گسل فيروزکوه فعال است

جام جم آنلاين: يک کارشناس ژئوفيزيک گفت: گسل فيروزکوه خطري براي تهران محسوب نمي شود و اين شهر را گسل هاي ديگري نظير کهريزک و مناطق شمالي تهران تهديد مي کند زيرا در زمان قاجار فعاليتي شديد از خود نشان داده و هراس موجود ناشي از اين نظريه است.

زمين لرزه از جمله حواث طبيعي مخرب محسوب مي شود که به گفته بسياري از دانشمندان علوم مختلف زمين شناسي، ژئوفيزيک و عمران به خودي خود بلايي طبيعي نيست اما زماني اين رويداد به حادثه اي ناگوار مبدل مي شود که تمهيدات لازم براي رويارويي با آن انديشيده و متعاقبا اجرا نگردد.

در حال حاضر تمامي علوم روز دنيا از پيش بيني اين حاثه ناتوان هستند و گمانه زنيهاي چند ماه اخير پيرامون وقوع زلزله اي بزرگ در پايتخت همگي از بررسي هاي فعاليت گسل هاي اطراف تهران و تاريخ اين پديده نشئت مي گيرد.

يکي از گسل هاي مهم اطراف تهران در مناطق شمال شرق اين استان قرار دارد که در چند ماه اخير فعاليت هايي مداوم با لرزش هاي بسيار را در سامانه هاي لرزه نگار مستقر در اين شهرستان به ثبت رسانده و نگراني هايي را براي اهالي فيروزکوه ايجاد کرده بود اما نکته جالب سکوت اين گسل همزمان با آغاز شايعات در حال زمزمه پايتخت مي باشد گويي زمين، ترسي بر جان انسان انداخته و در سکوت به اين وحشت مستمر، خنده اي همراه با سخره بر لب دارد.

تصور غلط خطي بودن شکل گسل ها

عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد همدان در گفتگو با مهر پيرامون اين پديده طبيعي اظهار داشت: به رغم تصور بسياري از هموطنان که گسل را به عنوان خطي ممتد مي شناسند عارضه طبيعي مذکور به صورت پهنه يا گستره است.

عباس عباس زاده افزود: اين گستره ها نقاط ضعف کره زمين محسوب شده و با توجه به قائده ضربه پذيري نواحي کم توان در هر مقوله اي، محل استقرار گسل ها ضعيف و مکان بروز قدرت نهفته اين کره خاکي هستند.

اين کارشناس پيرامون گسل فيروزکوه خاطرنشان کرد: در مناطق شمال شرق استان تهران گسلي از «آبيک» قزوين تا فيروزکوه کشيده شده است که بخشي از آن به راندگي «فشم» به «مشاء» موسوم است که اين عارضه در سال 1972 ميلادي توسط سازمان زمين شناسي کشور معرفي و مورد بررسي چندين دانشمند ايراني و خارجي قرار گرفت تا اينکه «بربريان» بين سال هاي 1982 تا 1983 گسل مشاء را به عنوان مجموعه گسل هاي متعدد با طول 400 کيلومتر و از شاهرود تا آبيک شناسايي و معرفي نمود که در حال حاضر تمامي نقاط مسکوني شمال شرق استان تهران بر روي آن واقع است.

وي در تشريح زمين لرزه هاي چند ماه اخير شهرستان فيروزکوه يادآور شد: بر اساس اسناد ثبت شده در منابع معتبر، زمين لرزه هاي فيروزکوه از آخرين روز دي ماه سال گذشته به همراه پس لرزه هاي با بزرگي کمتر از زلزله اصلي آغاز و تا امروز ادامه داشته است و مناطق شمالي اين شهرستان بيش از ساير نقاط، تمرکز پديده مذکور را به خود ديد و وحشت شهروندان را موجب گشت.

