| |
- تیگو ۹ ٬ پرچمدار جدید چری ٬ رونمایی شد
- ارائه خدمات به مشتریان با ربات «مورنین»
- خدمات ویژه امدادخودرو سایپا همزمان با تعطیلات عید سعید فطر
- رشد ۲۰ درصدی تولید در ایران خودرو همراه با کاهش ۱۲ درصدی هزینه تمامشده محصولات/ ارتقای کیفیت برای مشتریان ملموس می‌شود
- دیدار مدیرعامل سایپایدک با کارکنان سایپایدک، امداد خودرو و همراه خودرو
- برنامه افزایش ظرفیت تولید روزانه پارس در سال جدید
- ادامه محدودیتها و ممنوعیتهای ترافیکی نوروزی در جادههای مازندران
- نیسان کیکس مدل 2025 سرانجام به نسخه چهار چرخ محرک تبدیل شد
- ادامه فراخوان متقاضیان محصول پارس پس از تعطیلات نوروزی
- کیفیت خدمات و تیراژ قطعات یدکی سایپا افزایش می یابد
- تاکید مدیرعامل ایرانخودرو بر ارایه محصول و خدمات باکیفیت به مشتریان
- در خدمات پس از فروش باید نگاه تحولی و عملکرد جهادی داشته باشیم
- زمان آغاز مرحله سوم طرح کالابرگ الکترونیک
- پلیس در نوروز با رانندگان متخلف بدون اغماض برخورد میکند
ایسنا: بر اساس آخرین آمار، متداول‌ترین نوع خشونت علیه زنان در جهان خشونت جنسی است كه اثرات آن گسترده‌تر از سایر موارد خشونت است. اخیرا جنایات تلخ تجاوز به زنان در چند مورد بازتاب گسترد‌های در رسانه‌های كشور داشت، یكی از این موارد تجاوز گروهی به زنان حاضر در یك مهمانی در یكی از باغات شهرستان خمینی‌شهر اصفهان بود كه اكنون دو روز است پرونده آن در دادگاه كیفری استان اصفهان در حال رسیدگی است. با وجود تمام حساسیت‌هایی كه پس از حادثه خمینی‌شهر در جامعه ایجاد شد متاسفانه باز هم شاهد وقوع حوادثی از این دست بودیم، اما واقعا مشكل كجاست و را‌ه حل چیست؟
بروز اتفاقاتی این چنین در دنیا چندان تازگی ندارد اما در جامعه ایرانی این رفتارها كه موجب هتك حرمت افراد می‌شود پیش از این چندان معمول نبوده است. آنچه كه امروز حساسیت‌ها را در این زمینه افزایش داده بروز این جنایات با پراكندگی جغرافیایی بیشتر و انجام فعل تجاوز به صورت گروهی است.
«حسن رحیمی» ـ معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری كل استان اصفهان و «محمدرضا ایروانی» ـ استاد جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر ـ، علاوه بر ارایه جزییات بیشتری از حادثه تلخ خمینی شهر به بررسی، بازتاب روانی و اجتماعی وقوع چنین اتفاقاتی ناگوار و خصوصا تجزیه و تحلیل جامعه‌شناختی موضوع تجاوز گروهی در خمینی شهر اصفهان پرداختند.
جزئیات بیشتری از جنایت خمینی شهر
حسن رحیمی در تشریح چگونگی وقوع حادثه خمینی‌شهر گفت: در یكی از شب‌های خردادماه 14 نفر از شهروندان اصفهانی شامل 8 مرد و 6 زن شامل دو زوج، چهار خواهر و برادر با تعدادی از دوستان خود كه یكی از آنها جزو اقلیت‌های مذهبی است به مناسبت روز زن در یكی از باغ‌های اطراف خمینی‌شهر اصفهان میهمانی برگزار كرده بودند كه تا پاسی از شب ادامه داشت و این مهمانی توسط باغبان باغ مربوطه به افراد حاضر در باغ مجاور كه همگی دارای سابقه كیفری بودند، اطلاع رسانی شد. این افراد نیز با اطلاع دادن به دیگر دوستان خود كه آنها نیز از مجرمان سابقه‌دار بودند از برگزاری مهمانی در باغ مطلع شدند.
رحیمی اظهار كرد: متجاوزان با توجه به شرایط خاص مكانی و زمانی محل، وارد باغ شده و با تهدید مردان حاضر در مهمانی، آنها را در ساختمان مسكونی باغ حبس كردند و زنان را به محلی دیگر انتقال دادند و در نهایت به زنان تجاوز كردند.
وی تعداد افراد متجاوز در حادثه خمینی‌شهر را 16 نفر اعلام كرد و افزود: پرونده باغبان باغ محل حادثه به عنوان معاون در جرایم حاشیه‌ای و 15 متجاوز دیگر به عنوان مجرمان اصلی در حال پیگیری است.
9 نفر از 16 متهم خمینی شهر دستگیر شدهاند
معاون دادگستری اصفهان در خصوص میانگین سنی افراد متجاوز در این حادثه اظهار كرد: میانگین سنی این افراد 24 سال است و تاكنون چهار نفر در چهارم خردادماه، یك نفر در دوم تیرماه در مباركه، یك نفر در پنجم تیر ماه در اهواز و سه نفر در 26 تیر ماه در زاهدان دستگیر شدهاند كه پرونده آنها در دادگاه كیفری استان در حال رسیدگی است.
