افزایش ظرفیت‌های پزشکی‌؛ بیم‌ها و امیدها

در روزهای گذشته و پس از انتشار دفترچه انتخاب رشته گروه‌های مختلف، افزایش ظرفیت رشته‌های علوم پزشکی که ماه‌ها پیش مصوبه مربوط به آن از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده بود، نقل محافل دانشجویان و استادان رشته‌های علوم پزشکی و داوطلبان کنکور علوم تجربی شده است. در این گزارش سعی کردیم به موافقان و مخالفان این طرح و دغدغه این روزهای داوطلبان کنکور نگاهی داشته باشیم.

به گزارش ایسنا، سال‌هاست که کشمکشی میان برخی مسئولان و جامعه پزشکی بر سر افزایش ظرفیت پذیرش این رشته در دانشگاه‌ها وجود دارد. آذر ماه سال ۱۴۰۰ بالاخره و با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، افزایش ظرفیت پزشکی در مقطع عمومی کلید خورد. بر همین اساس، برنامه‌ریزی شد تا امسال شاهد افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی باشیم و ۹۶۰۰ داوطلب در این رشته پذیرفته شوند. اما طرفین این کشمکش چه می‌گویند؟

دکتر رجبعلی برزویی، معاون خط مشی‌گذاری شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌گوید: بر اساس نقشه درمان کشور، به ازای هر ۱۰ هزار نفر باید ۱۸ پزشک داشته باشیم، در حال حاضر این عدد در مرز ۱۱.۸ تا ۱۲ پزشک به ازای هر ۱۰ هزار نفر است، پس تا رسیدن به آمار مطوب فاصله بسیار داریم. در صورت اجرای این مصوبه، حداقل باید ۱۱ سال سپری شود تا به حداقل نقطه مطلوب براساس نقشه مصوب دست یابیم. اما رئیس سازمان نظام پزشکی نظر متفاوتی دارد. دکتر محمد رئیس‌زاده با تاکید بر این که ورودی‌های این طرح حداقل هشت سال دیگر وارد چرخه کاری می‌شوند، می‌گوید: «ارائه خدمات درمانی یک بسته به هم پیوسته است که پزشک تنها یک جزء آن است. افزایش بی‌رویه ظرفیت، کمبود سایر اجزای آن را حل نخواهد کرد. مثلا آیا کمبود دارو با افزایش داروسازان محترم حل خواهد شد؟»

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز از مخالفان این طرح بودند. آن‌ها مدعی بودند مشکل از توزیع جمعیت پزشکان است و نیازی به افزایش ظرفیت نیست. سعید نمکی، وزیر بهداشت سابق، سه سال قبل و زمانی که زمزمه‌های تصویب طرح افزایش ظرفیت پزشکی شنیده می‌شد، گفت: مسئله کمبود پزشک عمدتا ناشی از توزیع نامناسب فارغ‌التحصیلان رشته پزشکی در سراسر کشور است و در حال حاضر هم تعدادی پزشک داریم که از چرخه طبابت خارج شده‌اند. دو سال بعدتر و یک ماه پیش از آن که شورای عالی انقلاب فرهنگی ماده واحده افزایش ظرفیت پزشکی در مقطع عمومی را تصویب کند، معاون آموزشی وزیر بهداشت گفت: «دسترسی مردم به پزشک، فقط از طریق افزایش ظرفیت پزشکی محقق نمی‌شود؛ تا زمانی که نظام سطح بندی و ارجاع با اولویت خدمات ارتقای سلامت و پیشگیری و فرآیند بومی گزینی پزشکان و نظام پرداخت عادلانه اصلاح نشود، حتی اگر ظرفیت‌ها را چند برابر کنیم، باز هم مشکل دسترسی به پزشک در مناطق محروم را خواهیم داشت.»

علاوه بر این که برخی مسئولان، افزایش ظرفیت دانشگاه‌ها را راه حل مشکل در دسترس نبودن پزشکان برای همه اقشار جامعه نمی‌دانند، عده‌ای نیز معتقدند اساسا دانشگاه‌ها توان پذیرش و آموزش این تعداد از دانشجویان را ندارند. دکتر امیرعلی سهراب پور، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره به این که امسال پذیرش دانشجو در دانشگاه‌های تربت حیدریه، خوی، ساوه، سیرجان و بهبهان هم انجام می‌شود، در صفحه خود در توییتر نوشته: یکی از دلایل اصلی افت کیفیت آموزش عالی، تاسیس دانشگاه‌های بی امکانات در اقصی نقاط کشور بوده است.  

