فاجعه انسانی در یک قدمی بومهن

مهر: با وجود استقرار شهر بومهن در مسیر گسل زمین لرزه شمال شرق استان تهران خانه های این شهر از گذشته های دور همچنان در قبال این پدیده طبیعی کم توان و ناامن است.

زمین لرزه از جمله حوادثی است که به شدت مناطق شمال شرق استان تهران را به جهت استقرار در مسیر گسل معمولا فعال "مشا" به "فشم" تهدید می کند.

ساخت و احداث اماکنی با استانداردهای خانه سازی روز دنیا و رعایت اصول و مبانی مقابله با حوادثی همچون زمین لرزه شاید به صورت تضمین شده حافظ جان شهروندان نباشد اما به طور حتم در کاهش شدت تلفات حاصل از رخدادهای طبیعی گوناگون تاثیر بسزایی دارد.

در چند سال اخیر و با بکارگیری تمهیداتی اماکنی نظیر فضاهای عمومی شهر، واحدهای مسکونی و ساختمانهای تجاری در برابر زمین لرزه مقاوم سازی شده اند اما برخی سازه های قدیمی و فرسوده به دلیل کم توجهی سازندگان آن، خانوارهای مناطق مختلف را با خطرات بسیاری مواجه ساخته است.

یکی از این مناطق مستقر بر گسل زمین لرزه شمال شرق استان تهران، شهر بومهن است که متاسفانه خانه های این دیار از چندان استحکامی در قبال این رخداد طبیعی برخوردار نیستند که این موضوع با بالا گرفتن شایعات اخیر زمین لرزه پایتخت به دغدغه مردم و مسئولان مبدل شده است.

ساخت سازه هایی غیرمجاز، غیر اصولی و طبعا فاقد امنیت لازم در برابر زمین لرزه از سویی و استقرار در مسیر گسل مناطق شمال شرق استان تهران از طرفی دیگر این شهر را در یک قدمی فاجعه ای انسانی قرار داده است.

ایمن سازی خانه های مسکونی، پروژه ای زمانبر

بخشدار بخش مرکزی تهران با تایید ناامنی خانه های مسکونی بومهن خاطرنشان کرد: بحث مقابله با ساخت خانه های مسکونی فاقد استحکام لازم از دستور کار تمامی شهرداریها و دهیاریهای مناطق مختلف بخش مرکزی قرار دارد و ساخت واحدی بدون در نظر گرفتن این شاخصه های مهم محکوم به تخریب خواهد بود.

محسن مصلحی شاد با اشاره به چگونگی تشکیل شهر بومهن یادآور شد: چهار منطقه اصلی "ده بومهن"، "سیاه بند"، "شهرآباد" و روستای "لران" پیش از سال 1375 بصورت روستاهایی مجزا و زیر نظر دهداریها اداره می شد که نظارت بر کارکرد این بخشهای مدیریت روستایی نیز به عهده فرمانداری تهران بود.

این مسئول ادامه داد: با توجه به این تاریخچه می توان به دلایل سستی خانه های این شهر پی برد چرا که بومهن نیز همانند اکثر نقاط روستایی کشور دارای بافتی قدیمی و در برخی مناطق فرسوده است.

وی ایمن سازی خانه های بومهن را طرحی بلند مدت دانست و گفت: شهرداری بومهن در 10 سال اخیر فعالیتهای خود را در خصوص ایمن سازی اماکن مختلف این شهر آغاز کرده تا به تدریج و با همکاری مردم نسبت به تخریب ساختمانهای فرسوده و ادغام آنها در قالب یک مجتمع مسکونی با مقاومت بالا در مقابل زمین لرزه اقداماتی را صورت دهد.

مصلحی شاد در پاسخ به سئوال خبرنگار مهر که چرا روند این تبدیل به کندی صورت می گیرد، عنوان کرد: انجام پروژه مذکور بسیار دشوار و زمانبر است اما هرچه رو به جلو حرکت کنیم بر سرعت آن افزوده و بومهن از وضعیت فعلی خارج خواهد شد.