عباس زاده در پاسخ به اين سئوال که چرا زمين لرزه هاي اين شهرستان در ساعاتي خاص رخ داده است، عنوان کرد: اين پرسش از جمله علامت سئوالات اذهان مردم است که آيا ساعتي خاص براي وقوع زمين لرزه وجود دارد اما در پاسخ به اين پرسش بايد گفت که در بروز اين رويداد شايد امکان تمرکز لرزشها در ساعاتي خاص وجود داشته باشد ولي تعيين فاصله زماني مشخص در اين خصوص امکان پذير نيست.

عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد همدان با اشاره به تاريخچه زمين لرزه هاي فيروزکوه افزود: با نگاهي به تاريخ زمين لرزه هاي شهرستان فيرزوکوه درمي يابيم که 20 سال پيش و در بامداد 30 دي 1368اين پديده با بزرگي 5.5 ريشتر و در نقطه شمالي رخ داد و اين اواخر در بامداد 30 دي 1388 شاهد تکرار آن در همان مناطق هستيم.

لرزه هاي کوچک سودمند براي مناطق روي گسل

مدرس علوم ژئوفيزيک دانشگاه آزاد دماوند لرزش هاي کوچک و متوسط را براي مناطق زلزله خيز سودمند دانست و گفت: لرزه هايي کوچک و متوسط که به طور متوالي در مناطق زلزله خيز پديد مي آيد در تعديل انرژي زمين و جلوگيري از بروز آن به شکل واحد، قوي و مخرب موثر است که خوشبختانه اين مهم در فيروزکوه به وقوع پيوسته است.

عباس زاده با بيان اينکه گسل فيروزکوه همچنان فعال است، عنوان کرد: بررسي هاي مختلف از فعال بودن گسل هاي شهرستان فيروزکوه خبر مي دهد که تحرکات اخير گواهي بر «جنبا» بودن اين شهرستان است و آرام بودن لرزه ها در چند روز اخير دليلي بر غير فعال بودن گسل هاي منطقه اي نيست.

وي زمين لرزه ها را به چند گونه مختلف تقسيم و خاطرنشان کرد: زمين لرزه هاي هر منطقه را مي توان در چند قسم مورد بررسي قرار داد نخست زمين لرزه هاي القايي که از بارگذاري يا باربرداري آب در سامانه هايي مانند سد طي فصول مختلف و يا انفجارهاي معادن مختلف نشئت مي گيرد.

اين کارشناس بيان داشت: برخي لرزه ها ايجاد شده نيز از فعاليتهاي مختلف انساني نظير راه اندازي دستگاههاي سنگين پرس، شليک ادوات جنگي زرهي و گذر خوروهاي بزرگ جثه به شکل ديناميک منشعب مي شود اما آنچه ممکن است ويراني را به دنبال داشته باشد زمين لرزه هاي تکتونيکي مي باشد و نکته قابل توجه ثبت همه اين موارد به عنوان زلزله در سامانه هاي لرزه نگاري مستقر در مناطق مختلف است که حساسيت بيش از حد اين دستگاه را نشان مي دهد اما نوع دقيق لرزش ها را نامشخص باقي مي گذارد.

تکنولوژِي هاي برتر عامل تحريک گسل ها نيستند

عباس عباس زاده دخالت انسان در ايجاد زمين لرزه هاي تکتونيکي را صريحا رد کرد و اظهار داشت: اگر يک پهنه لرزشي را به برگي از درخت شبيه بدانيم رگبرگ اصلي شاخه بزرگ گسل و ريزبرگ ها ، شاخه هاي کوچک محسوب مي شوند و تاثير پذيري شاخه اصلي از ريز شاخه ها بعيد به نظر مي سد اما بروز عکس اين رخداد امکان پذير است که اين قانون را همبستگي تکتونيکي مي نامند.

عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد همدان افزود: در گذشته و امروز شايعاتي در بين مردم رواج يافته که ممکن است بروز برخي زمين لرزه ها در مناطق مختلف جهان ناشي از آزمايشات هسته اي باشد اما اين گفته کاملا مردود و غير علمي است.

