|
هر موسيقى كه به نظر عرف موسيقى لهوى و مطرب كه مناسب با مجالس عيش و نوش است باشد، موسيقى حرام محسوب مىشود و فرقى نمىكند كه موسيقى كلاسيك باشد يا غير كلاسيك. تشخيص موضوع هم موكول به نظر عرفى مكلّف است و اگر موسيقى اين گونه نباشد بخودى خود اشكال ندارد.
جواز گوش دادن به نوارها منوط به تشخيص خود مكلّف است كه اگر تشخيص دهد مشتمل بر غنا و موسيقى لهوى مناسب با مجالس عيش و نوش و خوشگذرانى و همچنين مطالب باطل نيست، گوش دادن به آن اشكال ندارد بنابراين تجويز آن توسط سازمان تبليغات اسلامى و يا هر مؤسسه اسلامى ديگر به تنهايى دليل شرعى براى مباح بودن آن نيست و بكارگيرى آلات موسيقى در موسيقى لهوى مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه جايز نمىباشد، ولى استفاده حلال از آنها براى اهداف عقلائى اشكال ندارد و تشخيص مصاديق هم موكول به نظر خود مكلّف است.
موسيقى مطرب و لهوى آن است كه به سبب ويژگيهائى كه دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقى دور نموده و به سمت بىبندوبارى و گناه سوق دهد و مرجع تشخيص موضوع عُرف است.
موسيقى حرام، موسيقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و گناه است و گاهى شخصيت نوازنده يا كلام همراه آهنگ يا مكان و يا ساير شرايط در اينكه موسيقى تحت عنوان موسيقى مطرب و لهوى حرام و يا عنوان حرام ديگر قرار بگيرد مؤثر است مانند اينكه بر اثر آن امور، منجر به ترتّب فساد شود.
ملاك آن ملاحظه كيفيت نواختن موسيقى با در نظر گرفتن همه خصوصيات و ويژگيهاى آن است و اينكه از نوع موسيقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، هر موسيقى كه به حسب طبيعت خود از نوع موسيقى لهوى باشد، حرام است اعم از اينكه مهيّج باشد يا خير و موجب ايجاد حزن و اندوه و حالات ديگر در شنونده بشود يا خير و هرگاه غزلهائى كه همراه با موسيقى خوانده مى شوند به صورت غنا و آواز لهوى مناسب مجالس لهو و لعب در آيند، خواندن و شنيدن آنها حرام است.
غنا عبارت است از صداى انسان در صورتى كه باترجيع و طرب همراه بوده و مناسب مجالس لهو و گناه باشد كه خواندن به اين صورت و گوش دادن به آن حرام است.
جواز اين عمل بستگى به كيفيت نواختن دارد. اگر به شيوه متداول در عروسىهاى سنّتى باشد و لهو محسوب نشود و فسادى هم بر آن مترتّب نگردد، اشكال ندارد.
استفاده از آلات موسيقى براى نواختن موسيقى لهوى و مطرب جايز نيست، امّا آوازخوانى در مجالس عروسى، بعيد نيست براى زنان جايز باشد.
گوش دادن به غنا بطور مطلق حرام است، چه در خانه به تنهايى شنيده شود و يا در حضور ديگران و چه در او تأثير بگذارد يا خير.
فتوى به جواز يا عدم جواز گوش دادن به موسيقى از احكام حكومتى نيست، بلكه حكم شرعى فقهى است و بر هر مكلّفى واجب است در اعمالش به فتواى مرجع تقليد خود مراجعه كند. ولى موسيقى اگر مناسب با مجالس لهو و گناه نباشد و مفسدهاى هم بر آن مترتّب نگردد، دليلى بر حرمت آن وجود ندارد.
غنا يعنى ترجيع صدا به نحوى كه مناسب با مجالس لهو باشد كه از گناهان بوده و بر خواننده و شنونده حرام است. ولى موسيقى، نواختن آلات آن است كه اگر به نحو معمول در مجالس لهو و گناه باشد، هم بر نوازنده و هم بر شنونده حرام است. و اگر به آن نحو نباشد، فى نفسه جائز است و اشكال ندارد.
