تأثير «بنزين» در بازار مسكن

«بنزين» از چند هفته ديگر بازار مسكن تهران را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد، به‌طوري‌كه متناسب با قيمتي كه دولت براي فروش اين سوخت‌ پرمصرف تعيين مي‌كند، شرايط سكونت در مركز و حومه پايتخت تغيير پيدا خواهد كرد.

در تهران سه گروه املاك مسكوني وجود دارد كه در گروه اول، فاصله سكونت تا مراكز كار و خدمات نزديك بوده و سهم مصرف بنزين براي رفت‌وآمد در مسير كار و منزل ناچيز ارزيابي مي‌شود.

در گروه دوم، منازل مسكوني در مناطق حاشيه‌اي شهر نظير منطقه 22، 21، 15، 14، 13 و 8 قرار دارد كه هزينه رفت‌وآمد با خودرو شخصي براي ساكنان آنها قابل ملاحظه، اما قابل جبران تخمين زده مي‌شود به‌طوري‌كه با افزايش قيمت سوخت، ساكنان اين مناطق در نهايت ممكن است به جاي خودرو شخصي از امكانات حمل‌ونقل عمومي استفاده كنند.

اما معماي بنزين در تهران بيش از همه براي گروه سوم املاك كه در شهرهاي اطراف پايتخت قرار دارد، مطرح است. در برخي از اين شهرها همچون كرج كه مركز اصلي تجمع تهراني‌هاي متقاضي مسكن محسوب مي‌شود، هزينه سكونت ناشي از حذف يارانه بنزين افزايش پيدا مي‌كند و در برخي ديگر همچون شهرهاي جديد اين معما با مسكن‌مهر گره زده مي‌شود.

چالش قحطي خدمات در پروژه‌هاي مسكن‌مهر اطراف تهران همين روزها همسايه جديدي تحت عنوان «بنزين» پيدا مي‌كند كه مجموعه اين دو، اگر قيمت سوخت افزايش يابد و واحدهاي مسكوني در حال ساخت روي زمين‌هاي 99 ساله در شهرهاي جديد نيز تا پايان امسال آماده شود، مي‌تواند روي انگيزه سكونت در اين مناطق تاثيرگذار باشد.

بازار مسكن در شهرهاي جديد پرند، پرديس و هشتگرد خواه‌ناخواه تحت تاثير واقعي‌شدن قيمت بنزين قرار مي‌گيرد.

يك محاسبه ساده درباره ميزان هزينه بنزين در سبد هزينه خانوارهايي كه در اطراف تهران –مثلا در كرج- سكونت دارند، نشان مي‌دهد، چنانچه قيمت فروش بنزين در كشور معادل قيمت توليد آن –ليتري 800 تومان- تعيين شود، اين افراد مجبور هستند ماهانه حدود 240 هزار تومان براي مسافرت روزانه هزينه كنند.

معضل بنزين در بازار مسكن اطراف تهران اگرچه هنوز رخ نداده، اما با افزايش قيمت حامل‌هاي سوختي اين موضوع قابل جبران خواهد بود.

مترو بوي بنزين را خنثي مي‌كند

كارشناسان شهري با تاييد اثر بنزين بر شرايط زندگي در حاشيه تهران پيشنهاد مي‌كنند، مترو براي تردد بين تهران و اطراف راه‌اندازي شود و مناطقي از حاشيه پايتخت نظير كرج كه مترو در آن برقرار است، افزايش ظرفيت پيدا كند.

محمود صفارزاده كارشناس ترافيك و مقام سابق سازمان حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران در اين باره به دنياي‌اقتصاد گفت تا زماني‌كه دولت ميزان يارانه نقدي قابل پرداخت به خانوارها را اعلام نكند و قيمت واقعي بنزين نيز مشخص نشود، نمي‌توان درباره اثر بنزين بر سكونت در مناطق مختلف تهران اظهار نظر كرد.
وي در عين حال افزود: در حال حاضر ظرفيت مترو تهران قابليت افزايش تا 5/1 ميليون نفر را دارد، اما به دليل محدوديت مالي در خريد لكوموتيو، اين امكان هنوز برقرار نشده است.

همچنين برخي ديگر از كارشناسان شهري با بيان اينكه تهراني‌ها به دليل صرفه‌جويي در هزينه‌هاي زندگي يا ناتواني در قدرت خريد مسكن، سكونت در اطراف پايتخت را انتخاب كرده‌اند، معتقدند: نبايد اين انتخاب به‌خاطر يك عامل ثانويه جديد –بنزين- تحت تاثير قرار بگيرد.

