سیلی محکمی که عربستان به آمریکا زد

کارشناسان می‌گویند که دولت فعلی آمریکا در قبال عربستان دچار یک اشتباه فاحش شده است و این اشتباه در عدم درک اهمیت بالای تغییرات در این کشور نهفته است؛ چراکه ریاض امروز از تجارب گذشته درس گرفته و اکنون با آمریکا با زیرکی برخورد می‌کند و تصمیم پادشاه این کشور برای میزبانی از اعضای خانواده‌های شهدا و اسیران فلسطینی و ادای مناسک حج توسط آنها؛ «سیلی محکمی» به مهم‌ترین موضوع در دستور کار سفر وزیر امور خارجه آمریکا به ریاض یعنی سازش با اسرائیل است.

به گزارش ایسنا،‌ روزنامه رأی الیوم در یادداشتی درباره سفر اخیر آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا به عربستان سعودی و موفقیت و یا عدم موفقیت وی در دستیابی به اهداف مورد نظرش در این سفر نوشت: یک سند محرمانه منتشر شده توسط واشنگتن پست اخیرا فاش کرد که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی و حاکم دوفاکتوی این کشور، تهدید کرده است که اگر جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا تهدیدهای خود مبنی بر اجرای قانون ضد انحصار نفتی و تحمیل محاصره بر کشورهایی که به تصمیم اوپک پلاس پایبند بودند به ویژه عربستان و روسیه را عملی کند، ریاض نیز تحریم‌های اقتصادی دردناکی را علیه آمریکا اعمال خواهد کرد.

افشای این اطلاعات آمریکایی، تأیید کرد که بایدن با درک جدی بودن واکنش عربستان سعودی و پیامدهای بد احتمالی آن بر اقتصاد آمریکا، تهدیدات خود را که قبل از انتخابات میان دوره‌ای بیان کرده بود، پس گرفته است و دولت او به سرعت اتخاذ یک سیاست تحت عنوان «دوستی» به جای «تهدید» ولیعهد سعودی را در دستور کار قرار داد. این امر دلیل سفرهای مکرر مقامات آمریکایی به ریاض در دوره اخیر که آخرین مورد آن سفر آنتونی بلینکن بود را بازگو می‌کند.

نکته قابل توجه این بود که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه چهارشنبه گذشته و زمانی که بلینکن در ریاض حضور داشت، با هدف تکذیب اخبار منتشر شده مبنی بر اختلافات عربستان و روسیه بر سر اجرای دومین تصمیم اوپک پلاس؛ شامل کاهش تولید و ابتکار عربستان برای کاهش تولید حدود یک میلیون بشکه در روز و به تبع آن حمایت عملی روسیه از این اقدام با کاهش نیم میلیون بشکه‌ای تولید، با بن سلمان تماس گرفت.

ما از صحت این سند و تهدیدهای موجود در آن اطلاعی نداریم؛ اما با توجه به اقدامات عملی «تلافی جویانه» مقامات سعودی علیه واشنگتن، ازجمله کاهش تولید نفت برای دومین بار و گسترش مبادلات تجاری با چین و به ویژه تمایل عربستان برای خرید پهپادها و موشک‌های کروز و سیستم‌های نظارت گروهی، به طور غیرمستقیم آنچه در این اسناد آمده بود را تایید می‌کند.

سفر بلینکن به ریاض و اجماع کارشناسان بر سر عدم دستیابی وی به اکثر اهدافش در این سفر، به ویژه عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل، عدم موفقیت در جلوگیری از پیشبرد توافق برای ایجاد نیروی دریایی مشترک میان عرب‌های حوزه خلیج فارس و ایران و تقویت روابط با تهران، حاکی از افزایش شکاف در روابط عربستان و آمریکا و از بین رفتن شتاب تاریخی در روابط آن‌هاست که در هشت دهه گذشته به اوج خود رسیده بود.

در بیانیه عربستان که شنبه و یک روز پس از پایان سفر بلینکن به ریاض منتشر شد، آمده است که پادشاه این کشور تصمیم گرفته است از هزار خانواده شهدا و اسیران فلسطینی به عنوان میهمان برای انجام مراسم حج دعوت کند. این تصمیم یک «سیلی محکم» به مهم‌ترین موضوع در دستور کار سفر وزیر امور خارجه آمریکا به ریاض بود. انتخاب اعضای خانواده شهدا و اسیران فلسطینی برای انجام مناسک حج به معنای حمایت از مقاومت در برابر اشغالگری رژیم اسرائیل و رد غیرمستقیم عادی سازی روابط با تل‌آویو است.

اشتباه بزرگ و فاحش دولت فعلی آمریکا در عدم درک اهمیت بالای تغییرات در عربستان سعودی بود. ازجمله این تغییرات اولویت دادن ریاض به منافع خود در مقابل کشورهای غربی، شکستن سیطره آمریکا بر تصمیم گیری ریاض و همچنین وجود ائتلاف‌های آماده جایگزین به ویژه سازمان بریکس به رهبری روسیه و چین، تلاش برای ازسرگیری روابط با ایران و میزبانی از بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه در نشست سران عرب در جده هستند.

امید است که این مواضع سعودی به ویژه رد همه اشکال عادی سازی روابط با رژیم اشغالگر اسرائیل ادامه یابد و تثبیت شود؛ چراکه این اتفاق موقعیت رهبری عربستان را در جهان عرب تقویت می‌کند.

در همین راستا، تحلیلگران مصری با بیان اینکه ایالات متحده آمریکا در حال حاضر بازی خود را با عربستان سعودی به عنوان متحد قدیمی خود آغاز کرده است، نسبت به تسلیم شدن ریاض در برابر تلاش‌های باج خواهی که آمریکایی‌ها از بدو شکل گیری کشورشان تاکنون به آن معروف هستند، هشدار می‌دهند.

«اسماعیل صبری مقلد»، استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل در این باره می‌گوید: آمریکا در تلاش است تا عربستان را از مسیر فعلی که در سطح عربی، منطقه‌ای و بین‌المللی در آن قرار دارد، خارج کند.

وی افزود: آمریکا این کار را با رویارویی مستقیم با ریاض و یا شیوه‌های درپیش گرفته شده علیه دیگر کشورها انجام نمی‌دهد، بلکه درصدد پیش بردن آن و منحرف کردن ریاض از طریق کشاندن آن به مسائل دیگر ازجمله مبارزه با تروریسم بین‌المللی و داعش است.

وی گفت: آمریکایی‌ها درصدد تشکیل یک ائتلاف بین‌المللی به رهبری خود و در یک محدوده جغرافیایی وسیع‌تر هستند و می‌خواهند نقطه شروع این ائتلاف از ریاض باشد و عربستان یکی از طرف‌های اصلی آن برای مقابله با تروریسم بین‌المللی و از بین بردن خطر و تهدید آن باشد.

مقلد ادامه داد: آنچه برای آمریکا اهمیت دارد این است که عربستان سعودی را در این ائتلاف بگنجاند. ریاض اکنون با تاکتیک‌ها، سیاست‌ها و ابتکارات مختلف در کانون هدف‌گیری آمریکایی‌ها قرار دارد؛ سیاست‌ها و تاکتیک‌هایی که ظاهر ادعایی آنها با اهداف واقعی پس پرده‌شان کاملا متفاوت هستند.

برخی از ناظران و کارشناسان نیز معتقد هستند که عربستان سعودی از تجارب گذشته درس گرفته و اکنون با ایالات متحده آمریکا با زیرکی برخورد کرده و سیاست جدیدی مبتنی بر منطق انعطاف‌پذیری و عدم سختگیری را اتخاذ کرده است.