ایران اجازه دارد این داروها را در داخل تولید کند؛ اما یک هفته بعد از بیانیه شرکت فایزر هنوز مسئولان وزارت بهداشت در این زمینه موضع‌گیری نکرده‌اند و این سکوت کم‌کم دارد نگرانی ایجاد می‌کند.

روزهای پایانی زمستان کرونایی

کرونا که از زمستان 98 در ایران و جهان شیوع پیدا کرد، با گذشت حدوداً دو سال هنوز به سر نرسیده است. در این مدت بیش از پنج میلیون نفر در جهان و بیش از 128 هزار نفر در ایران جان خود را براثر این ویروس چینی ازدست‌داده‌اند. در همان ماه‌های اول پاندمی امید جهانیان به ساخت واکسن‌ پیشگیری‌کننده از کووید و داروهای درمان این ویروس بود؛ تا جایی که برخی در گوشه و کنار پاندمی به خیال سودجویی از این امید و شرایط موجود افتادند.

از طب سنتی تا باورهای خرافی بین برخی مردم در ایران دست‌به‌دست می‌شد بلکه امید به مقاومت در برابر این ویروس مدرن همچنان باقی بماند؛ اما چاره کار تنها به دست علم بود. متخصصان در سرتاسر جهان به دنبال ساخت مدرن‌ترین سلاح‌های پیشگیری‌کننده از این بیماری بودند و سرانجام با اعلام اخبار ساخت اولین واکسن‌ها که در فاصله کوتاهی از هم منتشر می‌شد روزنه‌ای در جهان پدیدار شد. حالا نیز دو شرکت داروسازی در جهان قرص‌های درمانگر ویروس کووید را ساخته‌اند و امید به رهایی این ویروس عالم‌گیر بیش‌ازپیش تقویت‌ می‌شود.

داروی فایزر 90 و داروی مرک 50 درصد از ابتلا می‌کاهد

شرکت فایزر که اولین شرکتی بود توانست مجوز تزریق اضطراری واکسن‌های خود را دریافت کند، اکنون نیز از اولین شرکت‌های سازنده داروی ضدکووید به شمار می‌رود. قرص خوراکی شرکت فایزر با نام پاکسلوید «Paxlovid» جدیدترین داروی ضدکرونا در جهان است که ۸۹ درصد اثربخشی در مبتلا نشدن به نوع حاد و مرگ بر اثر این بیماری دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که قرص کرونا تولید فایزر عوارض ابتلا به کرونا را کاهش می‌دهد و دوره بهبود را کوتاه‌تر می‌کند. پیش از فایزر، شرکت داروسازی «مِرک» نیز اقدام به تولید «مولنوپیراویر» داروی ضد کرونا کرده بود که نتایج آزمایش‌های بالینی نشان می‌دهد مصرف این دارو خطر بستری شدن و مرگ را به میزان ۵۰ درصد در افراد عضو گروه‌های پرخطر کاهش می‌دهد.

فایزر از ایران پول نمی‌گیرد

شرکت «فایزر» هفته پیش اعلام کرد که مجوز تولید داروی ضدویروس کرونا را به سازمان Medicine Patent Pool یا MPP ارائه کرده است تا شرکت‌های داروسازی در ۹۵ کشور که حدود ۵۳ درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد بتوانند این دارو را تولید کند. این یعنی «فایزر» از محل فروش این دارو در کشورهای فقیر هیچ درآمدی دریافت نخواهد کرد و تا وقتی همه‌گیری ویروس کرونا یک وضعیت پزشکی اضطراری تلقی شود از دریافت حقوق معنوی حاصل از فروش این دارو در ۹۵ کشوری که مشمول این قرارداد هستند صرف‌نظر خواهد کرد.

شرکت داروسازی «مرک» نیز ماه گذشته در قرارداد مشابهی اجازه داد که سایر شرکت‌های داروسازی قرص محصول این شرکت به نام «مولنوپیراوير» را برای فروش در ۱۰۵ کشور فقیر و درحال‌توسعه تولید کنند. ایران نیز یکی از کشورهای مشمول این قرارداد است و 85 میلیون نفر شهروندانش جزو این 53 درصد به شمار می‌روند.

