امام رضا؛ امامی که مورد ستایش دوست و دشمن بود

نماینده ولی‌ فقیه در لرستان با بیان اینکه از نگاه بزرگان شیعه، امام رضا(ع) همانند دیگر امامان معصوم(ع) دارنده تمام کمالات و فضایل اخلاق انسانی در مرتبه اعلی است، گفت: به گفته آنان، ایشان آنچنان در قله شکوهمند کمال و فضیلت قرار دارند که نه تنها دوستان و پیروانش، آن حضرت را ستوده‌اند، بلکه دشمنان کینه‌توز و سرسخت هم به مدح و ستایش ایشان پرداخته‌اند.

حجت‌الاسلام سیداحمدرضا شاهرخی در گفت‌وگو با ایسنا با گرامیداشت سالروز ولادت باسعادت امام رضا(ع) گفت: از نکات برجسته‌ای که در زندگی امام رضا(ع) وجود دارد این است که ایشان در زمانی به مسند امامت رسید، که بعد از شهادت پدر بزرگوارش امام موسی کاظم(ع) از شمشیر ظلم و ستم هارون خون می‌چکید، ولی امام رضا(ع) با تدبیرش، هم معارف قرآنی و اهل‌ بیت(ع) را گسترش داد و هم محبت اهل‌ بیت(ع) را در میان شیعیان ترویج می‌کرد، و این کار بسیار بزرگی بود.

وی افزود: وقتی مأمون به حکومت رسید پایتخت عباسیان را مرو قرار داد و به‌خاطر اینکه بتواند پایه‌های حکومت را از تضعیف نجات دهد و فعالیت‌های دینی و فرهنگی امام رضا(ع) را کمرنگ و مبارزان علوی را کنترل کند، امام رضا(ع) را به اجبار از مدینه به مرو منتقل کرد، اما امام رضا(ع) با تدبیری که داشت با استفاده از فرصت ولیعهدی همه نقشه‌های مأمون عباسی را خنثی کرد.

شاهرخی با بیان اینکه در دوران ولیعهدی امام رضا(ع) معارف اسلامی و قرآنی گسترش پیدا کرد، جهاد و مبارزه علوی شدت پیدا کرد، مجاهدان و مبارزان تقویت شدند، در بیان دلایل و علل اصرار مأمون برای پذیرش ولایتعهدی از سوی امام رضا(ع) گفت: مهمترین هدف مأمون عباسی برای تحمیل ولایتعهدی بر امام رضا(ع) مشروعیت بخشیدن به نظام خلافت و سلطنت بنی‌عباس بود.

وی افزود: مأمون می‌دانست همه مردم بر این باور هستند که خلافت بنی‌عباس غصبی است، لذا با این کار می‌خواست به مردم نشان دهد خلافت و سلطنت بنی‌عباس به‌دلیل حضور امام رضا(ع) در دربار مشروعیت دارد.

امام جمعه خرم‎آباد با بیان اینکه دلیل پذیرش ولایتعهدی از سوی امام رضا(ع) تثبیت نظام امامت و ولایت بود، اضافه کرد: امام رضا(ع) با پذیرش ولایتعهدی توانست نظام امامت و ولایت را تثبیت کند که اگر این اتفاق نمی‌افتاد با توجه به اینکه حضرت موسی بن جعفر(ع) در زندان بود دیگر هرگز سخن از امامت و ولایت در کار نبود.

نماینده ولی ‎فقیه در لرستان با بیان اینکه علت دیگری که امام رضا(ع) با پذیرش ولایتعهدی موافقت کرد این بود که می‌خواست از این فرصت برای معرفی امامت و ولایت استفاده کند، در بیان پاره‌ای از فضایل امام رضا(ع) اظهار کرد: از نگاه بزرگان شیعه، امام رضا(ع) همانند دیگر امامان معصوم(ع)، دارنده تمام کمالات و فضایل اخلاق انسانی در مرتبه اعلی است. به گفته آنان، ایشان آنچنان در قله شکوهمند کمال و فضیلت قرار دارد که نه تنها دوستان و پیروانش، آن حضرت را ستوده‌اند، بلکه دشمنان کینه‌توز و سرسخت هم به مدح و ستایش ایشان پرداخته‌اند.

