حیاتی اما بی‌خریدار!

در حالی که آمارهای نگران کننده از ریزش شدید متقاضیان رشته‌های حیاتی پزشکی یکی پس از دیگری منتشر می‌شود، این سوال جدی‌تر از همیشه مطرح است؛ چه می‌توان کرد تا قطار نیمه جان نظام درمانی دوباره روی ریل بیفتد؟

به گزارش ایسنا، جام جم نوشت: در روزگاری نه چندان دور، رقابت بر سر صندلی‌های تخصص پزشکی آن چنان داغ بود که قبولی در رشته‌هایی مانند بیهوشی یا جراحی قلب، آرزوی بسیاری از پزشکان جوان به شمار می‌رفت اما حالا ورق برگشته و وزارت بهداشت از خالی ماندن بسیاری از این ظرفیت‌ها خبر می‌دهد، تا جایی که به گفته معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی، برخی از حیاتی ترین رشته‌ها از جمله قلب، بیهوشی و اطفال با کاهش ۷۰ درصدی ورودی متخصص مواجهند؛ موضوعی که به تازگی وزیر بهداشت نیز صراحتا آن را تایید کرد و خبر از عدم تامین نیاز درمانی کشور در این بخش‌ها داد.

بیهوشی رشته بیهوشی

یکی از مشکلات مزمن نظام سلامت کشور، ناهماهنگی میان نیاز واقعی جامعه به تخصص‌های پزشکی و گرایش داوطلبان به برخی رشته‌های خاص است؛ مشکلی که در سال‌های اخیر شدت بیشتری یافته است. در شرایطی که کشور با کمبود نیرو در برخی رشته‌های حیاتی مانند بیهوشی، طب اورژانس و اطفال مواجه است، بسیاری از پزشکان جوان تمایل به رشته‌های پردرآمد مثل جراحی‌های زیبایی، پوست و سایر رشته‌های سودآور دارند؛ گرایشی که موجب خالی ماندن ظرفیت‌های مهم و تهدید آینده نظام درمانی شده است. بابک شکارچی، معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی در گفت وگو با جام جم در این باره می‌گوید: درحال حاضر سه رشته از رشته‌های اصلی ما دچار مشکل هستند که در صدر آنها، رشته بیهوشی است. متاسفانه به رغم این که‌این رشته یکی از اساسی ترین شاخه‌های پزشکی محسوب می‌شود و نقش حیاتی در انجام جراحی‌ها و مراقبت‌های ویژه دارد، با این حال در سال‌های اخیر شاهد کاهش چشمگیر تعداد متخصصان این حوزه بوده‌ایم. این وضعیت به گونه‌ای است که بسیاری از بیمارستان‌ها، خصوصا در مناطق محروم با کمبود نیروی متخصص مواجهند. این وضعیت منجر به افزایش فشار کاری بر رزیدنت‌ها و پزشکان شاغل در این حوزه شده و کیفیت خدمات درمانی را تحت تاثیر قرار داده است. معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی با اشاره به کاهش چشمگیر داوطلبان رشته بیهوشی، ادامه می‌دهد: بسیاری از فارغ التحصیلان پزشکی به دلیل شرایط دشوار کاری، تعرفه‌های پایین، نبود حمایت‌های شغلی و افزایش فرسودگی شغلی، این رشته را انتخاب نمی‌کنند یا پس از مدتی آن را ترک می‌کنند.همین امر موجب شده تا بخش‌های زیادی از ظرفیت آموزشی این رشته خالی بماند. به گفته شکارچی، ظرفیت پذیرش متخصصان بیهوشی در سال گذشته حدود ۴۴۰ نفر بوده اما بیش از ۷۰ درصد این ظرفیت خالی مانده است. این مساله به ویژه در بیمارستان‌های مناطق محروم وضعیت رابحرانی تر کرده چراکه بسیاری از جراحی‌ها به دلیل نبود متخصص بیهوشی انجام نمی‌شود. مثلا در استان لرستان بیمارستان‌هایی داریم که متخصص زنان، جراح، ارتوپد، چشم پزشک و... داریم اما چون متخصص بیهوشی نداریم جراحان عملا نمی‌توانند کاری کنند.