رحیمی با بیان اینكه پرونده تجاوز به عنف جنبه جنایی دارد، خاطرنشان كرد: حوزه قضایی خمینی‌شهر پس از انجام تحقیقات مقدماتی در تاریخ یكم تیرماه نسبت به موضوع تجاوز به عنف، قرار عدم صلاحیت نسبت به دادگاه كیفری استان صادر كرد زیرا بر اساس قانون در موارد منكراتی تحقیقات از ابتدا توسط دادگاه كیفری استان انجام می‌شود ولی دراین حادثه، جرایم حاشیه‌ای همچون آدم‌ربایی، توقیف غیر قانونی، سرقت مقرون به آزار و ایراد ضرب نیز اتفاق افتاده است كه امكان انجام تحقیقات مقدماتی برای حوزه قضایی خمینی‌شهر وجود داشته است.
تحلیل جامعه‌شناختی موضوع تجاوز به عنف
همچنین استاد جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر نیز در خصوص چرایی وقوع چنین جرایمی در جامعه ایرانی تصریح كرد: در جوامع صنعتی و پیشرفته نیز خشونت علیه زنان وجود دارد ولی شدت آن مانند كشورهای جهان سوم نیست. با این حال زنان در این جوامع نیز شهروند درجه دوم محسوب می‌شوند.
ایروانی اظهار كرد: اگرچه زنان در برخی از جوامع از حقوق اجتماعی و سیاسی نسبتا خوبی برخوردار هستند اما با وقوع چنین حوادثی بازتاب‌های اجتماعی برای زنان سنگین‌تر و بیشتر است كه در كشورهای اسلامی چرایی این گونه حوادث به چهارچوب‌های هنجاری، نگرشی، فرهنگی و ... برمی‌گردد و در جامعه ایران نیز به خاطر مسائل سنتی، دینی و عقاید مردم باید میان زن و مرد حریم‌های خصوصی حفظ شود كه تركیب این عوامل با یكدیگر موجب ایجاد فرهنگی خاص در كشور شده است كه نباید نام افراد مجنی علیهم افشا شود زیرا زندگی آنان به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
این جامعه‌شناس یادآور شد: در كشورهای مختلف نه تنها زنان شروع‌كننده جرم تجاوز نیستند بلكه در این خصوص نیاز به یك پشتوانه عاطفی دارند كه اگرچه از نظر حقوقی، محكومیت متعلق به مردان متجاوز است ولی از نظر اجتماعی زنان در جامعه فدا می‌شوند.
ایروانی با بیان اینكه مسئولان كشور باید از زنانی كه ناخواسته مورد تعدی و تجاوز قرار گرفته‌اند حمایت های لازم را انجام دهند، افزود: تنها زنان مجرد جامعه نیستند كه مورد تجاوز قرار می‌گیرند. حتی گاهی زنان متاهل، سرپرست خانوار و ... نیز مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند كه پس از آن جامعه به گونه‌ای دیگر به آنها نگاه می‌كند؛ لذا لازم است به افراد جامعه برای برخورد با افراد مجنی علیه خدمات مشاوره‌ای و آموزشی ارایه شود.
دو دیدگاه درباره دلایل بروز بزه تجاوز به عنف
وی با بیان اینكه در برخورد با این گونه پدیده‌ها دو نگرش در بین جامعه‌شناسان وجود دارد، تصریح كرد: دیدگاه نخست علت وقوع چنین حوادثی را مربوط به ساخت و وضعیت موجود جامعه همچون بدحجابی می‌داند كه دیدگاهی محافظه‌كارانه است و بر اساس این دیدگاه تنها زنان باید خود را حفظ كرده و شئونات را رعایت كنند ولی دیدگاه دوم كه در كشورهای دیگر رایج است زنان و مردان در كنار هم در جامعه وجود دارند و آمار چنین اتفاقاتی كمتر است. در كشور ما دیدگاه اول حاكم است كه به همین دلیل پدیده‌های آسیب‌زا رو به افزایش است.
وی با بیان اینكه آستانه تحریك جنسی در كشور بسیار پایین است، خاطرنشان كرد: بسیاری از جوانان امكان سفر به خارج از كشور را ندارند و به استفاده از اینترنت و ماهواره روی می‌آورند و چون سطح نگرش افراد در جامعه بسته است، زمانی كه پدیده‌های خارجی را مشاهده می‌كنند دچار دوگانگی شخصیتی می‌شوند، چرا كه در جامعه، گروهی سنتی و گروهی دیگر مدرن می‌اندیشند.
این استاد دانشگاه افزود: در شهرهایی همچون خمینی‌شهر با وجود اینكه ارتباطات زن و مرد دارای حریم‌های زیادی است اما كاملا وارد فضای جدید شهری نشده و اخلاق شهروندی شهرهای بزرگ در آنجا حاكم نیست اما با وجودی كه سنت‌های روستایی نیز از بین رفته و پاسخگوی نیازهای جوانان نیست، این حوادث بیشتر دیده می‌شود.
ایروانی معتقد است بسیاری از موارد تجاوز به عنف به صورت پنهان باقی می‌مانند چراكه زنان اولین فدایی و قربانیان این حوادث در جامعه هستند؛ به ویژه در شهرهایی كه با ارتباطات جدید از حالت روستایی خارج شدند، این گونه اتفاقات از سوی مردم منطقه مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد و به همین دلیل مجنی علیه نیز سكوت اختیار می‌كند.