مترو به شهرهای جدید مي‌رسد؟

به گزارش دنیای‌اقتصاد، روزی که وزیر مسکن در جریان بازید از مسکن مهر در شهر جدید پرند عنوان کرد «حمل‌ونقل پرند از بزرگترین دغدغه‌هاي من است»، قطعا موضوع اجرای قانون هدفمند شدن یارانه‌ها و تاثیر آن برروی جذب جمعیت در شهرهای جدید را پیش‌بینی مي‌کرد.

با وجود تلاش دولت برای سامان‌دادن به ساخت‌وسازهای مسکن مهر، اما برخی از کارشناسان بر این باور هستند که با اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، گرایش مردم به اسکان در این شهرها تنزل پیدا مي‌کند، چرا که با توجه به نامشخص بودن زمان بهره‌برداری از خطوط مترو در شهرهای جدید از یک طرف و همچنین عدم برنامه ریزی مشخص برای توسعه خطوط اتوبوسرانی در این شهرها، ساکنان شهرک‌های اقماری ناگزیر از استفاده از خودروهای شخصی مي‌شوند که با گران شدن بنزین، عملا سکونت در این شهرها که به منظور صرفه‌جویی در هزینه‌هاي زندگی صورت مي‌گیرد، غیرممکن مي‌شود.

یک بررسی کلی در مورد ساکنان استان البرز که روزانه به تهران تردد مي‌کنند، حاکی از آن است که مصرف بنزین یک خودرو شخصی کم مصرف 10 لیتر است که هزینه آن در قالب بنزین سهمیه‌ای روزانه يك هزار تا دو هزار تومان محاسبه مي‌شود، این در حالی است که این رقم با آزاد شدن قیمت بنزین به روزانه حدود 8 هزار تومان افزایش پیدا مي‌کند که به صورت ماهانه این عدد به 240 هزار تومان افزایش پیدا مي‌کند.

به همین نسبت این مساله در مورد شهرهای جدید مصداق دارد. حال مسوولان براین باور هستند که راه‌اندازی خطوط مترو و افزایش میزان اتوبوس‌های بین شهرهای جدید و تهران، راهکار دولت برای حل این بحران است، این در شرایطی است که با توجه به عدم ابلاغ بودجه مترو از سال گذشته تاکنون به نظر مي‌رسد که مشکلات مربوطه در این زمینه کماکان ادامه خواهد داشت و همین امر استفاده از خودروهای شخصی را برای ساکنان شهرهای جدید ضروري مي‌سازد. علاوه براین، سرعت دسترسی خودروي شخصی در مقایسه با اتوبوس نیز از جمله دیگر دلایل استفاده از خودروی شخصی است.

بنزین هیچ اثری ندارد

در این زمینه سعید صابونی، مدیرعامل شهر جدید پرند براین باور است که با توجه به اینکه تا یک و نیم سال آینده متروی شهر پرند راه‌اندازی خواهد شد، دغدغه‌هاي پیش رو در این زمینه تا حد زیادی مرتفع مي‌شود.

وی با بیان اینکه برای تکمیل و توسعه ناوگان حمل و نقل شهری شهر جدید پرند مقرر شده است که 30 دستگاه اتوبوس مجهز نیز خریداری شود، گفت: قطعا با توجه به تدابیری که دولت برای تکمیل شبکه‌هاي حمل‌ونقل شامل مترو و اتوبوس در نظر گرفته است، نمی‌توان گفت که اجرای قانون هدفمندشدن یارانه‌ها تاثیری در کاهش رغبت مردم برای اسکان در شهرهای جدید دارد.

به اعتقاد صابونی برخلاف گمانه‌زنی‌هاي موجود در این زمینه، همزمان با تسریع در ساخت‌وسازهای مسکن مهر، گرایش مردم برای سکونت در شهرهای جدید افزایش پیدا کرده است و به نظر مي‌رسد که دغدغه‌هاي پیرامون مشکل بنزین و تاثیرگذاری آن بر میزان گرایش مردم به منظور زندگی در شهرهای جدید، کاملا قابل رفع است.

