توپولوف‌هایی که جایگزین ندارند!

با وجود اين‌كه سازمان هواپيمايي كشوري سال گذشته از وجود ايراداتي در موتور هواپيماهاي توپولوف خبر داده و اعلام كرده بود كه خطرات احتمالي كه ممكن است جان مردم را تهديد كند، با خروج اين نوع هواپيماها از ناوگان هوايي كشور برطرف مي‌شود و همچنين با وجود دادن فرصت شش ماهه به منظور جايگزيني اين ناوگان در ايرلاين‌هاي مختلف، ولي تاكنون هيچ گونه رديف اعتباري و تسهيلات بانكي اختصاص نيافته است.

به گزارش ایسنا، تا چندي پيش 26 فروند هواپيماي توپولوف در كشور به پرواز در مي‌آمد كه طبق برنامه‌ريزي سازمان هواپيمايي شش فروند استيجاري اين ناوگان ارديبهشت ماه از رده خارج شد كه به گفته رييس سازمان هواپيمايي، در راستاي جايگزين كردن توپولف‌ها، ‌هزار و 330 صندلي پروازي در قالب هواپيماهاي بوئينگ و ايرباس طي چند روز اخير به ناوگان هوايي كشور افزوده شده، اما تعداد هواپيما‌ي معادل صندلي‌هاي پروازي فعلأ به دلايل شرايط ويژه بازرگاني هواپيما در ايران مقدور نيست.

اما براي خروج و جايگزيني 20 فروند توپولوف ملكي كه در آسمان ايران به پرواز درمي‌آيد، با وجود درخواست سازمان هواپيمايي كشوري براي تامين اعتبار آن و معرفي ايرلاين‌هايي كه اين نوع ناوگان را در اختيار دارند به بانك‌ها، هنوز هيچ تسهيلاتي ارائه نشده و شركت‌هاي هواپيمايي نيز به تنهايي قادر به تامين منابع مورد نياز نيستند.

ماه گذشته رئيس سازمان هواپيمايي كشوري از اختصاص بيش از يك ميليارد دلار در قانون بودجه 1389 به منظور توسعه ناوگان ايرلاين‌هاي خصوصي و دولتي خبر داد و گفت: بنا بر تصميم مقام عالي وزارت راه و ترابري و نوعي بي‌رغبتي مسافران براي پرواز با توپولوف، فعاليت‌هايي در اين زمينه صورت گرفته است و جايگزيني اين ناوگان در اولويت قرار دارد كه هنوز اين اعتبار اختصاص نيافته است.

از طرف ديگر چندي پيش كميسون عمران مجلس شوراي اسلامي اعلام كرد: 50 درصد از اعتبار سهام‌ واگذار شده هتل‌هاي هما به منظور نوسازي ناوگان اختصاص مي‌يابد كه چند روز پيش سهام گروه هتل‌هاي هما در فرا بورس عرضه شد اما مورد استقبال واقع نشد و سهام آن روي ميز ماند.

همچنين با توجه به اين‌كه 13 فروند هواپيماهاي توپولوف ملكي متعلق به شركت هواپيمايي ايران ايرتور است، مديرعامل اين شركت در گفت و گو با ايسنا اظهار كرد: براي خروج و جايگزيني اين ناوگان 180ميليون دلار بودجه لازم است كه هنوز اعتباري اختصاص نيافته و در حال پيگيري تامين اعتبار براي خريد هواپيماهاي جايگزين هستيم.

همچنين مهدي علياري - دبير انجمن صنفي شركت‌هاي هواپيمايي - با بيان اين‌كه ناوگان توپولوف هم از نظر اقتصادي و هم از جهات ديگر، هواپيماي مناسبي نيست، تصريح كرد: اين اقدام بايد اجرايي شود اما نه با شتاب، بلكه بايد براي نحوه جايگزيني اين ناوگان توسط هواپيماهاي غربي تدابيري اتخاذ شود؛ چراكه هواپيماهاي غربي به راحتي در دسترس ما قرار نمي‌گيرند؛ به خصوص شركت‌هاي دولتي، دشواري‌هاي بيشتري از شركت‌هاي خصوصي براي خريد هواپيماهاي غربي دارند.

وي با بيان اينكه ايرلاين‌هاي داراي ناوگان توپولوف با خروج آن با افت شديدي در عملكرد مواجه خواهند شد، گفت: خارج شدن 20 فروند هواپيما به معني از دست دادن حداقل سه هزار صندلي است كه براي جبرانش بايد از قبل برنامه داشت.

علياري اولين مرحله اجراي اين برنامه را تامين بودجه عنوان و اظهار كرد: براي جبران 20 فروند هواپيما كه از ناوگان هوايي خارج مي‌شوند حدود 300 تا 400 ميليون دلار بودجه لازم است. از سوي ديگر اگر هواپيماهايي را هم كه با اجراي قانون هدفمند كردن يارانه‌ها پر مصرف تلقي مي‌شوند بخواهيم خارج كنيم، مجموعا به بيش از 1.5 ميليارد دلار بودجه نيازمنديم تا بتوان ناوگان هوايي كشور را بازسازي كنيم.

دبير انجمن صنفي شركت‌هاي هواپيمايي گفت: پيش بيني شده كه از محل منابع صندوق توسعه ملي، يك ميليارد و 300 ميليون دلار به نوسازي ناوگان اختصاص يابد، اما هنوز قابل پيش بيني نيست كه سيستم بانكي با اين مصوبه چگونه برخورد خواهد كرد و تكليف توزيع اين پول چگونه خواهد بود. تجربه سال‌هاي گذشته دراستفاده از حساب ذخيره ارزي يا وجوه اداره شده بانك‌ها نشان مي‌دهد كه راهي طولاني براي دستيابي به اين منابع وجود دارد.

وي تصريح كرد: در حال حاضر شركت‌هاي هواپيمايي خصوصي بنيه مالي خوبي ندارند، چون اقتصاد حمل و نقل هوايي ما دچار نابه‌ساماني است و تا زماني‌كه اقتصاد حمل ونقل هوايي ساختار مناسبي پيدا نكند و اصول حاكم بر آن اصلاح نشود و سياست‌هاي كلي مانند آزادسازي اتفاق نيفتد، ما اقتصاد بساماني نخواهيم داشت كه بتوانيم بنيه مالي شركت‌ها را تقويت كنيم.

گفتني است، از سال 1971 تا سال 2007 ميلادي 27 هواپيماي توپولوف در جهان سقوط كرده‌اند. همچنين هزار و530 سانحه هوايي در تاريخ هواپيماهاي ايران ثبت شده‌ كه 50 تا 70 سانحه آن مرگبار بوده‌ و بر اساس اطلاعات شبكه ايمني هوانوردي كشور تاكنون بيش از هزار و 610 نفر بر اثر سوانح هوايي در ايران جان باخته‌اند.

با اين اوصاف كه سازمان هواپيمايي كشوري نسبت به ضعف ايمني ناوگان توپولوف و تهديد جان مردم هشدار داده است، سوالا اينجاست اگر تا زمان تامين اعتبار براي خروج و جايگزيني آن (كه طبق تجربه‌هاي گوناگون ارائه تسهيلات بانكي بسيار زمان‌بر و پيچيده بوده و گاه هم بي‌نتيجه مانده) حادثه‌اي رخ دهد چه كسي جوابگوي جان مردم خواهد بود؟