ایروانی گفت: متاسفانه آمار تجاوز به عنف افزایش داشته و چند سال پیش نیز انجمن جامعه‌شناسی اعلام كرد زنگ خطر این جرم به صدا در آمده است و اگرچه وجود پدیده‌های اجتماعی مختلف در جامعه در سطح محدود امری طبیعی است و نمی‌توان انتظار داشت تمام افراد جامعه دارای رفتارهای اجتماعی سالمی باشند ولی زمانی كه رقم بیكاری و سن ازدواج افزایش یابد، امید به زندگی نیز كاهش می‌یابد و رفع نیازهای جنسی به صورت زیرزمینی انجام می‌شود.
وی با بیان اینكه وقتی انسان در استرس و فشار باشد، دارای تعادل فكری نیست، اضافه كرد: از دیدگاه روانی اجتماعی تفكر انسان زمانی سالم است كه تفكر جامعه سالم باشد. در حال حاضر شرایط جامعه در مقایسه با گذشته ناهموار است و اگر چه كشورهایی همچون تركیه نیز با پدیده‌های هجوم فرهنگ غربی و جهانی شدن مواجه هستند ولی آنها با افزایش سن ازدواج، بیكاری، نبود فضای تفریحی و ... مواجه نیستند.
رابطه بی‌حجابی با افزایش تجاوز به عنف
این استاد دانشگاه در پاسخ به سوال ایسنا در خصوص تاثیر عامل بی‌حجابی در بروز چنین حوادثی تصریح كرد: بر اساس دیدگاه مكتب مبادله، ارتباطات مثل دو كفه ترازو است كه برای حفظ تعادل باید وزن هر دو طرف به یك اندازه باشد، ولی تعابیر افراد از هنجارها، سمبل‌ها و نمادهای اجتماعی متفاوت است و افراد نمادهایی متفاوت با سمبل‌ها، پوشش‌ها، نگرش‌ها، گویش‌ها و ... در جامعه هستند.
ایروانی افزود: در مكتب مبادله، تعادل كفه‌های ترازو و انسان‌ها با نمادها، سمبل‌ها و ... در فضای پدیدار شناختی معنا پیدا می‌كند، به طوری كه حجاب كم خانم‌ها در فضای شهری امری عادی است ولی در شهرهای كوچك و روستاها ممكن است فرد به عنوان بدحجاب شناخته شود. پس در فضای فرهنگی مختلف، معنای متفاوتی از وزن و اعتبارات سمبلی وجود دارد و در حادثه خمینی‌شهر نیز این مسئله نمود دارد و حاكی از آن است كه فضای فرهنگی و اجتماعی خمینی‌شهر پذیرش این موضوع را ندارد.
این جامعه‌شناس تصریح كرد: از دیدگاه مكتب مبادله و پدیدار شناختی در اجتماعاتی كه در مرحله پایین‌تری از فرهنگ و اجتماع قرار دارند، در برخورد با پدیده‌هایی همچون بدحجابی این گونه رفتار می‌كنند كه زنان بد حجاب خود تمایل به ارتباط دارند.
ایروانی گفت: در حادثه تجاوز خمینی‌شهر ممكن است این عامل باعث تحریك متجاوزان شده باشد چراكه خرده‌فرهنگ‌ها و شرایط اجتماعی منطقه قادر به پذیرش آن نبوده است و عواملی همچون افزایش بیكاری و میزان ناسازگاری میان زن و مرد، ایجاد شكاف میان نسل‌ها، ورود به دنیای ارتباطات و تكنولوژی نه تنها در اجتماعی شدن افراد موثر بوده بلكه در وقوع چنین حوادثی نیز تاثیرگذار است.
وی یادآور شد: تنها فرهنگ مردم منطقه در وقوع این حادثه موثر نیست، چراكه جامعه دارای خرده‌ساخت‌های اجتماعی و فرهنگی مختلفی است و باید به تمام عوامل موثر در ایجاد حادثه توجه كرد و تركیب این عوامل با یكدیگر موجب بروز حوادثی همچون خمینی‌شهر، كاشمر و گلستان شده است.
این استاد دانشگاه اظهار كرد: در بیشتر كشورها تحصیلات و آموزش عالی موجب نزدیك‌تر شدن افراد خانواده و استحكام روابط آنها با یكدیگر می‌شود، در حالی كه در كشور ما تحصیلات و آموزش عالی نه تنها موجب استحكام روابط خانواده نمی‌شود، بلكه موجب ضعف بنیان‌های خانوادگی و ناسازگاری اخلاقی می‌شود.
ایروانی اضافه كرد: برنامه‌ریزان كشور با افزایش سطح آموزش عالی و تحصیلات درصددند آسیب‌های مسائل فرهنگی، اجتماعی، خانوادگی و ... كاهش پیدا كند اما این امر در عمل نتیجه‌ای معكوس داشته است. براساس دیدگاه مكتب كاركردگرایی، هر نهاد اصلی و فرعی اجتماعی اهداف مثبتی را دنبال می‌كند ولی این نهادها در كنار كاركردهای مثبتی كه دارند، كاركردهای پنهان و منفی نیز دارند كه مورد خواسته تاسیس‌كنندگان آنها نیست.
وی ادامه داد: كاركردهای منفی توسعه مراكز آموزشی از ابتدا مورد توجه برنامه‌ریزان كشور نبوده است. افراد تحصیلكرده دارای توانایی‌های بیشتری در مقایسه با دیگر افراد جامعه هستند و در صورت ناراضی بودن از شرایط جامعه و ... برای جامعه خطرآفرین می‌شوند، چرا كه این افراد برای ورود به راه‌های غیرمجاز آگاه‌تر و توانمندتر شدهاند.