فقدان جواز اراضی و گسترش ساخت و ساز غیرمجاز

عضو شورای شهر بومهن نیز پیرامون ساخت و سازهای غیرمجاز در این شهر اظهار داشت: ساخت و سازهای غیرمجاز شهر بومهن ریشه در گذشته این شهر دارد زیرا مناطق مذکور پیش از سال 75 بدون داشتن شهرداری اداره می شد و همین نبود متولی به ساخت و سازهای غیرمجاز گسترده منتهی شد.

محمود قانبیلی نداشتن سند مالکیت اراضی بومهن را از دیگر موارد گسترش احداث بناهای غیرقانونی دانست و گفت: فقدان سند مالکیت قطعی برای زمینهایی با قواره های بزرگ در شهر بومهن باعث شده عده ای سودجو اقدام به تفکیک و فروش زمینهای مذکور به صورت قولنامه ای و در قطعات کوچک نموده که این مورد به این معضلات مردم و مسئولان دامن زده است.

این مسئول از ایجاد واحد پلیس ضد ساخت و ساز غیرمجاز در این شهر خبر داد و خاطرنشان کرد: این واحد چندی پیش در راستای مقابله با ساخت و سازهای غیرمجاز کار خود را آغاز کرد.

فاجعه ای انسانی در نزدیکی بومهن

وی ادامه داد: پلیس ضد ساخت غیرمجاز در ایام تعطیلات نوروز نیز به کار خود ادامه داد و از سوی مسئولان پاداشهایی برای ماموران موفق این واحد نظارتی در نظر گرفته شد تا با پیگیری قویتر این ماموران، کمی از معضل فوق کاسته شود.

قانبیلی با بیان اینکه در طول هر هفته جلسات متعددی برای رفع این مشکل برگزار می شود، عنوان کرد: مدیریت شهری این دیار با پیگیریهای مداوم به دنبال از بین بردن این پدیده شوم و رفع زخم کهنه شهر بومهن است.

این مسئول با تایید آمار ساخت 70 درصد از خانه های بومهن به شکل غیرمجاز بیان داشت: بیشتر ساخت و سازهای این شهر در ساعات پایانی روز و به صورت شبانه انجام می شود و به سرعت دارای سکنه می شوند که متاسفانه چندین بار مامورین پلیس ضد ساخت غیرمجاز در حال انجام وظیفه، مورد ضرب و شتم افراد قانون شکن قرار گرفته اند.

عضو شورای شهر بومهن بروز فاجعه ای انسانی را به این شهر نزدیک دانست و اظهار داشت: چندین بار در ملاقاتهای متعدد با فرماندار تهران موضوع وقوع زمین لرزه و مقاومت پایین خانه های مسکونی بومهن مورد توجه قرار گرفت و این معضل به عنوان زنگ خطری جدی مطرح است.

تفاوت ناچیز هزینه های "استحکام بخشی" با "نازک سازی"

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی رودهن در تشریح خطرات خانه های نا امن به خبرنگار مهر گفت: آنچه مسلم است مناطق مختلف شمال شرق استان تهران از جمله بومهن و رودهن روی گسل زمین لرزه مشا به فشم قرار گرفته اند.

رضا اسماعیل آبادی، سود پنداشتن کاستن از استحکامات خانه ای برای صاحبخانه را اندیشه ای باطل دانست و اظهار داشت: متاسفانه رویکردی که برخی در حین احداث واحدی مسکونی برای کاستن از هزینه ها در نظر می گیرند نه تنها سودی در بر ندارد بلکه ناامنی را برای خانواده ها به ارمغان خواهد آورد.

این کارشناس ادامه داد: تفاوت در هزینه های اجرای طرحهای صحیح مقاوم سازی یک سازه مسکونی، تجاری یا اداری نسبت به صرفه جویی حاصل از امر خطیر و غیراصولی نازک سازی بسیار ناچیز است.

