غافلگيري 5+1 در روز اول مذاکرات

تابناک: مذاکرات ایران و گروه موسوم به 1+5 که روز یکشنبه و در دو دور برگزار شد، پیروزی دیپلماتیک و سیاسی مهمی را برای جمهوری اسلامی ایران رقم زد. در این دیدار نمایندگان جمهوری اسلامی ایران با داشتن برنامه‌ای منسجم و هماهنگ به سراغ گروه 1+5 به ریاست کاترین اشتون رفتند تا در اولین دور از مذاکرات پس از 14 ماه، محورهای مختلف را مورد بحث قرار دهند.

دیپلماسی ایران در این دور از مذاکرات نشان داد که ایران درك دقيق و هوشمندانه اي از دور جديد مذاكرات دارد. دیدار آقای جلیلی با نمایندگان روسیه، چین و انگلیس و عدم دیدار وی با فرستادگان فرانسه، آلمان و آمریکا پیام مهمی داشت که نباید به سادگی از کنار آن گذشت.

آنچه که از این مذاکرات گزارش شده حکایت از غلبه نگاه ایرانی بر این اجلاس داشت. نگاهی که در میان بی‌برنامگی طرف مقابل به بهترین وجه ممکن مذاکرات را مدیریت کرد و به نوعي سبب غافلگيري 5+1 شد. دکتر جلیلی و هیئت همراه وی که همه از شورای عالی امنیت ملی کشور راهی ژنو شده بودند، با آگاهی قبلی و مناسب و با شناخت از تمام حربه‌های طرف مقابل وارد مذاکره شدند در حالی که تشتت در میان هیات 1+5 علی‌رغم تبلیغات صورت گرفته کاملاً آشکار بود.


اولین تجربه اشتون

کاترین اشتون رئیس تیم مذاکره کننده 1+5 در حالی پای به این مذاکره گذاشته بود که اولین تجربه خود را در این زمینه می‌گذراند و نماینده‌های کشورهای شرکت کننده نیز تا اندازه ای تغییر کرده بودند. خانم اشتون که بنابر اظهار برخی از دیپلمات‌های اروپایی انگلیسی‌ها وی را به اتحادیه اروپا تحمیل کردند و به دلیل عدم توانایی‌های مناسب یک دیپلمات شده و کارکشته احتمال برکناری وی نیز می‌رفت، برآن بود تا از این مذکرات حداکثر بهره‌برداری را کرده و موقعیت خود را تثبیت کند.

مقامات انگلیسی هنگامی که وی را به عنوان مسول دستگاه سیاست خارجی اتحادیه اروپا معرفی می‌کردند از او دیپلماتی حرفه‌ای ساخته بودند، اما گذشت زمان نشان داد که وی تنها عامل لندن در بروکسل است و سیاست‌های کاخ باکینگاهم را پی‌گیری می‌کند. سراسیمگی خانم اشتون هنگام مواجه با دبیر شورای امنیت ملی ایران و ذوق‌زدگی وی از شروع مذاکرات نشان از این امر داشت که وی علاوه بر ماموریت مهم خود، باید فکری نیز برای آینده شغلی خود کند.
اشتون پیش از سفر هیات ایرانی به ژنو به صورت رسمی از نماینده جمهوری اسلامی ایران عذر خواهی کرده بود تا خللی در مسیر مذاکراتی که برای وی و کشورهایی غربی که او نمایندگی آنها را بر عهده داشت، به وجود نیاید.


برگ برنده ایران در مذاکرات
تیم مذاکره کننده ایران هنگامی وارد مذاکرات ژنو شد که از نظر داشتن برگ‌های برنده در جایگاه مناسبی بود. هر چند یک هفته از شهادت دکتر مجید شهریاری می‌گذشت، اما اقدام قابل تامل آقای جلیلی هنگام شروع مذاکرات در گرامی‌داشت یاد وی و اعلام یک دقیقه سکوت به احترام وی، جو مذاکرات را سنگین‌تر کرد.

موازنه هنگامی به نفع ایران شد که نماینده ایران کشورهای غربی را به شدت در مورد عملکردشان در ترور دانشمند هسته‌ای مقصر دانست و دلیل آن را نیز در موضع‌گیری‌های رئیس جدید ام آی6 انگلیس تشریح کرد. دستگاه جاسوسی و تروری که خانم اشتون از طرف همان سازمان مسول مذاکره با ایران شده است. این انتقاد تند ایران که چرا کشورهای غربی در مورد این ترور سکوت اختیار کرده‌اند و آن را محکوم ننموده‌اند پاسخ بی‌اختیار و از سر اجبار اشتون را به دنبال داشت که از ایران عذرخواهی کرد.

