مذاکرات؛ در برزخ محتوایی و بحران تصمیم‌گیری

یک کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان این که مذاکرات هسته‌ای در یک برزخ محتوایی و بحران تصمیم گیری قرار گرفته است، گفت: مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و دولت فدرال ایالات متحده آمریکا همواره با فراز و نشیب فراوانی رو به رو بوده است؛ باید بپذیریم در وضعیت کنونی با توجه آنچه در تهران و واشنگتن می گذرد دستیابی به یک توافق دور، اما نزدیک است.

مهدی مطهرنیا در گفت‌وگو با ایسنا در ارزیابی خود از روند مذاکرات هسته‌ای اظهار داشت: مذاکرات در واقع وضعیت کبود را از خود به نمایش می گذارد؛ به این معنا که باید گفت از یک سو دو طرف تقاضای این را دارند که به توافق برسند، از سوی دیگر هر دو طرف بر مواضع خود استوار هستند. این مساله نشان دهنده نوعی اثر سناریوی پیش روی برجام تحت عنوان سناریوی لبه شکننده مقاومت است.

این استاد دانشگاه با اشاره به چهار سناریو« کیش و مات، قیصر، لبه مقاومت شکننده و آفتاب شتاء» خاطرنشان کرد: در سناریوی لبه مقاومت شکننده هر دو پایتخت های تهران و واشنگتن بر مدار الکتریکی مذاکرات، مقاومت ثابت دارند. بنابراین اگر چه از خود بخش قابل توجهی از عقب نشینی های رسانه ای را نشان می دهند اما در عمل آمریکا به هیچ وجه حاضر نخواهد شد تحریم های متوجه ایران آنگونه که تهران می خواهد را مرتفع سازد و مسائل پادمانی مربوط به پرونده ایران را نادیده بگیرد.

این کارشناس مسائل بین الملل همچنین بیان کرد: از سوی دیگر تهران هم نمی پذیرد آمریکا چیرگی خود را بر تهران حاکم کرده و خواهان آن شود که پرونده هسته ای در قالب برنامه جامع اقدام مشترک به پرونده های دیگر گسترش یافته و تسلیم خواسته های آمریکا شوند.

وی ادامه داد: در این میان اروپا به عنوان دستگاه لبه چسبان یا در مدار التکریکی مذاکرات، مقاومت وابسته دارد به معنای این که اروپایی ها با وجود میراث خود تحت عنوان برجام و با وجود نیاز خود به بازار انرژی و صدور گاز و نفت از سوی ایران در بحران اوکراین و نیز با وجود نیاز خود به قرابت با تهران در رقابت با متحد دیرینه خود یعنی آمریکا تلاش دارند برجام را حفظ کنند.

مطهرنیا همچنین اظهار کرد: باید در نظر بگیریم تلاش جوزپ بورل و دیگر مسئولان سلف او مانند موگرینی، سولانا، اشتون و ... در این مسیر نشان دهنده مقاومت وابسته آن ها به موضوع پرونده هسته ای ایران است که از یک سو وابسته به آینده آن ها بوده و از سوی دیگر وابسته به نیاز ایران در رقابت با دیگر کنشگران عرصه بین المللی است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: چین و مسکو نیز دارای مقاومت متغیر هستند و از برگ ایران برای گرفتن امتیاز استفاده می کنند تا بازارهای ایران را برای خود پیدا کنند. لذا همواره در سطح تحلیل کلان خود را در برابر آمریکا قرار نمی دهند و از طرفی تلاش دارند در برابر آمریکا حمایت مشروط از ایران داشته باشند.

وی افزود: در این وضعیت بالطبع اکنون آمریکا و ایران در یک بافت موقعیت واگرایانه قرا گرفته اند. دولت آمریکا نگران انتخابات میان دوره ای و ۲۰۲۴ است حتی در انتخابات میان دوره هم پیروز شود تضمینی برای پیروزی در انتخابات ۲۰۲۴ نیست. ضمن این که دولتی که در ایران سر کار است بیش از همه دولت های قبل خود مورد توجه مرکز قدرت در ایران قرار دارد و در صورت امضای یک توافق ضعیف گفتمان انقلابی خود را در خطر و دچار ترک ایدئولوژیک می‌بیند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با تاکید بر این که مذاکرات در یک برزخ محتوایی در بحران تصمیم گیری قرار گرفته است، گفت: بهترین روش برای آمریکا این است که خود را در برابر تهران کنار بکشد و سازمان های بین المللی را با تهران مواجه کند. از این رو است که می‌بینیم آژانس در برابر تهران قرار دارد.