پیوند اعضا؛ پلی میان مرگ و حیات

ایسنا/بوشهر آخرین روز از اردیبهشت روز ملی اهدا عضو نام گذاری شده است. روزی که یادآور نیکوکاری افرادی بزرگی است که در تلخ‌ترین و سخت‌ترین بخش زندگی خود یعنی همان زمان که دیگر امیدی به بازگشت بیمار دچار مرگ مغزی شده خود ندارند، لحظه‌ای که اشک غم از دست رفتن عزیزی از خانواده و اشک شوق حیات دوباره بیمار در انتظار پیوند در روبه‌روی هم قرار دارد، تصمیم به اهدا عضو و نجات جان دیگری می‌گیرند.

نخستین پیوند عضو در کشور به تاریخ ۱۳۱۴ خورشیدی بر می‌گردد و این امر خداپسنده در استان بوشهر نیز اولین بار در سال ۱۳۸۴ انجام شده است که در این ۱۷ سال، ۹۷ نفر جانی دوباره به بیماران نیازمند عضو بخشیده ند.

علیرضا باقری مسئول مرکز فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی استان بوشهر در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: پس از طی مراحل قانونی و تشریفات تعیین بیمار مرگ مغزی شده در بیمارستان، روبه‌رو شدن با خانواده فرد و صحبت از اهدا اعضا و جلب رضایت آنان، سخت‌ترین بخش فرایند اهدا عضو است و می‌توان متولیان این عمر را هنرمندانی خطاب کرد که دلی خدایی دارند.

وی افزود: سالانه حدود هزار خانواده در سطح کشور راضی به اهدای عضو می‌شوند؛ پارسال سهم استان بوشهر از این تعداد ۱۴ اهدا بوده است که البته به دلیل انتقال بیمار برای تکمیل مراحل درمانی و آگاهی از رخداد مرگ مغزی در خارج استان، در نهایت عمل اهدا عضو در استانی دیگر به ثبت رسیده است که ما این افراد را جز آمار استان بوشهر محسوب نمی‌کنیم.

از رصد بیمار تا اعلام مرگ مغزی به خانواده بیمار

باقری با اشاره به تعیین و تشخیص فرد دچار مرگ مغزی شده بیان کرد: در خصوص روند اهدا عضو و گرفتن رضایت از خانواده وی، تیمی تحت عنوان کوردیناتور که آموزش‌های تخصصی دیده‌اند وجود دارد که در شناسایی، نگهداری و رضایت گرفتن و در نهایت برداشت عضو دخالت مستقیم دارند و با نظارت دانشگاه علوم پزشکی در بیمارستان‌ها بیمارانی که سطح هوشیاری پایین دارند را رصد کرده و زمانی که هوشیاری بیمار به سطح سه رسید و علایم مرگ مغزی مشهود شد تست‌های مرگ مغزی انجام می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: اگر نتایج تائید شود در مرحله بعد با خانواده بیمار مرگ مغزی صحبت می¬کنیم که سخت‌ترین بخش آن همین موضوع است که در روبروی خانواده¬ای بنشینید، خبر مرگ عزیزش را اعلام کنید وآرام آرام از آن‌ها اعضای بدن عزیزشان را هم طلب کنید. بعد از این مرحله و کسب رضایت از خانواده بیمار پزشک‌های تایید کننده ما که از طرف وزرات بهداشت ابلاغ لازم را دارند بر بالین بیمارحاضر می‌شوند و تست‌های نهایی را صورت می گیرد.

مسئول مرکز فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی استان بوشهر درخصوص تیم پزشکان تائید کننده بیماران مناسب جهت اهدا عضو گفت: این پزشکان شامل متخصص و جراح مغز و اعصاب، متخصص بیهوشی و متخصص داخلی هستند که پس از حضور و رویت بیمار، مجددا مدارک را بررسی و مرگ مغزی را اعلام می دارند و در نهایت نماینده پزشکی قانونی این موضوع را تایید می کند و بیمار آماده تشریفات اهدا عضو و انتقال به اتاق عمل می‌شود.

باقری در ادامه بیان کرد: این مراحل با هماهنگی تیم جراحی بیمارستانی که مسئول انجام عمل و انتقال اعضا به مراکز پیوند است رخ می‌دهد که در جنوب کشور بیمارستان ابوعلی سینا شیراز یکی از بیمارستان‌های اختصاصی ست که این تیم متخصص را اعزام می کند.