کشورهای طرف مذاکره که از موضع شدید ایران در قبال ترور شهریاری خبر داشتند، یکشنبه شب سرگي ريابكوف نماينده روسيه در مذاكرات به علي باقري، معاون جليلي ديدار كرده بود. ريابكوف در اين ديدار تلاش داشت كه فضاي ناشي از ترور دكتر شهرياري را كه موضع ايران را به شدت سخت گيرانه كرده تلطيف كند ولي باقري ضمن برخورد شديد با وي تاكيد كرد كه از ديد ايران نامه 15تير مبناي مذاكرات است و اين موضوع تغييرپذير نيست. ريابكوف پس از اتمام جلسه دروني 1+5 به ديدار باقري آمده بود. وي خواستار ديدار با دكتر جليلي شده بود ولي اين ديدار رد شد.
برگ برنده دیگر ایران در این مذاکرات به تحویل اولین محموله کیک زرد، به مجتمع اتمی اصفهان یک روز پیش از آغاز مذاکرات باز می‌گشت، مساله‌ای که نشان می‌داد ایران بر عزم خود برای دستیابی به تکنولوژی هسته‌ای مصمم است و در این مسیر گامی نیز عقب نشینی نخواهد کرد.


برتری خبری ایران

در حالی که مذاکرات ساعت 10 صبح به وقت محلی در ژنو سوئیس برگزار شد، این رسانه‌های خبری جمهوری اسلامی ایران بودند که با پوشش مناسب اخبار گوی را از خبرگزاری‌های خبرساز غربی ربودند. اهمیت این موضوع تا آنجاست که تا هنگام شروع قسمت دوم مذاکرات در ساعت چهار بعد از ظهر، هیچکدام از رسانه‌های خبری غربی خبری در اينباره منتشر نکردند.
به نظر می‌رسد دلیل عدم این خبررسانی به موقع و سریع را باید در پراکندگی مواضع گروه مذاکره کننده 1+5 يافت. برخی از شبکه‌های خبری و حتی پایگاه‌های خبری غربی نیز در این زمینه تنها به مستندات پیشین خود مراجعه کرده بودند و از هرگونه اظهار نظر در این مورد خودداری می‌کردند.

بی‌بی‌سی فارسی که در بخش خبری ساعت 9 خود از زبان خبرنگارش در ژنو درست از روی نوشته‌ای می‌خواند که بدون شک پیش از شروع مذاکرات تنظیم شده و هنوز نتیجه‌ای از مذاکرات توسط دیپلمات‌های غربی و انگلیسی منتشر نشده بود. به نظر می رسید این خبر توسط سرویس‌های اطلاعاتی این کشور برای تاثیرگذاری بر مذاکرات و به عبارت بهتر برداشت آنها از نتیجه نهایی مذاکرات بود.
نتیجه‌ای که بر اساس پیش‌بینی آنها در پی ترور دکتر شهریاری و سایه سنگین این ترور بر مذاکرات باید منتظر شکست آن بود. همین شبکه اما در بخش خبری ساعت 10 خود اخبار را به گونه‌ای پخش کرد که مخالف تام و تمامی با بخش خبری پیشین داشت و از مناسب بودن فضای مذاکرات به نقل از افراد حاضر در محل مذاکره خبر می داد.
خبرگزاری آسوشیتدپرس که پیش از این با خبرسازی خود در مورد توقف دستگاه‌های سانتریفیوژ مجتمع نطنز، آبروریزی بزرگی کرده بود، این بار نیز نمایندگی خبرسازی کشورهای غربی را بر عهده داشت. در حالی که منابع خبری از حاکمیت فضای تهیه شده توسط تیم مذاکره کننده ایران بر مذاکرات خبر می دادند و هر دو طرف بر این موضوع تاکید داشتند که اصل مذاکرات بر اساس نامه آقای جلیلی به خانم اشتون است، این خبرگزاری در گزارش خود نوشت که 70درصد فضای دور اول مذاکرات بر توقف غنی‌سازی توسط ایران متمرکز بوده، امری که به هیچ عنوان صحیح به نظر نمی رسد، چرا که دبیر شورای عالی امنیت ملی در نامه خود خطاب به خانم اشتون یادآوری کرده بود که جمهوری اسلامی ایران راجع به حق مسلم خود به هیچ عنوان مذاکره نخواهد کرد.