وی با تاکید بر ضرورت شناخت خاک پیش از احداث سازه، خاطرنشان کرد: در شهرهای بومهن و رودهن مناطقی دارای جمعیت قابل توجه وجود دارد که احداث واحدهای مسکونی بر روی خاک دستی (انتقال خاک توسط انسان) صورت گرفته است.

اسماعیل آبادی پیرامون تبعات منفی ساخت سازهای مختلف در این گونه از خاک عنوان کرد: اماکن احداثی در مناطق دارای خاک دستی بدلیل استحکام بسیار کم نمی تواند تقابلی مناسب با زمین لرزه داشته باشد و تمامی بار فشار این پدیده طبیعی جذب ساختمان شده و بروز تلفات شدید را موجب می گردد.

افزایش طبقات برابر با افزایش تلفات

عضو کارگروه مهندسی عمران دانشگاه آزاد رودهن اعطای بدون ضابطه مجوزهای احداث طبقات اضافی را اشتباهی بزرگ دانست و گفت: در برخی موارد دیده می شود مجوزهایی از سوی دستگاههای مربوطه و بدون در نظر گرفتن مسائل ایمنی ساختمان جهت افزودن طبقات، اعطا می شود که این معضل در پایتخت کمتر به چشم می خورد.

این کارشناس در خصوص سایر مصادیق ناامنی خانه های بومهن در برابر زلزله یادآور شد: شاکله جغرافیای شهر بومهن را بلندیهای ناهموار و تپه ماهورهایی دارای شیب تند شامل می شود که گاهی ساخت خانه ها در این نواحی خود می تواند آبستن بروز تلفات در پی وقوع حوادث گوناگون باشد.

وی در پاسخ به سئوال خبرنگار مهر که خانه های بومهن تا چه حد می توانند در برابر زمین لرزه مقاومت داشته باشند، اظهار داشت: تعیین ریشتری به عنوان ضریب مقاومت اماکن احداثی به لحاظ علمی غیرممکن است و بیان آن از سوی هر مرجعی صرفا تبلیغاتی خواهد بود.

مقاومت بیشتر اتصالات پیچ و مهره نسبت به جوش

رضا اسماعیل آبادی ادامه داد: آیین نامه 2800 صراحتا بیان دارد "سازه های مختلف با رعایت موارد اصولی می تواند در زمین لرزه های ملایم با شدت کم مقاومت نموده و تلفات زلزله های شدید را به حداقل برساند".

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی رودهن یافتن جوشکاری ماهر را به مراتب دشوارتر از یک دکترای عمران دانست و گفت: امروزه یافتن جوشکاری ماهر به ویژه در ارتفاعات بسیار دشوارتر از پیدا کردن دکترای عمران است به همین جهت اتصالات پیچ و مهره ای ازپیش ساخته شده نسبت به قطعات جوشکاری، مناسبتر و در برابر زلزله مقاومتر خواهد بود.

هرچند سالهاست به حکم خداوند زلزله ای قوی دامن پایتخت و سایر مناطق اطراف آن را فرا نگرفته اما انجام تمهیداتی در راستای استحکام بخشی به سازه های مختلف شهری و روستایی می تواند تقابل مناسبی با این پدیده طبیعی محسوب شود و شایعات گاه و بیگاه با وجود بی اساسی می بایست تلنگری بر خواب خرگوشی مردم و مسئولین باشد.

شهر 40 هزار نفری بومهن در شمال شرق استان تهران و در مسیر جاده آبعلی واقع است که در جوار آن شهرهایی مانند پردیس و رودهن دیده می شود. این دیار از سال 1375 با احداث شهرداری به عنوان شهری متشکل از چند روستای مختلف بوجود آمد و در آن اقشار مختلفی از اقوام گوناگون کشور زندگی می کنند.