این جامعه‌شناس با بیان اینكه در حال حاضر هماهنگی میان نهادهای اجتماعی وجود ندارد، افزود: خانواده‌ها فرزندان را به روش خود و مراكز تربیتی و آموزشی به گونه‌ای دیگر تربیت می‌كنند و بر همین اساس افراد با نگرش‌های مختلف، در فضاهای متفاوت جامعه قرار می‌گیرند و همین امر موجب سردرگمی هنجاری افراد جامعه می‌شود.
ایروانی بر لزوم هماهنگی میان نهادهای خانواده، اجتماع، نهاد اقتصاد، نهاد آموزش و مذهب تاكید و عنوان كرد: اعتقادات مذهبی مردم نسبت به زمان قبل از انقلاب اسلامی و مشروطیت تغییر كرده است. در بعضی از جوامع دیگر سنت‌ها به صورت پویا و زنده به دست جوانان رسیده است ولی در كشور ما این گونه نبوده است.
مفاهیم دینی به زبان جدیدتر ارایه شود
وی با بیان اینكه شرایط اجتماعی شدن افراد با یكدیگر متفاوت است، خاطرنشان كرد: نگرش نسل امروز به ارزش‌های دینی و مذهب با نسل گذشته متفاوت است و اشخاص واگرا بیشتر نسبت به ارزش‌های جامعه منتقد هستند، به طوری كه این افراد از نسل همگرا و سنت‌گرا فاصله گرفته‌اند. درحال حاضر شكاف بین نسل‌ها زیاد شده است و با توسعه ارتباطات این شكاف در آینده بیشتر خواهد شد.
ایروانی با بیان این اعتقاد كه نگرش نسل جدید به مفاهیمی كه به روش حوزوی مطرح می‌شود مثل نگرش نسل گذشته صددرصد پذیرشی نیست و لازم است نهادی برای جلوگیری از كم رنگ شدن ارزش‌های دینی در جامعه ایجاد شود، تصریح كرد: برای پذیرش ارزش‌های دینی توسط جوانان، این ارزش‌ها باید به صورت مفاهیم علمی مطرح شود.
وی گفت: ضعف بنیان‌های دینی و كم‌رنگ شدن ارزش مذهبی در افزایش حوادثی همچون خمینی‌شهر تاثیرگذار است و باید برای پذیرش بیشتر نهاد دین در میان نسل جدید، مفاهیم دینی به زبان مدرن‌تر و جدیدتر ارائه شود.
این جامعه‌شناس دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر اظهار كرد: براساس دیدگاه تنازع، انسان همیشه درحال مبارزه است و واسطه‌هایی میان افراد و مبارزه وجود دارد كه این واسطه در افراد مختلف تحصیل، اشتغال و ... است و اگرچه پیشرفت جامعه به مبارزه وابسته است، ولی باید این واسطه نیز درست انتخاب شود، چرا كه اگر واسطه به درستی انتخاب نشود، افراد به شكل انحرافی مبارزه می‌كنند و با توجه به اینكه سن پرخطر پس از بلوغ و قبل از سی سالگی است، بیشتر اعتیاد و انحرافات در این سن اتفاق می‌افتد كه در صورت وجود اشتغال و آموزش صحیح انحرافات به كمترین میزان می‌رسد.
ایروانی با بیان اینكه همه افراد دارای انحرافات اولیه هستند، گفت: افراد دورغ می‌گویند و از مقررات راهنمایی و رانندگی تخلف می‌كنند، ولی در این تخلف‌ها حرفه‌ای نشده‌اند و پس از مدتی احساس می‌كنند كار درستی انجام نداده‌اند، ولی وقتی انحرافات در افراد ثانویه می‌شود، تبدیل به عادت و یا منبع در آمد فرد می‌شود كه گاهی این عادت‌ها رفتار جنسی است مثل چیزی كه در حادثه اخیر می‌بینیم.
دلیل افشای حادثه خمینی شهر گروهی بودن آن بود
وی انحرافات را فردی یا گروهی عنوان كرد و افزود: خطر اجتماعی انحرافات فردی كمتر است و نیاز به زمان بیشتری برای افشا شدن دارد و دلیل افشای حادثه خمینی شهر گروهی بودن آن بود، چرا كه اگر این اتفاق فردی بود كمتر نبض اجتماع دچار تحریك و اضطراب می‌شد.
این جامعه شناس اظهار كرد: عمر تخلفات گروهی در مقایسه با تخلفات فردی پایین‌تر است، ولی خطرات آن برای جامعه بیشتر است، افراد در جمع دوستان و اطرافیان خود احساس تنهایی و مسؤولیت نمی‌كنند و به همین خاطر در جمع افراد منحرف یك نیروی جمعی و یك قدرت بزرگتر تخریبی وجود دارد. این نیروی تخریب احساس فردی افراد گروه را پایین می‌آورد و افراد احساس می‌كنند در هر اتفاقی با یكدیگر شریك هستند كه همین امر كمك می‌كند افراد بی پروا و بی گدار عمل كنند.
وی با بیان اینكه در جامعه شناسی دو ویژگی هم بستگی رفتاری وجود دارد، گفت: روحیه همكاری جوانان بیشتر از سایر افراد جامعه است، در حالی كه در جوامع غربی افراد كمتر به یكدیگر اعتماد می‌كنند، چراكه روحیات جامعه صنعتی بر آنها حاكم است.
این جامعه شناس معتقد است گروه‌های كج رو در جوامع مختلف و كشورهای جنوب غربی آسیا بیشتر است، چراكه رفتارها كج‌اندیشی به صورت گروهی است. افرادی كه از انحرافات اولیه خارج و حرفه‌ای می شوند، سابقه كیفری پیدا می‌كنند، چون این افراد با هم در ارتباط بوده و احساس می‌كنند تنها نیستند. این افراد از افراد طبیعی جامعه فاصله می‌گیرند و به انحرافات جمعی كمك می‌كنند. در این حادثه نیز افراد با هم ارتباط داشته‌اند.