شاهرخی ادامه داد: ابراهیم بن عباس درباره اوصاف اخلاقی امام رضا(ع) در عیون اخبارالرضا(ع)، ج ۲، ص ۱۸۴ می‌گوید: «هرگز ندیدم که امام رضا(ع) به کسی یک کلمه جفا کند و ندیدم که سخن شخصی را قطع کند و ندیدم که نیازمندی را از درگاه خویش رد کند، او هرگز در حضور افراد تکیه نمی‌داد و هرگز او را ندیدم که با صدای بلند بخندد، بلکه خنده‌اش تبسم و لبخند بود، وقتی که کنار سفره می‌نشست، همه خدمتکاران و غلامان را کنار سفره می‌نشاند.»

امام جمعه خرم‎آباد در معرفی سیره اخلاقی امام رضا(ع) گفت: نمونه‌های فراوانی از برخورد نیک امام در معاشرت با دیگران نقل شده است که به‌طور مثال می‎توان رفتار محبت‌آمیز و همسفره شدن امام با بردگان و زیردستان حتی پس از ولیعهدی اشاره کرد چنان‌که ابن شهرآشوب در مناقب آل ابیطالب، ج ۴، ص ۳۶۲ نقل می‎کند: روزی امام به حمام رفت و یکی از حاضران که امام را نمی‌شناخت از ایشان خواست دلاکی او را انجام دهد. امام پذیرفت و شروع به دلاکی کرد. دیگران با مشاهده این ماجرا امام را به آن مرد معرفی کردند و وقتی آن مرد شرمسار شد و عذرخواهی کرد، امام او را آرام کرد و به دلاکی ادامه داد.

وی ادامه داد: امام رضا(ع) در مناظرات علمی که بزرگان ادیان و فرق در آن حضور داشتند، به مجرد شنیدن صدای اذان، جلسه را ترک می‌کرد و در پاسخ به درخواست حاضران برای ادامه بحث علمی می‌فرمود: «نماز می‌گزاریم و بازمی‌گردیم»؛ کمااینکه گزارش‌هایی از عبادت‌های شبانه و شب زنده‌داری ایشان نقل شده است. (عیون اخبارالرضا، ج ۲، ص ۱۸۴)

شاهرخی در معرفی سیره علمی  امام رضا(ع) نیز اظهار کرد: امام رضا(ع‏) هنگام حضور در مدینه، در روضه نبوی می‌نشست و دانشمندانی که از پاسخ سؤالات درمی‌ماندند، از امام یاری می‌خواستند این در حالی است که پس از حضور در مرو نیز از رهگذر مناظراتی که برپا می‌شد، به بسیاری از شبهات و سؤالات پاسخ می‌گفت. افزون بر آن امام در منزل خود و در مسجد مرو حوزه علمی تشکیل داد ولی وقتی مجلس درس امام بالا گرفت مأمون دستور تعطیلی آن را صادر کرد. (عیون اخبارالرضا، ج ۲، ص ۱۷۲)

وی افزود: در سیره رضوی بر نقش خانواده در تربیت فرزند تأکید شده و مواردی همچون لزوم ازدواج با همسر صالح، اهتمام به ایام بارداری، نامگذاری نیک و تکریم کودک گوشزد شده است. همچنین در مورد اهتمام امام رضا(ع‏) به انس گرفتن با نزدیکان نیز نقل شده است که هرگاه امام فراغتی پیدا می‌کرد، نزدیکان و اطرافیانش از کوچک و بزرگ را جمع می‌کرد و به گفت‌وگو با آنان می‌پرداخت. (عیون اخبارالرضا،ج ۲، ص ۱۵۹)