معضلي به نام خودروي فرسوده

به گزارش خبرخودرو ، با ادامه حیات خودروهای فرسوده و افزایش روز افزون تعداد خودروهای با نام و بی نام و نشان در بازار و از سوی دیگر مشکلات ایجاد شده در زمینه آلودگی هوا ،مصرف بالای بنزین و ترافیک سنگین بخصوص در کلانشهر تهران،موضوع جایگزین خودروهای فرسوده و از رده خارج شدن این خودروها در دو سال اخیر به کرات از سوی مسئولان بخصوص مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست مطرح می شود ،ولی هر بار به دلیل نبود اراده ای قوی و مشکلات ساختاری و اقتصادی که بر سر راه خروج از رده خودروهای فرسوده قرار دارد،بدون سرانجام مشخص و قابل قبولی به حالت نیمه تعلیق در می آید .

این در حالی است که مصرف بالای بنزین با توجه به استهلاک موجود در بخش سوخت این خودروها و هدر رفتن انرژی ،همچنین آلودگی هوای ناشی از سوخت ناقص این خودروها ،ترافیک حاصل ازا فزایش تعداد خودروهای جدید و ده ها دلیل دیگر ،جمع آوری خودروهای فرسوده از خیابان ها را به ضرورتی غیر قابل انکار تبدیل کرده است. در این گیر و دار هر چند با توجه به تامین نشدن اعتبار و امکانات لازم از سوی دولت،اجرای طرح خروج از رده خودروهای فرسوده که قرار بود از سال گذشته آغاز شود ، همچنان به کندی پیش می رود ، اما خودروسازان در چند مرحله و به شکل محدود ، اقدام به جمع آوری خودروهای فرسوده کرده اند.

بر اساس داده های ارائه شده در مصوبه دولت ، 2 میلیون خودرو تا سال 1388 فرسوده محسوب می شوند که جمع آوری آنها دست کم به 30 تریلیون ریال اعتبار نیاز دارد.

در همین حال اگر میانگین قیمت دولتی خودرو با عمر بالای 20سال را 15 میلیون ریال در نظر بگیریم ، حال آنکه قیمت بازار بسیاری از این خودروها بین 20 تا 30 میلیون ریال است ، شاید تنها 108 هزار خودرو بالای 30 سال را بتوان با این اعتبار از رده خارج کرد .

با این روند یعنی اختصاص 300 میلیارد ریال تخفیف بازرگانی برای خودروسازان ،دست کم به 10سال زمان برای جایگزینی خودروهای فرسوده نیاز است.

بر اساس این برآورد باید اذعان داشت که طرح جایگزینی خودروهای فرسوده با توجه به منابع و امکانات فعلی،پیشرفت چندانی نخواهد داشت از سوی دیگر با توجه به روند رشد عرضه خودروتا سال 1390،خودروهای فرسوده بالای 20سال به 5/2میلیون دستگاه می رسد .

در واقع به تعداد خودروهای فرسوده سالانه 100هزار دستگاه افزوده می شود ،یعنی اگر بخواهیم تنها سرعت افزایش خودروهای فرسوده را کاهش دهیم ،باید سالانه 100هزار دستگاه افزوده می شود ،یعنی اگر بخواهیم تنها سرعت افزایش خودروهای فرسوده را کاهش دهیم ،باید سالانه 100هزار دستگاه خودرورا از رده خارج کنیم که با توجه به شرایط موجود بعید به نظر می رسد.

آلاینده های متحرک

با توجه به سابقه صنعت خودروسازی در ایران ریشه شکل گیری خودروهای فرسوده را می توان در مجموعه ای از سیاست های اقتصادی واجتماعی نا متعادل و نامتوازن جست وجو کرد که اگر این سیاست ها همچنان تداوم یابد،این موضوع ابعاد گسترده تری پیدا می کند .طرح جایگزینی خودروهای فرسوده ،هر چند با هدف کاهش آلودگی هوا و کاهش مصرف سوخت به اجرادر می آید، اما به دلایل مختلف در عمل نتوانسته اهداف از پیش تعریف شده بانیان خود را عملی سازد.

کارشناسان معتقدند قبل از اجرای طرح یاد شده باید خطوط تولید خودروها و ناوگان حمل ونقل عمومی اصلاح شود و قوانین محکم و مدونی با ضمانت اجرایی لازم برای کنترل آلودگی از سوی دولت و دیگر مراجع مسئول به تصویب می رسید.

رامین رحیمیان ، با اشاره به کیفیت خودروهای جایگزین می گوید : خودرویی که قرار است جایگزین خودرو فرسوده شود ، تفاوت چندانی با خودرو فرسوده از نظر میزان مصرف سوخت و آلایندگی ندارد.