طولانی شدن روند دادرسی به نفع مجرم است
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان اصفهان نیز معتقد است، وقتی افراد به انجام انحرافات اولیه عادت می‌كنند، سابقه دار و در گروه‌هایی قرار می‌گیرند كه در آنها نیز موارد مشابه انحرافاتی وجود دارد و همین امر باعث می‌شود افراد احساس و ارتباط نزدیكی با هم داشته باشند.
رحیمی با بیان اینكه كنترل و نظارت بر افرادی كه دارای سابقه كیفری هستند نیاز به اقدامی همه جانبه و فرهنگی دارد، اظهار كرد: در جوامع سنتی معمولا تصور بر این است كه زنان باید به شدت محدود شوند و مردان به دلیل اینكه امكان خطر نسبت به آنها وجود ندارد باید آزاد باشند، ولی اعتقاد به هریك از این نظرات چه آزادی بی قید مردان و چه محدودیت بیش از حد زنان منجر به وقوع چنین حوادثی در جامعه می‌شود كه برای پیشگیری از جرایم باید اقدامات فرهنگی و اجتماعی صورت گیرد.
وی افزود: در همین راستا معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری برنامه افزایش هزینه‌های ارتكاب جرم را در دستور كار خود قرار داده است. مثلا در پرونده‌های تجاوز به عنف با افزایش هزینه‌های ارتكاب جرم، سعی در كاهش انگیزه ارتكاب جرم را پیگیری می‌كنیم.
تاكید بر سرعت بخشیدن به روند رسیدگی
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان اصفهان با تاكید بر لزوم سرعت بخشیدن به روند دادرسی با برداشتن موانع قانونی موجود، تصریح كرد: روند دادرسی بستگی به قاضی ندارد، چرا كه قاضی مجری قانون است و به مواد قانونی عمل می‌كند. گاهی با قوانینی روبرو می‌شویم كه دست و پا گیر هستند و روند دادرسی را از سمت و سوی متعارف خارج و موجب طولانی شدن روند دادرسی و رسیدگی می‌شود.
رحیمی خاطر نشان كرد: طولانی شدن روند دادرسی موجب كاهش هزینه ارتكاب جرم برای مجرم می‌شود، به طوری كه تطویل دادرسی و طولانی شدن رسیدگی به نفع مجرم و به ضرر مجنی علیهم است، چراكه مجرم به دنبال طولانی‌تر شدن زمان دادرسی است تا بتواند از شاكی رضایت بگیرد و حتی در مواردی مشمول مرور زمان، عفو و یا سایر مسایل شود.
وی با بیان اینكه همزمان با انجام فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری برنامه‌های دیگری نیز در این معاونت دنبال می شود، افزود: در تلاش برای تشكیل كارگروه قضایی با محوریت جلوگیری از وقوع جرم و دور شدن افراد سابقه دار از گروه‌های مجرمانه هستیم و همچنین درصددیم با كاهش زمان دادرسی و برداشتن موانع موجود و تسریع در سیدگی بتوانیم هزینه جرم را برای مجرم افزایش دهیم.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان اصفهان با بیان اینكه امكان تغییر این گونه جرایم وجود ندارد، گفت: تغییر در مجازات ها عملا امكان پذیر نیست، چراكه مبتنی بر موازین شرعی است، ولی می‌توان در سایر مجازات‌ها تمهیداتی اندیشید كه مجازات‌ها متناسب با شخصیت مجرم، نوع جرم و ... تغییر كند.
رحیمی در پاسخ به این سوال كه افراد دارای سابقه و پرونده كیفری، برای اینكه دوباره جذب چنین گروه‌هایی نشوند، چه باید كرد، گفت: این موضوع باید در بحث بازپروری مجرمان بررسی شود، ولی متاسفانه این كاستی در بازپروری مجرمان همچنان وجود دارد و ما در بخش نظارت پس از آزادی زندانیان كمی ضعیف عمل می‌كنیم در صورتی كه این امر نیاز روز جامعه است.
وی با اشاره به كمبود امكانات زندان‌ها بیان كرد: شاید یكی از دلایل كم اثر بودن نتایح بازپروری افراد سابقه دار كمبود امكانات در زندان ها، ارتباط بیشتر افراد در این مكان و آشنایی با گروه‌های خلافكار و سابقه دار با یكدیگر باشد و از این جهت زندان برای این افراد تبدیل به مكان آشنایی و تلاقی اراده‌های افراد سابقه دار می‌شود.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان اصفهان با بیان اینكه باید پس از آزادی افراد سابقه دار مقررات و تمهیداتی برای آنها فراهم شود، تصریح كرد: صدمه و نتیجه چنین حوادثی در جامعه قابل انكار نیست، به طوری كه تمام سیستم‌ها در بروز و پیشگیری از وقوع چنین جرایمی موثر هستند و تنها مختص نیروی انتظامی و یا دستگاه قضایی نیست، اما متاسفانه حادثه خمینی شهر بعد بین المللی پیدا كرد و به همین دلیل لازم است تمام سیستم‌ها روی این موضوع سرمایه گذاری كنند.