انتظار وزارت مسکن برای ابلاغ بودجه مترو

در همین حال مهندس جمشید نورصالحی، معاون وزیر مسکن براین باور است که در تمامی دنیا تردد مردم از شهرهای جدید به مادرشهرها از طریق خودروهای شخصی صورت نمی‌گیرد و عموما حمل و نقل با استفاده از ناوگان اتوبوسرانی یا مترو محقق مي‌شود. بر این اساس با در نظر گرفتن این مساله و با توجه به اینکه دولت عزم جدی دارد که تا سال 90 شهرهای جدید پر جمعیت را به مترو تجهيز کند، در نتیجه مشکل خاصی از این بابت وجود ندارد.

وی گفت: با راه‌اندازی خطوط مترو، قطعا برنامه زمان‌بندی حرکت قطارهای مترو با جمعیت ساکن در شهرهای جدید منطبق خواهد شد و به عنوان مثال ممکن است که حرکت قطارها هر 10 دقیقه یک بار صورت بگیرد که این مساله نقش موثری در ایجاد تسهیل در تردد ساکنان شهرهای جدید دارد. بنا بر اظهار نظر معاون وزیر مسکن، در صورتی که بودجه مصوب مترو شهرهای جدید هر چه سریع‌تر ابلاغ شود، قطعا راه‌اندازی متروی اين شهرها نيز زودتر اتفاق خواهد افتاد و از این رو شهرهای جدید نیز از محل اجرای قانون هدفمندشدن یارانه‌ها به جهت جذب جمعیت، آسیبی نخواهند دید.

نورصالحی در عین حال استفاده از خودروهای شخصی را حتی در صورت راه‌اندازی خطوط مترو اجتناب‌ناپذیر دانست و گفت: تجربه ثابت کرده است، به هر حال مردم خود را با شرایط جدید تطبیق خواهند داد.

در این بین ساکنان جنوب شهر تهران که محل كار آنها در همان جنوب تهران است، شهر جدید پرند گزینه مناسبی برای زندگی آنها است، چرا که فاصله بین محل کار و زندگی آنها تا حد زیادی کاهش پیدا مي‌کند و دغدغه‌هاي مربوط به افزایش قیمت بنزین نیزکاهش پیدا مي‌کند و به همین نسبت بايد بین محل اشتغال و زندگی ساکنان شهرهای جدید تطبیق ایجاد شود.

قانون یارانه‌ها مزید بر علت مي‌شود

اما در این بین دکتر حسین وکیلی، کارشناس اقتصاد شهری براین باور است که با توجه به اینکه سیاست تمرکززدایی دستگاه‌های دولتی و حتی بخش خصوصی از پایتخت اتفاق نیفتاده، اجرای قانون هدفمند شدن یارانه به عنوان عامل ثانویه درعدم گرایش مردم برای زندگی در شهرهای جدید نقش بازی خواهد کرد.

وی اظهار داشت: اصولا زندگی در شهرک‌های اقماری باید توجیه اقتصادی، اجتماعی و عاطفی داشته باشد و با توجه به اینکه زیرساخت‌هاي لازم در این شهرها ایجاد نشده است و با درنظرگرفتن اینکه اصلاح قيمت حامل‌های انرژی، سبب افزایش تورم عمومی در کوتاه‌مدت و میان‌مدت مي‌شود، در نتیجه مساله جبران کاهش هزینه در شهرک‌های اقماری که با کاهش هزینه تامین خرید مسکن همراه است، کاملا خنثی خواهد شد.

به اعتقاد وکیلی از دیگر سو با توجه به محدودیت دولت برای ابلاغ بودجه مترو، انگیزه مردم برای اسکان در شهرهای جدید بیش از پیش کاهش پیدا مي‌کند، چرا که مي‌پندارند با این تعلل‌ها، مشکل مربوط به حمل و نقل در این نوع شهرها تا مدت‌ها لاینحل باقی خواهد ماند، این در حالی است که با توجه به رویکرد دولت مبنی بر سبک‌سازی پایتخت یک نوع نقض غرض صورت مي‌گیرد.

این کارشناس اقتصاد شهری خاطرنشان ساخت: اگر بودجه مترو مصوب شود و خطوط آن نیز متناسب با نیازهای جمعیتی ساکنان شهرهای جدید باشد، مي‌توان امیدوار بود که اجرای قانون یارانه‌ها تاثیر چندانی برروی اسکان جمعیت شهرهای جدید به جای نمی‌گذارد.

