تجربه حذف صفر در تركيه

جام جم آنلاين: تجربه تورم بالا در كشور تركيه و بي‌ارزش شدن پول ملي اين كشور در اواخر قرن گذشته ميلادي زندگي مردم اين كشور را به اندازه‌اي سخت كرده بود كه طبق گزارش‌هاي اعلام شده مردم تركيه براي خريد يك قرص نان بايد چند ميليون لير تركيه هزينه مي‌كردند.

طبق آمارهای موجود، تورم در كشور تركیه از دهه 1970 میلادی آغاز شد و در سال 1994 میلادی به بالاترین سطح خود یعنی 120 درصد رسید و بعد از آن بتدریج سیر كاهش نرخ تورم آغاز و متوسط نرخ تورم در كشور تركیه در دهه 1980 میلادی (1990‌‌ـ‌1981) به معادل 46.3 درصد رسيد.

همچنين در فاصله سال‌های 1991 تا 1995 میلادی به 79.3 درصد، در فاصله سال‌های 1996تا 2000 میلادی 74.1 درصد و بالاخره در سال 2000 میلادی به معادل 54.9 درصد رسيد.

در ادامه اين سال‌ها، نرخ تورم در كشور تركیه در سال 2001 میلادی،54.4 درصد و در سال 2002 میلادی، 45 درصد اعلام شد و در نهایت در سال 2003 میلادی به 25درصد رسید.

این روند ادامه یافت تا این‌كه نرخ تورم در تركیه در سال 2004 میلادی به 9.3 درصد، در سال 2005 میلادی به 8.2 درصد و در سال 2006 میلادی به 9.8 درصد رسید. بانك مركزی تركیه نرخ تورم در سال 2007 میلادی را 8.5 درصد و در سال 2008 میلادی 4.10 درصد اعلام كرده است.

وجود صفر‌هاي فراوان در پول ملي تركيه كه در پي كاهش ارزش پول ملي اين كشور ظهور پيدا كرده بود در نهايت منجر به صدور دستورالعمل حذف 6 صفر از لير تركيه در روز اول ژانويه 2004 ميلادي شد و با اجراي آن در روز اول ژانويه 2005، اسكناس‌ها و سكه‌هاي تازه با نام لير جديد وارد بازار اين كشور شد.

كارشناسان اقتصادي صندوق بين‌المللي پول، دليل تاثيرگذاربودن سياست حذف صفر از واحد پول ملي را به دليل اصلاحات اقتصادي انجام شده اين كشور مي‌دانند در واقع موفقيت دولت تركيه در مهار تورم به دليل انجام اقداماتي بود كه پيش از حذف صفرها از پول تركيه اتفاق افتاده بود. در اين شرايط اصلاح بازار پول نيز به كمك اقتصاد اين كشور آمد تا زمينه‌ساز رشد اقتصادي شود.

كارشناسان اقتصادي بانك مركزي تركيه بر اين باورند كه براي ساده‌تر شدن مبادلات اقتصادي و بازرگاني و همچنين كاهش هزينه چاپ اسكناس اقدام به حذف صفر يا صفرهايي از اسكناس‌ها كردند و عمده اقتصاددانان بر اين عقيده‌اند كه حذف صفر از اسكناس هيچ‌گونه تاثيري بر شاخص‌هاي اقتصادي و طرف عرضه و طرف تقاضا ندارد و بيشتر اثر رواني بر جامعه مي‌گذارد.

از اين رو حذف صفر از پول ملي ‌بايد همراه ديگر اقدامات انقباضي در عرصه سياست‌هاي پولي و انضباط مالي دولت‌ها باشد تا در كنار كنترل تورم، حذف صفرهاي اسكناس كاركرد خود را داشته باشد. در غير اين صورت خداحافظي صفرها بزودي اثر رواني خود را از دست داده و صفرها قدرتمندتر از گذشته بازمي گردند.

حذف صفر از واحد پول تركيه زماني انجام شد كه اين كشور با استفاده از ابزارهاي اقتصادي مختلف توانسته بود تورم را به كلي مهار كند.

به همين دليل لير جديد توانست به وظيفه خود به عنوان يك واحد مبادله تازه عمل كند. درواقع سیاست‌های اصلاحی دولت تركیه برای كنترل نرخ تورم یكی از مهم‌ترین دلایل اين موفقيت بود.

همچنين توسعه روابط اقتصادی و تجاری با دیگر كشورهای جهان و فراهم‌كردن زمینه مناسب برای جذب سرمایه‌های خارجی نيز توانست باعث رشد اقتصادي اين كشور شود.

سياست‌هاي ضد تورمي قبل از حذف صفر

به گفته كارشناسان حذف 3 صفر یا بیشتر بارها در كشورهای مختلف تجربه شده است و اين اقدام در كشور تركیه 2 یا 3 بار انجام و چند صفر از پول ملی این كشور حذف شده است.

با وجود این باید توجه داشت كه حذف صفرها از پول ملی به شرطی می‌تواند مؤثر باشد كه همزمان با آن سیاست‌های ضد‌تورمی نیز اتخاذ شود و باید حتما در كنار این اقدام سیاست‌های جانبی مؤثری مانند سیاست‌های ضد‌تورمی و كنترل نقدینگی نیز وجود داشته باشد تا حذف چند صفر از پول ملی بتواند در راستای اهداف سیاست‌های پولی كشور مورد استفاده قرار گیرد.

آنچه مسلم است كاهش تورم در تركیه تا حدود زیادی ناشی از اجرای موفق سیاست تثبیت پولی بوده است. راهبردهای سیاست پولی از جمله ایجاد نظام نرخ ارز شناور به منظور مهار تورم، ایجاد مازاد بودجه عمومی دولت به‌طوری كه موجب كاهش دیون بخش دولتی شود، میدان دادن به بخش خصوصی، اصلاحات نظام بانكی، همچنين اتخاذ سیاست كاهش نرخ های بهره، استفاده از ابزار پایه پولی، شفافیت و هدفگذاری تورمی در تحقق اين امر نقش داشته است.