افشای مسایل اخلاقی موجب عادی شدن آن در جامعه می‌شود
ایروانی، استاد جامعه شناسی در خصوص تاثیر وقوع این حوادث بر روی امنیت جامعه و زمان لازم برای پاك شدن اثرات آن از ذهن عموم افراد جامعه و كاهش تبعات منفی آن گفت: كاركردهای وقوع چنین حوادثی را باید از یكدیگر جدا كرد. كاركردهای مثبت افشای این جرایم، همگانی و رسانه‌ای شدن آن است و كاركردهای منفی آن سراسری شدن و غیر محدود بودن اثرات جرایم است.
وی افزود: یكی از كاركردهای مثبت افشای جرایم، توجه و احتیاط بیشتر خانواده‌ها، زنان و افراد به رفتارها در جامعه است. رعایت بیشتر مسایل اخلاقی و افزایش خود آگاهی و خود باوری افراد نیز از اثرات افشای این گونه جرایم است، به طوری كه براساس مكتب یادگیری مشاهده‌ایی و یا مكتب یادگیری افشایی، افشای این جرایم و یا مشاهده حوادث مختلف همچون تصادف برای افراد حالت بازدارنده دارد و باعث كاهش رفتارهای مشابه می‌شود.
ایروانی بیان كرد: در كنار كاركردهای مثبت افشای جرایم، كاركردهای منفی و مخفی نیز وجود دارد، چراكه افشای مسایل اخلاقی كمتر از خود مسایل اخلاقی هزینه و تاوان ندارد و موجب عادی شدن آن در جامعه می‌شود و افرادی كه خطاهای كمتری دارند جرات بیشتری برای انجام خطاهای جدید پیدا می‌كنند.
وی با بیان اینكه وقتی وقوع جرم در جامعه حالت همگانی می‌گیرد، جامعه انتظار دارد مراكز قضایی و دادگستری هرچه سریعتر برخورد كند و افراد متجاوز مجازات شوند، گفت: اگر سیستم قضایی به موقع برخورد نكند و افراد مجازات نشوند، این امر به كاركردهای منفی افشای جرایم كمك می‌كند و باعث افزایش و تكرار جرم در جامعه می‌شود. اثرات مثبت در كوتاه مدت و اثرات منفی افشای جرایم در بلند مدت اگر واكنش مسؤولان متناسب با افكار عمومی و یا شدیدتر از آن نباشد، بیشتر خواهد شد.
این جامعه شناس خاطر نشان كرد: وقوع حوادث متجاوزانه و این چنینی برای امنیت ملی و دولت در صحنه داخلی و بین المللی چالش‌زا است، چراكه اعتبار و مشروعیت دولت‌ها بخشی از آن بسته به محبوبیت آن در میان مردم، ایجاد امنیت و ... است. دولت باید در تلاش برای ترسیم جامعه‌ای باشد كه معیارهای مثبت آن رو به رشد و معیارهای آسیب زا و منفی آن كاهش داشته باشد.
حتی باغی كه حصار ندارد حریم خصوصی است
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان اصفهان در ادامه گفت: وقوع حادثه خمینی شهر دارای تجربه تلخ، اثرات مثبت و منفی برای تمام آحاد جامعه بود و ما را به این فكر انداخت كه این مسائل هم امكان وقوع دارند و باید آنها را پیش بینی و پیشگیری كرد. تمام مجموعه‌ها باید وارد عمل شوند و امكان تحقق چنین جرایمی كه تاوان‌های بسیاری به دنبال دارد را پیش بینی كنند و راهكارهای پیشگیری از آن را ارایه دهند.
رحیمی اثرات منفی این گونه حوادث را ایجاد حس ناامنی در جامعه دانست و افزود: مسؤولان و دستگاه قضایی باید طوری عمل كنند كه حس ناامنی برای مجرم ایجاد شود چراكه زمان بسیار زیادی لازم است تا اثرات و حس نا امنی به وجود آمده از این حوادث در جامعه از بین برود.
وی در تعریف حریم خصوصی از منظر قانونی گفت: اماكن عمومی در قانون مشخص شده است و هر مكانی كه خارج از این قانون باشد حریم خصوصی است.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان اصفهان تاكید كرد: نه تنها باغی كه محصور است، بلكه باغی كه حصار ندارد و زمین‌های كشاورزی نیز ملك خصوصی محسوب می‌شوند، چراكه مالكیت آن مختص به افراد خاص است، پس اگر مكانی با موارد این آیین نامه انطباق نداشته باشد، جزء حریم خصوصی است و اماكنی كه فقط محدود به مالك نباشد و عموم در آن تردد می‌كند جز اماكن عمومی است.
در شهرهای بزرگ افراد به یكدیگر اعتماد كمتری دارند
ایروانی، جامعه شناس نیز در تعریف حریم خصوصی از منظر جامعه شناسی گفت: دیدگاه‌های متفاوتی درباره حریم خصوصی در جامعه شناسی وجود دارد، ولی تمام آنها به ساخت جامعه بستگی دارد. جوامع سنتی، روستایی و جوامعی كه حجم ابعاد روابط افراد در آن پایین است، حریم خصوصی به این معنی كه در قانون وجود دارد، در جامعه شناسی نیست، كما اینكه در بعضی از جوامع روستایی آن قدر امنیت زیاد است كه بستن در خانه‌ها تا پاسی از شب نیز توهین به همسایه محسوب می‌شود، پس هرچه تعداد افراد جامعه كمتر باشد مفهوم حریم خصوصی در آن كم رنگتر می‌شود.
