برخی بی‌توجهی‌ها در نمایشگاه کتاب

یک ناشر با مرور کتاب‌هایی که در نمایشگاه کتاب تهران ارائه خواهند کرد به بیان دیدگاهش درباره نمایشگاه کتاب و مواردی که در سال‌های اخیر به آن‌ها بی‌توجهی شده است، پرداخت.

مرتضی کاردر، مدیر انتشارات هرمس در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه در این نشر ۱۱ عنوان کتاب جدید برای نمایشگاه کتاب تهران آماده‌ کرده‌اند، گفت: قصد داریم هر روز یک کتاب چاپ اول را در نمایشگاه عرضه کنیم؛ در سال‌های گذشته از مجموعه کارهای ویکتور هوگو به ترتیب «بینوایان»، «گوژپشت نتردام» و «مردی که می‌خندد» را منتشر کرده بودیم. در نمایشگاه امسال رمان «کارگران دریا» را با ترجمه محمدرضا پارسایار عرضه خواهیم کرد. با ترجمه این رمان، مهم‌ترین رمان‌های هوگو، یک بار دیگر به زبان فارسی ترجمه شده‌اند. 

 او افزود: از مجموعه کارهای ویتگنشتاین «کتاب‌های آبی و قهوه‌ای» با ترجمه مالک حسینی به صورت سه‌زبانه منتشر می‌شود. همچنین سه مجموعه نمایشنامه ژاپنی با عنوان «دیوانه روی بام» را با ترجمه سیدآیت حسینی در نمایشگاه کتاب خواهیم داشت. کتاب «بوطیقا» با ترجمه استاد فتح‌الله مجتبایی را که پیش‌تر در سال ۱۳۳۷ منتشر شده بود، با ویرایش جدید بعد از  سال‌ها منتشر خواهیم کرد.  کتاب «تأملات سینمایی» کوئنتین تارانتینو کتاب دیگری است که ان‌شاءالله به نمایشگاه می‌رسانیم. تارانتینو در این کتاب درباره فیلم‌های محبوبش و تجربه‌هایی که از تماشای فیلم‌ها در طول سال‌ها داشته، نوشته است که خب، به بعضی از فیلم‌ها قدری مفصل‌تر پرداخته است مانند «بازماندگان»، «راننده تاکسی» و ... . این کتاب با ترجمه حمیدرضا خطیبی منتشر می‌شود.

کاردر در ادامه گفت: از مجموعه کارهای کودک نوجوان، کتابی با عنوان «بچه‌های کلاغ» داریم که یک داستان روسی از مجموعه «قصه‌های لینگراد» که این مجموعه هم ان‌شاءالله به نمایشگاه می‌رسد. کتاب دیگری داریم به نام «اکنون اینجا» یا «بار دیگر شرق مدیترانه» که رمان مفصلی از عبدالرحمان منیف است.  قبلاً از عبدالرحمان منیف، کتاب «درخت‌ها و قتل مرزوق» را با ترجمه موسی اسوار منتشر کرده بودیم. کارهای آماده‌سازی این کتاب انجام شده و امیدوارم این کتاب نیز به نمایشگاه برسد.

این ناشر و فعال فرهنگی سپس گفت:  اواخر سال ۲۰۲۴ خبر رسید که زندگی‌نامه خودنوشت پاپ فرانسیس منتشر  می‌شود. برای انتشار همزمان این کتاب در ایران رایزنی کردیم اما خب رایزنی ما دیر به نتیجه رسید. عنوان کتاب «امید» است که با ترجمه محمود قلی‌پور منتشر خواهد شد.  محسن جوادی در ادامه مجموعه کارهایی که در حوزه فلسفه اخلاق دارد انجام می‌دهد، یک اثر تألیفی با عنوان «درآمدی بر اخلاق اسلامی» به ما سپرده‌  است که این کتاب نیز در مراحل نهایی است و امیدواریم به نمایشگاه برسد.  از مجموعه کارهای زنده‌یاد قاسم هاشمی‌نژاد، کتاب «مولودی» را که یک نمایشنامه منظوم است و سال‌ها پیش در  نشر مرکز منتشر شده،  خواهیم داشت. کتاب «جهان‌های صدق» نوشته ایزرائیل شفر با ترجمهٔ شیرزاد گلشاهی و ویراستهٔ هومن پناهنده عنوان دیگر نشر هرمس در نمایشگاه کتاب تهران است.