قرص کرونا به ایران می‌رسد؟

اما رسیدن این داروها به دست بیماران ایرانی به یک سؤال تبدیل‌شده است؛ هر دو دارو توسط دو شرکت آمریکایی ساخته‌شده‌اند. سال گذشته پس‌ازآنکه واکسن‌ها به میدان آمدند، رهبری ورود واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی به داخل کشور را ممنوع اعلام کردند. بااین‌حال پس از اظهارات ایشان در مردادماه گذشته، مسئولان وزارت بهداشت از ورود واکسن‌های فایزر ساخته‌شده در کشورهای دیگر به داخل صحبت کردند. رهبر انقلاب مردادماه گفته بودند: «واکسن چه از راه واردات و چه با تولید داخلی باید با تلاش مضاعف و به هر شکل ممکن تأمین شود و در اختیار همه مردم قرار بگیرد.»

بااین‌حال ورود واکسن‌های فایزر ساخت آلمان و بلژیک نیز محقق نشد. اکنون نیز به نظر می‌رسد ورود داروی فایزر به کشور چندان شدنی نباشد. روزنامه همشهری اخیراً از شرط گذاشتن ایران برای راه‌اندازی خط تولید داروی «پاکسلوید» ساخت فایزر روایت کرد و نوشت: «یک مقام مسئول در وزارت بهداشت که نخواست نامش در گزارش بیاید، به همشهری می‌گوید که راه‌اندازی خط تولید و دسترسی به این دارو، نیاز به چهار شرط دارد؛ تأیید کمیسیون مربوطه در سازمان غذا و دارو، بر هم نخوردن نظام دارویی کشور، جمع‌بندی حقوق مالکیت فکری و ثبت در فهرست دارویی کشور؛ بنابراین عبور از تمام این مراحل، تولید پاکسلوید در ایران را با تأخیر همراه خواهد کرد.»

این روزنامه به نقل از این مقام مسئول می‌نویسد: «نکته مهم در تولید پاکسلوید در کشورهای جهان این است که آیا شرکت فایزر انتقال تکنولوژی را انجام خواهد داد؟ اگر این اتفاق بیفتد، امکان راه‌اندازی خط تولید در کشور هم وجود خواهد داشت.»

کاهش 90 درصدی مرگ با «پاکسلوید»

به جز این اظهارات فعلاً فقط درباره اثربخشی قرص ضدکرونای «پاکسلوید» صحبت می‌شود. برای نمونه مهرداد حق ازلی، دبیر بورد داخلی کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا درباره قرص ضدکرونای «پاکسلوید» به ایسنا گفته: این دارو در چرخه تولیدمثل ویروس توانایی مهار آن را دارد و می‌تواند تا ۹۰ درصد از مرگ‌ومیر و بستری جلوگیری کند؛ ولی این تحقیقات اولیه است؛ اما به نظر می‌رسد این دارو در مهار پاندمی تأثیرگذار باشد. وجود این دارو به مفهوم کنار گذاشتن امر واکسیناسیون نیست و واکسیناسیون، استفاده از دارو و رعایت پروتکل‌ها در کنار یکدیگر می‌تواند ما را از شر این ویروس رهایی بخشد.

حق‌ازلی دراین‌باره اضافه می‌کند: «برنامه‌هایی برای بررسی این دارو در کشور ما هم وجود دارد و حتی مواد اولیه آن را هم در کشور داریم؛ اما بهتر است اطلاعات بیشتر را سازمان غذا و دارو ارائه دهد اما امکان ساخت چنین دارویی برای ما هم فراهم است.»

سکوت وزارت بهداشت و صدای مخالفت با دارو و واکسن

اما گذشته از اظهارنظر کارشناسی درباره اثربخشی داروهای ضدکرونا موضع وزارت بهداشت به‌عنوان متولی سلامت جامعه فعلاً سکوت است. هنوز مشخص نیست علت این سکوت پیگیری تولید دارو در داخل است یا رایزنی برای کسب مجوزهای لازم تولید داروهای آمریکایی. شاید هم وزارت بهداشت نمی‌داند فعلاً چه موضعی باید بگیرد! اما آنچه پیداست این است که در این سکوت رفته‌رفته صدای گروه‌های مخالف ورود دارو به کشور بلند خواهد شد. آن‌طور که اخیراً جلیل رحیمی جهان‌آبادی، نماینده تربت‌جام و تایباد از مخالفت و فشار برای جلوگیری از دارو به کشور خبر داده است. او در توییتر خود می‌نویسد: «خط‌ونشان کشیدن‌های برخی مسئولان و مافیای داروی کشور برای ممانعت از ورود قرص درمانی کرونا به کشور شروع شده! باید هر فردی را که مانع دسترسی مردم به دارو و واکسن کرونا شود به دلیل ارتکاب «جنایت علیه بشریت» و «قتل عمد» تحت تعقیب داخلی و بین‌المللی قرار داد تا بدانند ملت بی‌پناه نیست.»