اگر نوارها در بردارنده غنا يا موسيقى لهوى مناسب با مجالس لهو و معصيت باشند، گوش دادن و شنيدن آن جايز نيست.ولى اگر مجبور به حضور در آن مكان هستيد، رفتن به آنجا و كاركردن در آن براى شما اشكال ندارد ولى واجب است به غنا گوش ندهيد هر چند به گوش شما بخورد و آن را بشنويد.
نسبت حلال دانستن موسيقى به طور مطلق به راحل عظيم الشأن حضرت امام خمينى«قدس سره» كذب و افتراء است. امام«قدس سره» معتقد به حرمت موسيقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و معصيت بودند و نظر ما هم همين است، ولى اختلاف در ديدگاهها از تشخيص موضوع نشأت مىگيرد زيرا تشخيص موضوع موكول به نظر خود مكلّف است. گاهى نظر نوازنده با نظر شنونده تفاوت پيدا مىكند كه در اين صورت موسيقى كه به تشخيص مكلّف لهو و مناسب با مجالس گناه است بر او گوش دادن به آن حرام مىباشد وامّا صداهاى مشكوك محكوم به حليّت هستند و پخش از راديو و تلويزيون به تنهايى دليل شرعى بر مباح و حلال بودن آنها محسوب نمىشود.
اگر آنها را از نوع موسيقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو مىدانيد، جايز نيست به آنها گوش دهيد، ولى نهى ديگران از باب نهى از منكر منوط به اين است كه احراز نماييد كه آنان هم آهنگهاى مزبور را از نوع موسيقى حرام مىدانند.
در عدم جواز گوش دادن به موسيقى لهوى مطرب و مناسب با مجالس لهو و باطل، فرقى بين زبانها و كشورهاى محل توليد وجود ندارد. بنابر اين خريد و فروش و گوش دادن و توزيع اين نوارها در صورتى كه محتوى غنا يا موسيقى لهوى حرام باشند جايز نيست.
غنا حرام است و خواندن به صورت غنا و گوش دادن به آن جايز نيست اعم از اينكه توسط مرد باشد يا زن و بطور مستقيم باشد يا از طريق نوار و همراه با نواختن آلات لهو باشد يا نه.
نواختن موسيقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و گناه بطور مطلق جايز نيست حتّى اگر در غير مسجد و براى غرض عقلائى حلالى باشد، ولى اجراى سرودهاى انقلابى و مانند آن همراه با نغمههاى موسيقى در مكان مقدس و در مناسبتهايى كه آن را اقتضا مىكند، اشكال ندارد مشروط بر اينكه با احترام آن مكان منافات نداشته باشد و در مكانهايى مثل مسجد براى نمازگزاران مزاحمت ايجاد نكند.
بكارگيرى آلات موسيقى براى نواختن موسيقى غيرلهوى، اگر براى اجراى سرودهاى انقلابى يا دينى و يا براى اجراى برنامههاى فرهنگى مفيد و برنامههاى ديگر با غرض عقلائى مباح باشد، اشكال ندارد به شرط اينكه مستلزم مفاسد ديگرى نباشد و همچنين آموختن و ياددادن نوازندگى براى امر فوق فىنفسه اشكال ندارد.
اگر صداى زن به صورت غنا نباشد و گوش دادن به صداى او هم به قصد لذت و ريبة نباشد و مفسدهاى هم بر آن مترتّب نگردد، اشكال ندارد و فرقى بين موارد فوق نيست.
چيزى كه از نظر عرف، موسيقى لهوى مناسب با مجالس لهو و معصيت محسوب شود، بطور مطلق حرام است و در اين مورد فرقى بين موسيقى ايرانى و غيرايرانى و موسيقى سنتى و غير آن نيست.
گوش دادن به موسيقى لهوى متناسب با مجالس لهو و معصيت بطور مطلق حرام است و علاقه به شنيدن زبان عربى مجوز شرعى براى آن محسوب نمىشود.
غنا حرام است هر چند همراه بانواختن آلات موسيقى نباشد و منظور از غنا ترجيع صدا به نحوى است كه مناسب با مجالس لهو و فسق باشد، ولى صرف تكرار شعر اشكال ندارد.