رحیمیان ،طرح جایگزینی خودروهای فرسوده را طرحی عجولانه می داند و معتقد است که به جای این طرح بهتر بود به خودروساز فرصت داده شود تا فن آوری تولید خودرورا اصلاح کند.

اغلب خودروهای ساخت داخل به غیر از چند نوع که به طور کامل مونتاژی هستند مصرف سوخت و آلایندگی بالایی دارند،به گونه ای که اکنون حدود 3 میلیون دستگاه خودروبا عمر کمتر از پنج سال روزانه 25 میلیون لیتر بنزین با معادل 36درصد کل سوخت کشور را مصرف می کنند.

اصلاح بهای سوخت

به نظر می رسد برای رفع مشکل خروج از رده خودروهای فرسوده ،همکاری بخش خصوصی و مشارکت دست کم دولت و سیاستگذاری متناسب با شرایط اقتصادی ضروری است اینکه مجموعه های خودروساز به پدیده خودروهای فرسوده توجه دارند و برای رفع یا کاهش آن اقدام هایی را انجام داده اند،جای قدردانی دارد،اما به اموری دیگری نیز باید در این زمینه توجه کرد.

تغییر نگرش اساسی در سیاستگذاری ها از مهمترین راهکارها در باره جایگزینی خودروهای فرسوده است ،در حالی که در دوسال گذشته راه حل هایی در ارتباط با جایگزینی خودروهای فرسوده از سوی مسئولان و دست اندرکاران حوزه صنعت مطرح شد که به طور عمده شتابزده بوده اند .

هر خودروی فرسوده در هر 100کیلومترحدود 18 لیتر بنزین می سوزاند که این میزان سوخت،آلودگی بسیاری را در شهرهای شلوغ و پر رفت و آمدی چون تهران به وجود می آورد.

سعید لیلاز کارشناس اقتصادی صنعت خودرو مصرف بالای سوخت خودروهای فرسوده را دلایل عمده جایگزینی آنها می داند و می گوید:دولت به سبب مصرف بالای خودروهای فرسوده برای نوسازی آنها یارانه پرداخت می کند و چون بودجه دولت همواره محدود است.حد اکثر می تواند 100تا 150هزار دستگاه را نوسازی کند.

لیلاز می افزاید:این موضوع در وهله نخست همه نیاز کشور را پوشش نمی دهد و در وهله بعدی باید به طور دائم یک ردیف بودجه با عنوان نوسازی ناوگان فرسوده ایجاد شود،در حالی که اگر دولت راه حل ریشه ای برای معضل خودروهای فرسوده به کار می گرفت ،اکنون در وضعیت بهتری قرار داشتیم .

این کارشناس حوزه خودرو ، از تغییر قیمت سوخت به عنوان راه حلی ریشه ای یاد می کند و می گوید :اکنون دولت انگیزه لازم را برای نوسازی ناوگان خودروهای فرسوده دارد.

اما مالکان از این انگیزه بی بهره هستند به همین سبب این انگیزه یک طرفه است حال اگر قیمت سوخت اصلاح شود،انگیزه جایگزینی خودروهای فرسوده تقویت می شود، به گونه ای که هم دولت برای این جایگزینی منابع لازم را داشت و هم داشتن این نوع خودروها کلی خرج را روی دست ما لکانشان می گذاشت و نگهداری آنها برای مالکانشان صرف نمی کرد .

اکنون نگهداری خودروهای فرسوده برای مالکان آنها صرف اقتصادی دارد.ضمن اینکه نوسازی ناوگان خودروهای فرسوده الزاما به کاهش مصرف منجر نمی شود .به جای آنکه خودروسازان داخلی ،سود غیر متعارف داشته باشند،باید از خودروهای آلاینده ،عوارض آلایندگی گرفت تا بتوان با بودجه آن ،شهر پاک تری را دراختیار شهروندان قرار داد.

مشکلات اتومبیل فرسوده

ریشه اصلی ناکامی طرح جایگزینی خودروهای فرسوده در اقتصاد ،عمل نکردن دولت و بهره نگرفتن از منطق های اقتصادی است.در شرایطی که خیابان های تهران و کلان شهرها گنجایش همین خودروها موجود را هم ندارند.

4باید پذیرفت که معضل خودروهای فرسوده در کشور به طور ناگهانی و یکباره به وجود نیامده است و باید طرح جایگزینی خودروهای فرسوده به عنوان طرحی فرابخشی مورد توجه همه دستگاه های مسئول قرار بگیرد.