صدای اعتراض دانشجویان پزشکی نیز در چند روز گذشته فضای مجازی را پر کرده است. یکی از این دانشجویان نوشته: «سه ترم اول پزشکی سه تا درس آناتومی داره که حتما باید با جسد آموزش داده بشه. اینطور هم نیست که اگر جسد تشریح شد، گروه بعد هم بتونه آن را استفاده کنه. ما سه تا کلاس بودیم و یک جسد داشتیم برای تشریح. کجا؟ یک دانشگاه مطرح کشور. حالا هی ظرفیت را زیاد کنید.» یکی از جراحان کلیه نیز پیرامون افزایش ظرفیت دانشگاه‌های علوم پزشکی نوشته: الان خیلی از شهرهای مرکز استان، جراحانی تربیت می‌کنند که بسیاری از عمل‌های جراحی را نکرده و ندیده‌اند و این تهدید سلامت مردم است. بسیاری از دانشگاه‌ها، یونیت دندانپزشکی به تعداد دانشجو ندارد.» 

علاوه بر این، یکی از کانال‌های تلگرامی در خبری اختصاصی از قول دبیرخانه پزشکی عمومی اعلام کرد دانشکده‌های جدید همچون سراب، ساوه و ... با سهمیه و توافق دانشکده مادر اقدام به پذیرش کرده‌اند و دبیرخانه پزشکی عمومی به هیچ یک از آن‌ها هنوز مجوز مستقلی نداده است. این دانشکده‌ها در پاییز مورد بازرسی قرار خواهند گرفت و اگر شرایط لازمه را نداشته باشند، پذیرش نخواهند داشت. این خبر و بازنشر آن توسط تعدادی از صفحات مجازی معروف میان داوطلبان کنکوری و دانشجوها، باعث شد شک و تردید گسترده‌ای میان داوطلبان کنکور تجربی ایجاد شود که اگر دانشکده‌های جدید را انتخاب کنند و بعدتر این دانشکده‌ها از ارزیابی‌های لازم سربلند بیرون نیایند، تکلیف آن‌ها چه خواهد شد. 

با همه اینها، شورای عالی انقلاب فرهنگی در آذر ماه سال گذشته با صدور اطلاعیه‌ای پاسخ مخالفان مصوبه افزایش ظرفیت رشته‌های علوم پزشکی را با بیان نکاتی درباره شرایط این رشته‌ها در کشور اعلام کرد. در این اطلاعیه گفته شده است در کشورهایی با نظام سلامت پیشرفته، سرانه پزشکان بین ۳۰ الی ۵۰ پزشک در هر ۱۰ هزار نفر است، بنابراین اگر طی پنج سال آینده افزایش سالیانه ۳ هزار نفری در پذیرش پزشکی داشته باشیم، ۱۸ سال طول خواهد کشید تا سرانه پزشک در کشور به حد نظام سلامت کشورهای پیشرفته برسد. در این اطلاعیه همچنین بیان شده که افزایش ظرفیت حتی با فرض توزیع کنونی، می‌تواند تا حدودی مشکل کمبود امکانات در مناطق کمتر برخوردار را پوشش دهد. 

کافیست روزی از جلوی بیمارستان‌های بزرگ و تخصصی پایتخت عبور کنید تا با انبوه چادرهای مسافرتی‌ای مواجه شوید که خانه همراهان بیمارانی است که صدها کیلومتر از شهرهای دور برای دریافت خدمات درمانی مناسب به تهران آمده‌اند؛ بنابراین موافقان افزایش ظرفیت به درستی بحث کمبود پزشک مخصوصا در مناطق کمتر برخوردار را مطرح می‌کنند؛ به همین دلیل است که شهرهایی همچون سراب و خوی برای نخستین بار در حال جذب دانشجوی پزشکی در مقطع عمومی هستند. اما از سوی دیگر، فراهم کردن امکانات و جذب اساتید متخصص برای این دانشگاه‌ها موضوعی مهم است که نباید قربانی افزایش تعداد پزشکان شود. علاوه بر این، ابهام‌زدایی مسئولان وزارت بهداشت از سازوکار آموزش در دانشکده‌هایی که امسال برای اولین بار قرار است میزبان دانشجویان پزشکی عمومی باشند، می‌تواند راهنمایی برای انتخاب رشته بهتر داوطلبان باشد.