خريد و فروش آلات مشترك براى نواختن موسيقى غير لهوى اشكال ندارد.
غنا صوتى است كه با ترجيع و طرب همراه بوده و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد كه بطور مطلق حرام است حتّى اگر در دعا و قرآن و اذان و مرثيه و غيره باشد.
اگر احراز شود كه نظر پزشك متخصص و امين اين است كه معالجه متوقف بر استفاده از موسيقى است، بكارگيرى آن به مقدارى كه معالجه بيمار اقتضا مىكند اشكال ندارد.
مجرّد افزايش تمايل به همسر مجوّز شرعى براى گوش دادن به غنا محسوب نمىشود.
اگر اجراى كنسرت به صورت ترجيع مطرب(غنا) نباشد و موسيقى هم كه نواخته مىشود از نوع لهوى حرام نباشد، اين امر فىنفسه اشكال ندارد.
چنانچه موسيقى يا آوازى كه با ترجيع و طرب همراه است از لحاظ كيفيت يا مضمون يا حالت خاص شخص نوازنده يا خواننده در خلال نواختن يا خواندن از نوع غنا يا موسيقى لهوى مناسب با مجالس لهو و معصيت باشد، گوش كردن به آن حرام است حتّى براى كسى كه او را به طرب نيندازد و تحريك نكند و اگر در اتوبوسها و ماشينهاى ديگر نوار غنا يا موسيقى لهوى پخش شود، مسافرين بايد از گوش دادن به آن خوددارى نموده و نهى از منكر كنند.
گوش دادن به غنا كه عبارت است از ترجيع صدا به نحوى كه طربانگيز و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، مطلقا حرام است، حتّى غناى زن براى شوهرش و بالعكس و قصد لذت بردن از همسر، استماع غنا را مباح نمىكند و حرمت غنا و مجسمهسازى و مانند آن، با تعبّد به شرع ثابت شده و از احكام ثابت فقه شيعه محسوب مىشوند و دائر مدار ملاكات فرضى و آثار روانى و اجتماعى نمىباشد، بلكه تا زمانى كه اين عنوان حرام بر آنها صدق كند، حكم آنها حرمت و وجوب اجتناب بطور مطلق است.
استفاده از آلات موسيقى فىنفسه براى اجراى سرودهاى انقلابى و برنامههاى دينى و فعاليتهاى فرهنگى و تربيتى مفيد، اشكال ندارد و خريد و فروش آلات نوازندگى و ياددادن و فراگيرى آن براى استفاده در امور مذكور اشكال ندارد و خواهران مىتوانند با رعايت حجاب واجب و ضوابط شرعى در كلاس درس حاضر شوند.
اگر كيفيت آنها از نظر شنونده عرفا، طربآور و لهوى نباشد، گوش دادن به آنها اشكال ندارد و قصد و نيّت خواننده و مضمون چيزى كه مىخواند در اين باره تأثيرى ندارد.
اين شغل براى او اشكال ندارد هر چند گوش دادن به غنا و موسيقى لهوى براى او حرام است امّا در موارد اضطرارى جايز است داخل مجلس غنا و موسيقى حرام شود، ولى بايد از گوش دادن به آن اجتناب كند و آنچه كه بدون اختيار به گوش او مىخورد، اشكال ندارد.
شنيدن غنا يا موسيقى لهوى و طربآور حكم گوش دادن را ندارد مگر در بعضى از موارد كه شنيدن از نظر عرف گوش دادن محسوب مىشود.
تلاوت قرآن كريم با صداى زيبا و صوت مناسب با شأنِ قرآن كريم اشكال ندارد، بلكه امر راجحى است مشروط براينكه به حدّ غناى حرام نرسد، ولى نواختن موسيقى با آن، وجه شرعى ندارد.
استفاده از آلات نوازندگى و موسيقى به نحو لهوى و مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه بطور مطلق حرام است.