غربی‌ها به دنبال چه هستند؟
مهمترین موضوعی که کشورهای غربی حاضر در مذاکره به دنبال آن هستند، یافتن میزانی از تاثیرگذاری تحریم‌های تحمیلی خود بر ایران بود. خبرسازی آسوشیتدپرس در مورد اختصاص حجم بالایی از مذاکرات در مورد درخواست از ایران برای توقف غنی‌سازی نشان از تداوم دیدگاهی در غرب دارد مبنی بر اینکه تحریم‌های تحمیلی بر مردم ایران اثرگذار بوده و اکنون ایران تحت فشار این تحریم‌ها حاضر به پذیرش توقف غنی سازی ـ به این موضوع باید خوب توجه شود که آنها خواستار تعلیق نشده‌اند، بلکه دنبال توقف آن هستند ـ است. مساله‌ای که به نظر می‌رسد با توجه به این اصل مهم که هیچ کس حق ندارد از حق مردم ایران بگذرد، به صورت مشخص با پاسخ تند هیات ایرانی روبه رو شده است.


سایه سنگین انگلیسی‌ها

لندن که بنا بر اسناد و شواهد مستند احتمال نقش آفرينيش در ترور دانشمندان هسته‌ای ایران وجود دارد و از سال گذشته سیاست‌های تهاجمی خود علیه تهران را تشدید کرده است، سهم بسیار بیشتری در مذاکرات روز گذشته داشت. در حالی که خانم اشتون به عنوان نماینده گروه 1+5 خود یک انگلیسی بود، آقای رابرت کوپر به عنوان نماینده رسمی دولت انگلیس در گروه 1+5 حضور داشت، دیپلمات انگلیسی دیگری نیز در این مذاکرات مشاهده می‌شد که هر چند نامی از وی برده نشد، حضور وی نشان از نگاه خاص انگلیسی‌ها به این مذاکرات و همچنین اهمیت آن داشت. جفری آدامز سفیر سابق انگلیس نیز فرد حاضر در این دور از مذاکرات بود که به نظر می رسد بیشتر نقش مهم غلبه دادن نگاه انگلیسی‌ها به این مذاکرات را بر عهده داشت.


کشورهایی که به حاشیه رفتند

دیدار دوجانبه دکتر جلیلی با نمایندگان کشورهای روسیه، چین و انگلیس در خلال مذاکرات روز گذشته در حالی که تصویری از شهید دکتر شهریاری نیز بر میز مذاکرات قرار داده شده بود، حکایت از نوع نگاه ایران به این مذاکرات داشت. آمریکایی‌ها که در طول یک سال گذشته عملاً نقش بسیار منفی را در رابطه با ایران بازی کرده بودند که جای خود داشت، اما اینکه چرا فرانسوی‌ها علی‌رغم تلاش‌های صورت گرفته موفق به دیدار دو جانبه با دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نشدند نیز جای سوال دارد.

مقامات الیزه که با سیاست‌های نسنجیده و ناپخته خود از زمان روی کار آمدن دولت سارکوزی گرایش به کاخ سفید را انتخاب کرده و اولویت اول آنها در سیاست خارجی هماهنگی با تل‌آویو شده است، اشتباهات خود را همچنان تکرار کردند تا جایی که این اقدام مقامات فرانسوی بود که عذرخواهی رسمی خانم اشتون از دکتر جلیلی را به دنبال داشت، اقدام نسنجیده و بچه‌گانه‌ای که می‌رفت تا مذاکرات را به محاق فرو ببرد و تمام نامه‌نگاری‌ها و تلاش‌های صورت گرفته برای رسیدن به میز مذاکره در ژنو را نابود کند. در این میان وضعیت نماینده آلمان بسیار مشخص است. این کشور نیز به نظر می‌رسد با قرار گرفتن در خط سیاست آمریکا در حال دور شدن از واقعیت‌های میدان مذاکره است.
آنچه که از روز اول مذاکرات می‌توان برداشت کرد، ایستادگی و مقاومت تیم مذاکره کننده ایران بر مواضع خدشه ناپذیر جمهوری اسلامی ایران است. مواضعی که به نظر می‌رسد اکنون میزان شناخت آن باید برای کشورهای تحریم کننده ایران که خود را جامعه جهانی!!! معرفی می‌کنند قابل فهم‌تر شده باشد.

اگر گزارش آسوشیتدپرس را درست بدانیم و مانند توقف سانتریفیوژهای نطنز، خبرسازی نشده باشد، روز دوشنبه غربی‌ها آخرین تیر خود را از ترکش تحریم‌های تحمیلی بر مردم ایران برای دست کشیدن از حق خود در توقف غنی سازی شلیک کردند، تیری که به کاهدان تخیلات آنها خورد و تلاش‌های چند ساله آنها را در برابر تدبیر و مدیریت ایرانی در رسیدن کشورمان به حق خود به هیچستان برد.