وی در مورد دریافت عضو افزود: سامانه‌ای وجود دارد که افراد نیازمند با توجه به مستنداتی مانند شرایط بیماری، گروه خونی، مدت زمان انتظار و اولویت دریافت عضو در آن مشخص شده و در لیست انتظار قرار می¬گیرند و هر ارگان با توجه به نیاز بیمار ممکن است به استان‌های متفاوتی اعزام شود.

رئیس مرکز فراهم آوری اعضا پیوندی در خصوص نبود بیمارستان و مرکز ویژه پیوند اعضا در بوشهر ابراز کرد: در استان سازوکار پیوند با توجه به نیازهای زیرساختی آن هنوز اتفاق نیافتاده است و این آرزوی قلبی ماست که پیوندها در بوشهر انجام شود. به ویژه پیوند کلیه که مسیر پیچیده‌ای ندارد. البته ابتدا نیروی انسانی باید تامین شود و سپس تجهیزات مورد نیاز نیز کامل‌تر شود و لازم است اضافه کنم که امیدواریم با توجه به تلاش‌های دانشگاه علوم پزشکی و مسئولین، هر چه زودتر محیط آن را فراهم کنیم.

۸ عضو حیاتی برای اهدا

باقری با بیان اینکه تمامی اعضا در روند اهدا عضو مورد استفاده قرار نمی‌گیرند، تصریح کرد: هر فرد یک تا هشت عضو قابل پیوند دارد مانند کلیه، کبد، قلب، ریه، پانکراس و روده که خوشبختانه در استان ما حداکثر عضو برداشت شده ۵ عضو از این هشت عضو در یک اهدا بوده است.

وی در ادامه گفت:اما برداشت ریه‌ها خاص است و عمل برداشت و انتقال عضو همزمان باید در یک بیمارستانی انجام می¬گیرد؛ که در بیمارستان شهید گنجی دشتستان قرار بود از یک مورد مرگ مغزی برای اولین بار برداشت ریه انجام شود کهتیم پیوند به علت مشاهده برخی موارد مشکوک در ریه بیمار از این جراحی منصرف شدند.

۵۳ نسج قابل برداشت در هر اهدا

مسئول اهدا عضو در استان با ذکر اینکه نسوج همان بافت‌های سلولی تشکیل دهنده بدن هستند گفت: در کنار برداشت ارگان ها، برداشت ۵۳ نسج در صورت رضایت قابل انجام است که از این بین میتوان به برداشت قرنیه، بافت استخوان، دریچه قلب، غضروف، تاندون، پوست و... اشاره کرد که در استان به غیر از برداشت پوست سایر موارد را به صورت محدودتر داشته ایم.

باقری در مورد تفاوت اهدا عضو از شخص زنده با خرید و فروش عضو بیان کرد: متاسفانه یکی از مواردی که چهره اهدا عضو را خدشه¬دار می¬کند برداشت عضو اصطلاحا زنده به زنده است، که اگر این اهدا با دید فقر باشد و شخص دهنده بخاطر نیاز مالی مجبور به فروش عضو باشد از همه جهات چهره خوبی ندارد، ولی در بعضی مواقع در شرایطی بیمار قرار می‌گیرد که حتما باید از فرد زنده عضو دریافت کند.

سامانه پیامکی برای علاقمندان اهدا عضو

به گفته باقری، افراد علاقه‌مند جهت دریافت کارت اهدا عضو می‌توانند با مراجعه به سامانه‌ای که در دانشگاه علوم پزشکی طراحی شده یا سامانه جامع به آدرس www.ehdacenter.ir درخواست صدور کارت دهند.

همچنین سامانه پیامکی ۳۴۳۲ هم آماده دریافت مشخصات افراد علاقه‌مند به دریافت کارت اهدا عضو است.

مرگ مغزی یا کما

علیرضا باقری در پاسخ به تفاوت مرگ مغزی و کما جهت انجام اهدا عضو، افزود: مرگ مغزی حالتی مشابه هم دارد به نام کما، اما با این فرق بزرگ که در کما سلول‌های مغزی سالم هستند، ولی در مرگ مغزی سلول‌ها از بین رفتن و اصلا هم قابل نخواهند بود.

وی در پایان با تشکر از ایثار و فداکاری خانواده‌هایی که تا کنون با رضایت خود در اهدا عضو به دیگران حیاتی دوباره بخشیده اند ابراز امیدواری کرد این عمل صالح نهادینه شود تا بجای سپردن بدن بی جان عزیزان خود به خاک جانی دوباره در کالبدی دمیده شود.