رتبه ایران در شاخص جهانی فساد
خبرآنلاین: سازمان شفافیت بین‌الملل رتبه‌بندی جدید وضعیت فساد در جهان را منتشر کرده گزارشی که رییس سازمان بازرسی کل کشور آن را دقیق نمی‌داند.
نیو صدر: سازمان شفافیت بین‌الملل، در گزارشی وضعیت فساد را در سال ۲۰۱۸ در کشورهای مختلف مقایسه کرده و ایران در این رتبه‌بندی ۸ پله سقوط کرده است اما مسئولان کشور به دلایل مختلف نتایج این مطالعه را واقعی نمی‌دانند.
هفته پیش به روال سال‌های قبلی سازمان شفافیت بین‌الملل گزارشی به اسم «شاخص ادراک فساد» را منتشر کرد. در این گزارش که از سال آن به کشورها براساس میزان فسادی که با آن درگیر هستند، نمره‌دهی شده. در این رتبه‌بندی بالاترین نمره به معنای نبود فساد و کمترین نمره به معنای بیشترین میزان فساد است.
امتیاز ایران در این شاخص برابر ۲۸ است و در میان ۱۸۰ کشور ایران در رتبه ۱۳۸ قرار دارد.
این در حالی است که ایران سال گذشته در رتبه ۱۳۰ قرار داشت. از سویی امتیاز ایران از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ پیشرفت کرده بود و امسال این روال تغییر کرد. البته گزارش سازمان شفافیت بین‌الملل نشان می‌دهد که امتیاز اکثر کشورها امسال کاهش پیدا کرده.
البته در رتبه‌بندی منطقه‌ای انجام شده هم خاورمیانه بعد از آفریقا با میانگین ۳۹ امتیاز از بدترین مناطق جهان در زمینه ادراک فساد است. در این رابطه در گزارش سازمان شفافیت بین‌الملل آمده است: «مبارزه با فساد در خاورمیانه و آفریقاشمالی همچنان ترسناک باقی‌مانده است.»
قاضی سراج: این شاخص‌ها و امتیازها واقعی نیست
اما در داخل ایران واکنش‌های منفی به نتایج این گزارش برگزار شد. قاضی ناصر سراج، رئیس سازمان بازرسی کل کشور، در این رابطه گفت: «دلیل این موضوع باید بررسی شود. ولی تصور من این است که عامل تأثیرگذار بر این موضوع، برگزاری محاکم علنی و برخی اظهارات غیرمسئولانه برخی مسئولان است که قصدشان انعکاس واقعیت نیست و بیشتر تلاش می‌کنند خودشان را به هر دلیل مطرح کنند و فساد را آن طوری که هست منعکس نمی‌کنند و نتیجه آن این است که سازمان شفافیت بین‌الملل رتبه ما را از ۱۳۰ به ۱۳۸ تقلیل داد.»
او ادامه داد: «از نظر امتیازی، امتیاز ایران در سال ۲۰۱۷، امتیاز ۳۰ بود که در سال ۲۰۱۸ به امتیاز ۲۸ رسید. البته امتیاز کشور روسیه هم ۲۹ بود که امسال به امتیاز ۲۸ رسید؛ بنابراین امتیاز فساد ما با روسیه برابر است ولی شاخص ادراک فساد در کشور ما قطعاً خیلی بیشتر از روسیه است. می‌دانید که این شاخص‌ها و امتیازها واقعی نیست، بلکه از روی ادراک فساد، امتیاز و رتبه‌بندی انجام می‌شود که انشاء الله با تمهیداتی که قوه قضائیه در سال آینده ترتیب می‌دهد این موضوع مرتفع می‌شود. بنده بر این اعتقادم که باید واقعیت را به مردم منعکس کرد و ادراک فساد در جامعه را پایین آورد.»
البته این انتقادات به «شاخص ادارک فساد» توسط کارشناسان خارجی هم انجام می‌شود. دن هوگ استاد علوم سیاسی دانشگاه سوسک آلمان، یکی از اصلی‌ترین منتقدان این گزارش‌هاست. او بر این باور است که چنین گزارشی درباره فساد ۳ مشکل اساسی دارد:
- فساد بسیار پیچیده است و نمی‌توان آن را با یک عدد نشان داد.
- برخلاف اندازه‌گیری فساد، اندازه‌گیری ادراک ما از فساد منجر به تقویت برخی کلیشه‌ها می‌شود.
- این شاخص فساد را در بخش خصوصی اندازه‌گیری نمی‌کند.
سازمان شفافیت بین‌الملل، چگونه فساد را اندازه‌گیری می‌کند؟
در واقع شاخص ادراک فساد که نظرات مختلفی درباره صحت آن وجود دارد، به روش خاصی میزان فشار را در کشورهای مختلف اندازه‌گیری کرده و به هر کشور نمره‌ای خاص می‌دهد.
به طور کلی سازمان شفافیت بین‌الملل، به طور مستقیم وضعیت کشورها در حوزه فساد را بررسی نمی‌کند؛ این سازمان اطلاعات ۱۳ منبع مختلف مثل بانک جهانی، پروژه جهانی عدالت و ... را بررسی کرده و براساس اطلاعات این ۱۳ منبع به کشورهای مختلف نمره می‌دهد.
همه این منابع میزان فساد در کشورها را به شکل مختلفی مثل وضعیت اقتصادی، دموکراسی و ... اندازه‌گیری می‌کنند و به همین دلیل معیارهای اصلی این مطالعه مشخص نیست.
این سازمان در این رابطه می‌نویسد: «هر کدام از ۱۳ منبع میانگین فساد عمومی و سیاسی را در کشورهای مختلف اندازه‌گیری کرده و نمره‌ای به اسم شاخص ادراک فساد ارائه می‌دهد.»
