مونوريل قم هم زير‌زميني شد

مثالي قديمي هست كه مي‌گويد «چه خواجه علي چه علي خواجه.» وضعيت مونوريل قم مصداق اين ضرب المثل قديمي است. به تازگي خبر آمده كه مونوريل اين شهر زيارتي در حدفاصل ميدان مطهري تا پل آهنچي زيرزميني شده اما آيا مونوريل زيرزميني ديگر مونوريل است؟موضوع مونوريل در ايران، يك بحث سياسي و تا حدودي نخ نما شده است. اولين بار دولت نهم و شهرداري وقت تهران درباره گسترش مترو تهران به جدال بر سر موضوع مونوريل پرداختند. اين جدال تا جايي پيش رفت كه دولت سر كيسه پرداخت اعتبارات مترو را سفت تر از قبل كرد و پرداخت اعتبارها را منوط به همكاري شهرداري تهران در توسعه مونوريل پايتخت كرد. با برچيده شدن پايه‌هاي مونوريل صادقيه در سال گذشته، شهرداري تهران عملا مهر پاياني به اين بازي سياسي زد اما حال كه تجربه اولين مونوريل در حال ساخت در شهر قم، آن را به زيرزمين كشانده، انگار از اين طرح چيزي جز نام مونوريل نمانده است، چرا كه در واقع مونوريل زيرزميني، همان مترو است.بر اساس سخنان سخنگوي شوراي اسلامي شهر قم مونوريل پس از رسيدن به مقابل حرم مطهر حضرت معصومه(س) از زير سطح خيابان امام موسي صدر عبور مي‌كند و پس از پل آهنچي از زير زمين بيرون مي‌آيد، اين تغيير به گفته بختياري هزينه‌هاي شهر را افزايش مي‌دهد و ممكن است زمان بندي پروژه را هم به تاخير بيندازد. در چنين شرايطي به نظر مي‌رسد كه ساخت مونوريل زيرزميني شده نوعي خلط مبحث در بحث شهرسازي باشد. در تاريخچه مونوريل قم آمده كه بر اساس مطالعات طرح جامع حمل ونقل اين شهر كه از پنج سال پيش آغاز و در نهايت در جلسه شوراي عالي ترافيک به تصويب رسيده بود، وجود دو خط A و B مترو براي قم پيش‌بيني شده بود، اما ناگهان در هشتاد و يکمين جلسه اين شورا بنا به پيشنهاد شهردار قم و برخي از مسئولان اين استان، مونوريل جايگزين خط B قطار شهري قم شد. مدافعان طرح مونوريل معتقد بودند كه اين وسيله حمل و نقل ريلي به مراتب هزينه‌هاي كمتري از مترو خواهد داشت چرا كه براي ساخت آن نيازي به حفر تونل و ورود به مشكلات زير سطح زمين نيست.

در مقابل مدافعان مترو معتقدند كه براي شهرهايي كه از تراكم شهري بالايي برخوردارند، عبور ريل از روي زمين سخت تر و پرهزينه تر از زير‌سطح زمين است. اما مونوريل قم هم نام مونوريل دارد و هم براي ساخت آن هزينه حفر تونل تحميل شده است. در چنين شرايطي به نظر مي‌رسد كه نام اين پروژه همچنان مونوريل مانده تا شوراي شهر قم، مدافع طرح خود در برابر مخالفت كارشناسان حمل و نقل و شهري باقي بماند در غير اين صورت همه مي‌دانند كه چه خواجه علي و چه علي خواجه فرقي ندارد!از سوي ديگر پيش بيني عدم عبور مونوريل از كنار حرم مطهر حضرت معصومه (س) به عنوان مركز و نقطه عطف شهر قم نكته‌اي نبوده كه مسئولان پروژه از پيش به آن واقف نباشند اما به نظر مي‌رسد كه براي جلب بيشتر اعتبارات دولتي نام اين پروژه را مونوريل گذاشته‌اند و حال نيز به اجبار در حال افزايش هزينه‌ها هستند گو اين كه زيرزميني شدن مونوريل در اين بخش از شهر قطعا تاثيرات ديگري هم بر پروژه خواهد داشت چرا كه كار به سادگي‌اي كه حسن بختياري، سخنگوي شوراي شهر قم گفته نيست. پيش از اين نيز برخي علما و توليت آستانه مقدسه حرم مطهر، عبور مونوريل قم از مقابل حرم را آسيبي به فضاي معنوي آن دانسته و خواستار تغيير مسير آن يا عبور از زير سطح شده و حتي از متوليان آستانه خواسته شده بود كه نظر خود را در اين زمينه اعلام كنند تا تصميم نهايي اتخاذ شود. اين در حالي است كه اگر در اين مسير مترو احداث مي‌شد بي‌شك اين همه مشكل براي پروژه پيش نمي‌آمد.