آتش بازي شهابي در آسمان شب مرداد

ايسنا: بارش شهابي «برساووشي» كه 27 تيرماه هر سال همزمان با برخورد زمين با توده ذرات فعال شده و در روزهاي 21 و 22 مردادماه به اوج مي‌رسد تا سوم شهريور ماه ادامه دارد.

پوريا ناظمي، منجم آماتور و مدرس نجوم آماتوري خاطرنشان كرد: برخورد تكه‌هاي شهاب سنگ به زمين خصوصا در بارش‌هاي شهابي امري كاملا عادي است به طوري كه منجمان اماتور و علاقمندان نجوم آماتوري مي‌توانند در هر شب رصدي شاهد سقوط بقاياي شهاب سنگي به زمين و تصويربرداري از آن باشند. چيزي كه از لحاظ نجومي اهميت داشته و ارزش خبري دارد يافتن بقاياي شهاب سنگ‌هاست كه در مطالعات نجومي اهميت دارد و جست‌و‌جوي آن از جذاب‌ترين فعاليت‌هاي نجوم آماتوري است. البته شهاب سنگ‌ها هم ارزش يكساني نداشته و چنانچه شهاب سنگي منشاء خاصي نظير ماه و مريخ داشته باشد مي‌تواند از نظر علمي ارزيابي شود.

وي تصريح كرد: بارش شهابي زماني روي مي دهد كه زمين از ميان ذرات بازمانده يك دنباله دار يا يك سيارك گذر كند. در اين صورت سوختن ان ذرات در جو زمين باعث مي شود تعداد بيشتري شهاب نسبت به شب هاي عادي در آسمان ديده شود.

به گفته وي، بارش شهابي برساوشي كه در مرداد ماه هر سال فعال مي شود و امسال در بامداد 22 مرداد به اوج رسيد حاصل عبور زمين از ميان بقاياي دنباله دار سويفت تاتل بود و طبق گزراش هاي ارايه شده به سازمان جهاني شهاب‌ها (IMO)‌ سرعت ساعتي سمت الراسي (ZHR)‌ اين بارش يا تعداد شهاب هايي كه در زمان اوج در طول يك ساعت و با شرط موقعيت مطلوب كانون بارش قابل رويت بود به بيش از 90 رسيده بود. اما رصدگران در زمان هاي نزديك به اوج توانسته اند تا حدود 50 تا 60 شهاب را در ساعت ببينند.

ناظمي با بيان اين كه نام هر بارش از موقعيت قرار گيري كانون بارش در كره آسمان و در ميان صورت‌هاي فلكي منشا گرفته است، خاطرنشان كرد‌: اگر در يك بارش شهابي رد شهاب ها را به صورت معكوس ادامه دهيد به يك نقطه در آسمان مي رسيد. اين مساله به دليل اثر پرسپكتيو ديد ما است. چنين نقطه اي را كانون بارش مي‌نامند و بسته به اينكه در كدام صورت فلكي باشد بارش را به نام آن صورت مي نامند.

عامل بارش ساليانه برساووشي نيز دنباله دار 109 سوئيف تاتل Swift-Tuttle است كه هر 120 سال يك دور به گرد خورشيد مي‌گردد.

وي با بيان اين كه اين دنباله دار در سال 1862 توسط لوييس سويفت از نيويورك و هورس تاتل از رصدخانه هاروارد كشف شد، خاطرنشان كرد: چند سال پس از كشف اين دنباله دار بود كه «شياپارلي» با كمك محاسباتش نشان داد كه دنباله دار سويفت- تاتل منشاء بارش شهابي است.

ناظمي تصريح كرد: براي مشاهده بارش‌هاي شهابي به هيچگونه ابزار نجومي نياز نيست و بارش شهاب‌ها كه به آنها شخانه نيز مي‌گويند براي انسان و يا چشم رصدگران خطري در بر ندارد.

وي خاطرنشان كرد: اندازه همه قطعاتي كه در توده ذرات به جا مانده از گذرهاي قبلي دنباله دار منشا بارش وجود دارند يكسان نيست. برخي از اين ها ذرات بسيار كوچكي هستند كه به محض ورود به جو زمين در ارتفاع بالا مي سوزند و رد سوختن آنها به شكل شهاب ديده مي شود. اما گاهي اين ذرات بزرگترند كه هنگام سوختن در جو زمين مدت بيشتري دوام مي آورند و درخشش بالاتري هم دارند. اصطلاحا چنين شهاب هايي را آذر گوي (Fire Ball) مي نامند. گاهي اين شهاب هاي درخشان، ‌نوري معادلي ماه تربيع و يا حتي ماه شب 14 به وجود مي آورند و رد آنها تا مدتي در آسمان قابل رويت باقي مي ماند. اگر اين ذرات اندكي بزرگتر باشند ممكن است بخش از آنها پس از سوختن در جو باقي بماند و با زمين برخورد كند كه چنين قطعاتي را شهابسنگ مي نامند.

اين منجم آماتور خاطرنشان كرد: پيدا كردن شهاب سنگ ها از روي مشاهده رد يك آذر گوي چندان ساده نيست و تنها در صورتي كه يك آذر گوي همزمان توسط سه ناظر مختلف در فواصل زياد ثبت شده باشد شانس پيدا كردن شهاب‌سنگ بالا مي رود.

عكس ضميمه يكي از آذرگوي‌هاي بسياري را كه در بارش شهابي برساووشي در كشور قابل مشاهده بوده را نشان مي‌دهد. اين آذرگوي در ساعت 1 و 28 دقيقه بامداد روز 22 مردادماه از قدر 18- يا 20- در آسمان مرکزي ايران ديده شد و در مرنجاب، آباده، زاهدان، تفتان، يزد و برخي ديگر از شهرهاي مرکزي ايران توسط رصدگران به ثبت رسيد. اين تصوير را يكي از اعضاي انجمن ستاره‌شناسي آباده به صورت اتفاقي و در حال امتحان کردن دوربين خود گرفته است.