ایروانی اظهار كرد: در جوامع سنتی افراد به صورت جداگانه یكدیگر را مورد قضاوت قرار نمی‌دهند، بلكه همه افراد رفتارهای یكدیگر را به صورت گروهی مورد قضاوت قرار می‌دهند و همین امر باعث كنترل رفتارها در این جامعه می‌شود. در چنین جوامعی كه زندگی افراد حالت عمومی پیدا می‌كند، شناخت افراد از یكدیگر عمقی می‌شود و به خاطر ساخت اجتماع كه حالت سنتی یا قدیمی دارد، افراد احساس می‌كنند كه رفتار آنها كنترل می‌شود. این امر باعث افزایش احساس امنیت در این جوامع می‌شود و چون احساس امنیت دراین جوامع بالا است حریم خصوصی لازم نیست.
وی بابیان اینكه اگر كسی در جوامع سنتی و كوچك خطا كند، خانواده نیز لطمه می‌بیند، اضافه كرد: افراد در این جوامع تنها فرد خاطی را مورد قضاوت قرار نمی‌دهند، چراكه فرد در این جوامع وابسته به گروه، طایفه، قبیله و خانواده است، ولی در شهرها این گونه نیست. در شهرهایی مثل تهران، اصفهان و یا شهرهایی كه سیر ارتباط جهان گرایی و غرب زدگی را دنبال كردند، افراد به یكدیگر اعتماد كمتری دارند و حتی همسایه به همسایه اعتماد كامل ندارد و رفتار گمراه كننده همچون روشن گذاشتن لامپ در هنگام مسافرت را انجام می‌دهد چراكه به یكدیگر اعتماد ندارند.
استاد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر تصریح كرد: در جامعه شناسی حریم عمومی و خصوصی به میزان امنیت، اعتماد اجتماعی، حجم جامعه و نوع روابط افراد با یكدیگر بستگی دارد.
بروز اتفاقاتی این چنین در دنیا چندان تازگی ندارد اما در جامعه ایرانی این رفتارها كه موجب هتك حرمت افراد می‌شود پیش از این چندان معمول نبوده است. آنچه كه امروز حساسیت‌ها را در این زمینه افزایش داده بروز این جنایات با پراكندگی جغرافیایی بیشتر و انجام فعل تجاوز به صورت گروهی است.
«حسن رحیمی» ـ معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری كل استان اصفهان و «محمدرضا ایروانی» ـ استاد جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر ـ، علاوه بر ارایه جزییات بیشتری از حادثه تلخ خمینی شهر به بررسی، بازتاب روانی و اجتماعی وقوع چنین اتفاقاتی ناگوار و خصوصا تجزیه و تحلیل جامعه‌شناختی موضوع تجاوز گروهی در خمینی شهر اصفهان پرداختند.
جزئیات بیشتری از جنایت خمینی شهر
حسن رحیمی در تشریح چگونگی وقوع حادثه خمینی‌شهر گفت: در یكی از شب‌های خردادماه 14 نفر از شهروندان اصفهانی شامل 8 مرد و 6 زن شامل دو زوج، چهار خواهر و برادر با تعدادی از دوستان خود كه یكی از آنها جزو اقلیت‌های مذهبی است به مناسبت روز زن در یكی از باغ‌های اطراف خمینی‌شهر اصفهان میهمانی برگزار كرده بودند كه تا پاسی از شب ادامه داشت و این مهمانی توسط باغبان باغ مربوطه به افراد حاضر در باغ مجاور كه همگی دارای سابقه كیفری بودند، اطلاع رسانی شد. این افراد نیز با اطلاع دادن به دیگر دوستان خود كه آنها نیز از مجرمان سابقه‌دار بودند از برگزاری مهمانی در باغ مطلع شدند.
رحیمی اظهار كرد: متجاوزان با توجه به شرایط خاص مكانی و زمانی محل، وارد باغ شده و با تهدید مردان حاضر در مهمانی، آنها را در ساختمان مسكونی باغ حبس كردند و زنان را به محلی دیگر انتقال دادند و در نهایت به زنان تجاوز كردند.
وی تعداد افراد متجاوز در حادثه خمینی‌شهر را 16 نفر اعلام كرد و افزود: پرونده باغبان باغ محل حادثه به عنوان معاون در جرایم حاشیه‌ای و 15 متجاوز دیگر به عنوان مجرمان اصلی در حال پیگیری است.
9 نفر از 16 متهم خمینی شهر دستگیر شدهاند
معاون دادگستری اصفهان در خصوص میانگین سنی افراد متجاوز در این حادثه اظهار كرد: میانگین سنی این افراد 24 سال است و تاكنون چهار نفر در چهارم خردادماه، یك نفر در دوم تیرماه در مباركه، یك نفر در پنجم تیر ماه در اهواز و سه نفر در 26 تیر ماه در زاهدان دستگیر شدهاند كه پرونده آنها در دادگاه كیفری استان در حال رسیدگی است.
رحیمی با بیان اینكه پرونده تجاوز به عنف جنبه جنایی دارد، خاطرنشان كرد: حوزه قضایی خمینی‌شهر پس از انجام تحقیقات مقدماتی در تاریخ یكم تیرماه نسبت به موضوع تجاوز به عنف، قرار عدم صلاحیت نسبت به دادگاه كیفری استان صادر كرد زیرا بر اساس قانون در موارد منكراتی تحقیقات از ابتدا توسط دادگاه كیفری استان انجام می‌شود ولی دراین حادثه، جرایم حاشیه‌ای همچون آدم‌ربایی، توقیف غیر قانونی، سرقت مقرون به آزار و ایراد ضرب نیز اتفاق افتاده است كه امكان انجام تحقیقات مقدماتی برای حوزه قضایی خمینی‌شهر وجود داشته است.