آن دسته از آلات موسيقى كه در نظر عرف از آلات مشترك قابل استفاده براى كارهاى حلال محسوب مىشوند، جايز است بطور غير لهوى براى مقاصد حلال بكار گرفته شوند ولى آلاتى كه عرفا از آلات مخصوص لهو محسوب مىشوند جايز نيست مورد استفاده قرار گيرند.
استفاده از آلات نوازندگى موسيقى براى اجراى سرودهاى ملّى يا انقلابى يا هر امر حلال و مفيدى تا زمانى كه به حد طرب و لهو مناسب با مجالس لهو و معصيت نرسيده است اشكال ندارد. همچنين موسيقى و تعليم و يادگرفتن و ساختن آلات آن براى اهداف مذكور فىنفسه اشكال ندارد.
آلاتى كه نوعا در لهو و لعب بكار مىروند و منفعت حلالى دربرندارند.
دست زدن به نحو متعارف اگر مفسدهاى بر آن مترتب نشود، اشكال ندارد حتّى اگر اجنبى صداى آن را بشنود.
اگر رقص بگونهاى باشد كه باعث تحريك شهوت شده ويا مستلزم فعل حرام يا ترتّب مفسدهاى باشد، جايز نيست و شركت در مجالس رقص هم اگر به عنوان تأييد كار حرام ديگران محسوب شود و يا مستلزم كار حرامىباشد جايز نيست و در غير اين صورت اشكال ندارد.
رقص بطور كلى اگر بگونهاى باشد كه شهوت را تحريك كند و يا مستلزم كار حرام و ياترتّب مفسدهاى باشد، حرام است و تَرك آن مجلس به عنوان اعتراض بر كار حرام، چنانچه مصداق نهى از منكر محسوب شود، واجب است.
اگر بگونهاى باشد كه شهوت را تحريك كند و يا مستلزم فعل حرام يا ترتّب مفسدهاى باشد و يا زن در بين مردان بيگانه برقصد، حرام است.
اگر رقص بگونهاى باشد كه موجب تحريك شهوت شود و يا مستلزم كار حرامىباشد، حرام است، ولى اگر نگاه كردن به آن باعث تأييد فرد گناهكار و تجّرى او و ترتّب فساد نشود، اشكال ندارد.
بطور كلى اگر رقص بگونهاى باشد كه منجر به تحريك شهوت شود يا مستلزم فعل حرام يا ترتّب مفسدهاى باشد، حرام است. ولى اصل شركت در عروسىهايى كه احتمال رقص در آنها وجود دارد تا زمانى كه به عنوان تأييد، مرتكب كار حرام محسوب نشود و موجب ابتلا به حرام هم نشود، اشكال ندارد.
اگر رقص زن براى شوهرش يا برعكس، همراه ارتكاب حرامى نباشد، اشكال ندارد.
اگر از نوع رقص حرام باشد، حرام است. هر چند توسط پدران و مادران در مجالس عروسى فرزندانشان باشد.
رقص زن در برابر بيگانگان مطلقا حرام است و خارج شدن از منزل بدون اجازه شوهر هم فىنفسه حرام است و موجب نشوز و محروميت از استحقاق نفقه نيز مىگردد.
رقص زنان در برابر بيگانگان و همچنين هر رقصى كه موجب مفسده و برانگيخته شدن شهوت گردد، حرام است و بكارگيرى آلات موسيقى و گوش دادن به آنها هم اگر به صورت لهوى و مطرب باشد، حرام است و وظيفه مكلّفين در اين موارد نهىازمنكر است.
كودك غيربالغ چه پسر و چه دختر تكليفى ندارد ولى سزاوار نيست افراد بالغ او را تشويق به رقص كنند.
ايجاد مراكز تعليم و ترويج رقص با اهداف نظام اسلامى منافات دارد.
در رقص حرام فرقى بين مرد يا زن نيست و همچنين فرقى نمىكند كه در برابر محرم باشد يا در برابر نامحرم.
اگر به صورت بازى ورزشى تفريحى باشد و در آن خوف خطر بر جان انسان نباشد، فىنفسه اشكال ندارد، ولى بكارگيرى آلات موسيقى به نحو لهوى و طربآور، به هيچ وجه جايز نيست.