طب اورژانس در وضعیت اورژانسی

وزیر بهداشت و درمان به تازگی اعلام کرده که میزان ورودی‌ها در برخی رشته‌های جراحی دشوار مانند جراحی قلب، جراحی عروق، بیهوشی و طب اورژانس به اندازه نیاز کشور نیست اما ظاهرا وضعیت در رشته‌هایی مثل طب اورژانس و اطفال بسیار وخیم تر از یک ناترازی با نیازهای کشور است و اکنون به سمت از بین رفتن حرکت می‌کند! معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی در این باره می‌گوید: یکی از رشته‌هایی که‌این روزها به رغم اهمیت بالای آن، در حال انقراض است، رشته طب اورژانس است؛ به طوری که سال گذشته ۴۳۹ ظرفیت برای این رشته وجود داشت که ۴۰۹ مورد یعنی بیش از ۹۰ درصد ظرفیت خالی ماند! رشته اطفال نیز وضعیت بحرانی دارد. در این حوزه نیز سال گذشته ۶۳۹ ظرفیت در کل کشور وجود داشت که حدود ۴۲۹ مورد از آن یعنی بالای ۷۰ درصد متقاضی نداشت.

چه باید کرد؟

در حالی که آمارهای نگران کننده از ریزش شدید متقاضیان رشته‌های حیاتی پزشکی یکی پس از دیگری منتشر می‌شود، این سوال جدی تر از همیشه مطرح است؛ چه می‌توان کرد تا قطار نیمه جان نظام درمانی دوباره روی ریل بیفتد؟ معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی، با اشاره به ابعاد نگران کننده بحران، معتقد است هنوز هم می‌توان با اقدامات فوری و هدفمند، جریان ورودی نیروهای متخصص را احیا کرد. برای حل این بحران، باید مشوق‌های لازم برای دانشجویان پزشکی در نظر گرفته شود. برخی از اقدامات موثر شامل حذف یا کاهش محدودیت‌های طرح تعهد خدمت، افزایش تعرفه‌های متخصصان بیهوشی، ارائه مزایا و امکانات مناسب و بهبود شرایط کاری در بیمارستان‌هاست. علاوه بر این تغییراتی در نظام آموزشی مثل حذف آزمون‌های پیچیده ورودی و تسهیل مسیر جذب دانشجویان علاقه مند به‌این رشته‌ها نیز ضروری است. شکارچی با بیان این که کمبود متخصصان در حوزه‌های قلب، بیهوشی و اطفال می‌تواند سلامت عمومی‌جامعه را تحت تاثیر قرار دهد و مردم را با مشکلات جدی روبه رو کند، می‌افزاید: در صورت عدم اتخاذ تدابیر فوری، نظام سلامت کشور در آینده با چالش‌های عمیق تری روبه رو خواهد شد. البته خوشبختانه اتاق فکر وزارت بهداشت در این زمینه دغدغه مند است اما در هر حال دولت، مجلس و نهادهای مرتبط باید با همکاری یکدیگر راهکارهای عملی را برای حفظ و جذب نیروی متخصص در این حوزه اجرایی کنند تا کیفیت خدمات درمانی حفظ و از بحران‌های آینده جلوگیری شود.

این زنگ خطر را بشنوید

در شرایطی که بحران در برخی تخصص‌های حیاتی پزشکی به مرز هشدار رسیده، آمارها از آینده‌ای نگران کننده برای نظام سلامت کشور خبر می‌دهد؛ آینده‌ای که در آن اتاق‌های جراحی ممکن است جراح داشته باشند اما بدون متخصص بیهوشی، کاری از پیش نرود؛ اورژانس‌ها ممکن است با بیماران پر شوند اما بدون پزشک متخصص، کسی نباشد تصمیمات حیاتی بگیرد و کودکانی که در مراکز درمانی چشم به راه پزشک هستند،بی پاسخ بمانند.بحران امروز،تنها مساله‌ای آماری یا آموزشی نیست؛ این یک زنگ خطر اجتماعی است. کمبود متخصص در حوزه‌هایی مثل اطفال، بیهوشی و طب اورژانس، مستقیما با جان مردم سروکار دارد. اگر امروز چاره‌ای اندیشیده نشود، فردا شاید دیگر حتی راه حلی هم باقی نمانده باشد. اکنون دیگر وقت آن است که سیاست گذاران حوزه سلامت از پشت میزها برخیزند و با نگاهی واقع گرایانه، مسیر جذب، نگهداشت و حمایت از نیروهای متخصص را بازنگری کنند. این بحران را نمی‌توان با وعده و امیدواری پشت سر گذاشت؛ نظام سلامت به نسخه‌ای دقیق، فوری و اجرایی نیاز دارد. سلامت جامعه را نمی‌توان با کم توجهی و بی تفاوتی به حال خود رها کرد.