تعلل در رونق شهرهای جدید

همچنين محمد علی رضایی، عضو کمیسیون عمران مجلس به دنیای‌اقتصاد گفت: زندگی در شهرهای جدید بدون تسهیل در شرایط حمل و نقل به هیچ‌وجه امکان‌پذیر نیست و رویکرد دولت نیز این است که هرچه سریع‌تر ناوگان حمل‌ونقل را در این شهرها توسعه دهد.

وی اظهار داشت: سال گذشته 2 هزار میلیارد تومان برای توسعه مترو برای شهرهای مختلف در کل کشور از سوی مجلس تصویب شد، اما به دلیل فقدان بودجه، این رقم تاکنون از سوی دولت تخصیص داده نشده است که همین امر مي‌تواند سبب ایجاد تعلل در رونق شهرهای جدید شود؛ اما با توجه به صرفه جویی که از محل هدفمند شدن یارانه‌ها ایجاد خواهد شد، مي‌توان امیدوار بود که این بودجه بالاخره تخصیص داده شود.

عضو کمیته مسکن مجلس اذعان داشت: باتوجه به اینکه مردمی که در شهرهای جدید زندگی مي‌کنند از اقشار آسیب‌پذیر هستند که توان مالی لازم را ندارند و با درنظر گرفتن اینکه هدف از اجرای قانون هدفمند شدن یارانه کمک به محرومان است، بنابراین امیدواریم که با این رویکرد، مشکل ساکنان شهرهای جدید رفع شود.به اعتقاد رضایی در همه جای دنیا بین محل اشتغال ساکنان شهرک‌های اقماری و محل سکونتشان فاصله کمی است و از این رو مردم نیز با خیال راحت در این شهرها سکونت مي‌یابند و بنابراین با درنظر گرفتن این مساله لازم است که حتما متولیان امر در این زمینه تمهیدات لازم را درنظر بگیرند تا مردم انگیزه لازم را برای اسکان در این شهرها پیدا کنند و با توجه به هزینه‌ای که دولت درزمینه ساخت مسکن مهر در شهرهای جدید کرده است، این مساله بیش از پیش ضرورت پیدا مي‌کند.

تهران-كرج هر سه روز يك باك‌بنزين

متوسط مصرف بنزين براي عمده ترددهاي در مسير تهران-كرج به گونه‌اي است كه در خودروهاي شخصي واقع در اين مسير هر سه روز يك باك بنزين پر و خالي مي‌شود.

اگر اين باك ظرفيت 30 ليتر بنزين را داشته باشد، ماهانه معادل 30 هزار تومان خرج تهيه بنزين يارانه‌اي –ليتري 100 تومان- مي‌شود. در حال حاضر كه گنجايش كارت‌هاي سوخت از بنزين يارانه‌اي، به 60 ليتر در ماه رسيده، ساكنان كرج كه روزانه به تهران سفر مي‌كنند، در طول ماه حدود 6 هزار تومان براي بنزين سهميه‌اي هزينه‌اي مي‌كنند و معادل 96 هزار تومان نيز بابت تهيه بنزين آزاد صرف مي‌كنند كه مجموع هزينه بنزين در سبد ماهانه خانوار براي اين افراد به 102 هزار تومان مي‌رسد.

اين ميزان هزينه براي ساكنان پرند كه فاصله‌اي كمتر از ساكنان كرج با تهران دارند، اندكي كمتر خواهد بود، اما براي هشتگردي‌ها بيشتر مي‌شود.

همچنين آن دسته از افرادي كه ساكن كرج هستند و با تاكسي به تهران سفر مي‌كنند، روزانه بين 4 تا 5 هزار تومان براي رسيدن به مركز تهران و بالعكس هزينه مي‌كنند.

در شرايطي كه قيمت بنزين آزاد شود، اين هزينه‌ها افزايش پيدا مي‌كند. در اين صورت، «هزينه و فايده» زندگي در اطراف تهران بايد يكبار ديگر مورد بررسي قرار بگيرد. شايد سهم هزينه بنزين به اندازه مبلغي كه بايد براي اجاره‌نشيني در تهران پرداخت كرد، برسد. شايد هم همچنان ريسك سكونت در تهران به‌خاطر تورم اجاره‌بها و قيمت مسكن بالاتر از «هزينه زندگي در اطراف تهران به اضافه هزينه بنزين» باشد.

*دنياي اقتصاد