کاردر درباره اینکه این نشر برنامه‌هایش برای جذب مخاطبانی که مخاطب جدی نمایشگاه یا کتاب نیستند، چیست، گفت: فکر می‌کنم محیط نمایشگاه هر چقدر آرام‌تر، راحت‌تر و پذیرنده‌تر باشد، کسانی که به نمایشگاه می‌آیند، حتی کسانی که در طیف مخاطبان ثابت و همیشگی نمایشگاه نباشند،  ترغیب می‌شوند که هر سال در نمایشگاه حضور یابند. ترکیب ناشران در کنار هم، فضای عمومی نمایشگاه، میزان راحتی و دسترسی‌ها  و فضایی که برای استراحت در دانشگاه فراهم می‌شود همه این‌ها در اینکه مخاطبان حضور در نمایشگاه را در برنامه سالانه خود قرار دهند، تأثیر دارد.

این ناشر درباره ناشرانی که در نمایشگاه به دلیل حمایت از چرخه نشر حضور ندارند، گفت: من این موضوع را نمی‌پذیرم؛ در سال‌های اخیر میزان فروشی که در نمایشگاه کتاب داشتیم، با توجه به هزینه‌هایی که برای حضور در نمایشگاه وجود دارد، چندان زیاد نیست. شاید به همین دلیل برخی از ناشران شرکت نمی‌کنند؛ در واقع با توجه به هزینه‌ها، شاید شرکت در نمایشگاه به‌صرفه نباشد؛ هزینه نیروی انسانی، هزینه سخت‌افزاری، اجاره غرفه و حمل و نقل و تأمین روزانه کتاب‌ها، پذیرایی و استراحت پرسنل، همه این‌ها هزینه‌هایی است که سبب می‌شود حضور در نمایشگاه به‌صرفه نباشد.

 او سپس بیان کرد: ترکیب ناشرانی که به نمایشگاه دعوت می‌شوند، جانمایی ناشران و آزادی عمل  آن‌ها در سال‌های اخیر از نکته‌های مهمی بود که به آن‌ها بی‌توجهی شده است و این موضوع قدری در حضور ناشران تأثیر گذاشته است. از طرف دیگر باید ارزیابی شود که مخاطبان سراغ چه ناشرانی می‌روند و بودن و نبودن آن‌ها چه تأثیری بر مخاطب می‌گذارد.

کاردر درباره تأثیر برگزاری نمایشگاه کتاب در صنعت نشر کشور  با توجه به انتقاداتی که برای برگزاری نمایشگاه دارد، نیز گفت:  فکر می‌کنم هر نمایشگاهی در هر کشور یا منطقه‌ای، تعریف و ویژگی‌هایی دارد که به مرور زمان جزء مشخصات آن نمایشگاه شده است. نمایشگاه کتاب تهران به این شکل، شکل گرفته است. نمایشگاه‌های بزرگ دنیا مثلا روزهای برگزاری‌شان کمتر است؛ آیا در ایران این امکان وجود دارد که در سه‌ یا پنج روز نمایشگاه برگزار شود؟ آیا امکان این هست که در بخش‌هایی از نمایشگاه مخاطب با رزرو قبلی یا مثلاً خرید بلیت امکان حضور داشته باشد؟ نمایشگاه کتاب تهران مختصات خود را دارد.

مدیر نشر هرمس در پایان خاطرنشان کرد: اینکه نمایشگاه کتاب ما به آن ویژگی‌های مثبت نمایشگاه‌های دنیا دارند برسد، هیچ ایرادی ندارد؛ اما اینکه بخواهیم تا رسیدن به این ویژگی‌ها، نمایشگاه را تعطیل کنیم، به صلاح و صرفه نیست. چه نمایشگاه کتاب را دوست داشته باشیم. چه نداشته باشیم این نمایشگاه به یک ضیافت فرهنگی تبدیل شده است و طیف زیادی از مردم نقطه پیوندشان با کتاب این ۱۰ روز نمایشگاه کتاب تهران است و خب، هر اتفاقی درباره نمایشگاه مثل تغییر مکان یا زمان تغییر زمان، باعث می‌شود که طیف مخاطبش حتی کمتر از این بشود.