مدرس علوم ژئوفيزيک دانشگاه آزاد دماوند با اشاره به برخي کشورهاي دنيا گفت: ايجاد حرارت و قدرت ناشي از آزمايشات هسته اي در کشورهايي نظير ايالات متحده به نظر يک بيننده تلويزيوني وحشتناک و گسترده است اما اين ميزان توانايي براي زمين ناچيز بوده و تاثيري بر گسل هاي زلزله اي نمي گذارد.

وي با قياسي بين توانايي هاي زلزله، بمب اتم و آتشفشان عنوان کرد: اگر مقايسه اي بين بمب اتم، زلزله و آتشفشان داشته باشيم مي توان دريافت اگر بزرگترين انفجار اتمي تاريخ جهان که در هيروشيما به وقوع پيوست را يک واحد در نظر بگيريم بروز آرامترين نوع آتشفشان (پله) در دقيقه چندين ميليون برابر واحد مذکور انرژي از خود ساطع مي کند و انرژي صادره از يک زمين لرزه در 15 ثانيه چندين ميليون برابر توان آتشفشان فوق است و با اين تفاصير تاثير فعاليت انساني بر گسل هاي زمين در حد صفر خواهد بود.

فيروزکوه در عين فعاليت آرام است

اين کارشناس لرزش هاي فيروزکوه را خطري براي پايتخت نداست و افزود: به رغم برخي شايعات، گسل فيروزکوه خطري براي تهران محسوب نمي شود و اين شهر را گسلهاي ديگري نظير کهريزک و مناطق شمال تهران تهديد مي کند زيرا در زمان قاجار فعاليتي شديد از خود نشان داده و چند سالي از دوره بازگشت اين پديده در پايتخت مي گذرد که هراس موجود ناشي از اين نظريه است.

فرماندار شهرستان فيروزکوه نيز از نبود لرزش در دو ماه اخير خبر داد و گفت: پس از زمين لرزه اي که به بزرگي چهار ريشتر شهرستان فيروزکوه را در ابتداي سال جديد لرزاند حتي يک پس لرزه کوچک نيز رخ نداده است.

سعيد افشار نادري اضافه كرد: در زمان وقوع زلزله و پس لرزه هاي متوالي بعد از آن، کمي وضعيت نقاط مختلف شهرستان فيروزکوه ملتهب و هراس بر مردم اين شهرستان چيره شده بود اما خوشبختانه اين وضعيت در حال حاضر بر فضاي فيروزکوه حاکم نيست.

اين مسئول با بيان اينکه ستاد بحران شهرستان همچنان فعال است، خاطرنشان کرد: به رغم آرامش اين روزهاي شهرستان فيروزکوه که محصول آرامش زمين مي باشد ستاد بحران اين شهرستان همچنان آمادگي خود را براي مقابله با حوادث احتمالي حفظ کرده است.

به رغم شايعات پايتخت که در آن همه از نزديکي زلزله اي بزرگ سخن به ميان مي آورند، گسل فيروزکوه که تا دو ماه پيش تحرکات بسياري را از خود نشان مي داد در آرامشي ظاهري بسر مي برد اما کارشناسان امر آرامش فعلي اين گسل را با فعاليتهاي دروني عجين مي دانند.

به هر روي آمادگي و تقابل مناسب در برابر اين رويداد طبيعي مي تواند واژه بلا را از کنار آن حذف و تلفات مالي و جاني را به حداقل برساند کارکردهاي که در کشورهايي به مراتب زلزله خيزتر از ايران انجام گرفته و تاثير گذاري خود را به اثبات رسانده است.

شهرستان فيروزکوه در منتهي اليه شمال شرقي استان تهران و در طول جغرافيايي 52:46 و عرض جغرافيايي 35:28 واقع شده است.

اين شهرستان از شمال و شرق به استان مازندران، از جنوب و جنوب شرقي به استان سمنان و از غرب به شهرستان دماوند محدود مي گردد و بر اساس اطلاعات سرشماري سال 1385 جمعيت اين شهرستان 39 هزار و 284 نفر بوده است که 15 هزار و 124 نفر ساکن مناطق روستايي و 24 هزار و160 نفر ساکن مناطق شهري بوده اند.