تحلیل جامعه‌شناختی موضوع تجاوز به عنف
همچنین استاد جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر نیز در خصوص چرایی وقوع چنین جرایمی در جامعه ایرانی تصریح كرد: در جوامع صنعتی و پیشرفته نیز خشونت علیه زنان وجود دارد ولی شدت آن مانند كشورهای جهان سوم نیست. با این حال زنان در این جوامع نیز شهروند درجه دوم محسوب می‌شوند.
ایروانی اظهار كرد: اگرچه زنان در برخی از جوامع از حقوق اجتماعی و سیاسی نسبتا خوبی برخوردار هستند اما با وقوع چنین حوادثی بازتاب‌های اجتماعی برای زنان سنگین‌تر و بیشتر است كه در كشورهای اسلامی چرایی این گونه حوادث به چهارچوب‌های هنجاری، نگرشی، فرهنگی و ... برمی‌گردد و در جامعه ایران نیز به خاطر مسائل سنتی، دینی و عقاید مردم باید میان زن و مرد حریم‌های خصوصی حفظ شود كه تركیب این عوامل با یكدیگر موجب ایجاد فرهنگی خاص در كشور شده است كه نباید نام افراد مجنی علیهم افشا شود زیرا زندگی آنان به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
این جامعه‌شناس یادآور شد: در كشورهای مختلف نه تنها زنان شروع‌كننده جرم تجاوز نیستند بلكه در این خصوص نیاز به یك پشتوانه عاطفی دارند كه اگرچه از نظر حقوقی، محكومیت متعلق به مردان متجاوز است ولی از نظر اجتماعی زنان در جامعه فدا می‌شوند.
ایروانی با بیان اینكه مسئولان كشور باید از زنانی كه ناخواسته مورد تعدی و تجاوز قرار گرفته‌اند حمایت های لازم را انجام دهند، افزود: تنها زنان مجرد جامعه نیستند كه مورد تجاوز قرار می‌گیرند. حتی گاهی زنان متاهل، سرپرست خانوار و ... نیز مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند كه پس از آن جامعه به گونه‌ای دیگر به آنها نگاه می‌كند؛ لذا لازم است به افراد جامعه برای برخورد با افراد مجنی علیه خدمات مشاوره‌ای و آموزشی ارایه شود.
دو دیدگاه درباره دلایل بروز بزه تجاوز به عنف
وی با بیان اینكه در برخورد با این گونه پدیده‌ها دو نگرش در بین جامعه‌شناسان وجود دارد، تصریح كرد: دیدگاه نخست علت وقوع چنین حوادثی را مربوط به ساخت و وضعیت موجود جامعه همچون بدحجابی می‌داند كه دیدگاهی محافظه‌كارانه است و بر اساس این دیدگاه تنها زنان باید خود را حفظ كرده و شئونات را رعایت كنند ولی دیدگاه دوم كه در كشورهای دیگر رایج است زنان و مردان در كنار هم در جامعه وجود دارند و آمار چنین اتفاقاتی كمتر است. در كشور ما دیدگاه اول حاكم است كه به همین دلیل پدیده‌های آسیب‌زا رو به افزایش است.
وی با بیان اینكه آستانه تحریك جنسی در كشور بسیار پایین است، خاطرنشان كرد: بسیاری از جوانان امكان سفر به خارج از كشور را ندارند و به استفاده از اینترنت و ماهواره روی می‌آورند و چون سطح نگرش افراد در جامعه بسته است، زمانی كه پدیده‌های خارجی را مشاهده می‌كنند دچار دوگانگی شخصیتی می‌شوند، چرا كه در جامعه، گروهی سنتی و گروهی دیگر مدرن می‌اندیشند.
این استاد دانشگاه افزود: در شهرهایی همچون خمینی‌شهر با وجود اینكه ارتباطات زن و مرد دارای حریم‌های زیادی است اما كاملا وارد فضای جدید شهری نشده و اخلاق شهروندی شهرهای بزرگ در آنجا حاكم نیست اما با وجودی كه سنت‌های روستایی نیز از بین رفته و پاسخگوی نیازهای جوانان نیست، این حوادث بیشتر دیده می‌شود.
ایروانی معتقد است بسیاری از موارد تجاوز به عنف به صورت پنهان باقی می‌مانند چراكه زنان اولین فدایی و قربانیان این حوادث در جامعه هستند؛ به ویژه در شهرهایی كه با ارتباطات جدید از حالت روستایی خارج شدند، این گونه اتفاقات از سوی مردم منطقه مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد و به همین دلیل مجنی علیه نیز سكوت اختیار می‌كند.
ایروانی گفت: متاسفانه آمار تجاوز به عنف افزایش داشته و چند سال پیش نیز انجمن جامعه‌شناسی اعلام كرد زنگ خطر این جرم به صدا در آمده است و اگرچه وجود پدیده‌های اجتماعی مختلف در جامعه در سطح محدود امری طبیعی است و نمی‌توان انتظار داشت تمام افراد جامعه دارای رفتارهای اجتماعی سالمی باشند ولی زمانی كه رقم بیكاری و سن ازدواج افزایش یابد، امید به زندگی نیز كاهش می‌یابد و رفع نیازهای جنسی به صورت زیرزمینی انجام می‌شود.
وی با بیان اینكه وقتی انسان در استرس و فشار باشد، دارای تعادل فكری نیست، اضافه كرد: از دیدگاه روانی اجتماعی تفكر انسان زمانی سالم است كه تفكر جامعه سالم باشد. در حال حاضر شرایط جامعه در مقایسه با گذشته ناهموار است و اگر چه كشورهایی همچون تركیه نیز با پدیده‌های هجوم فرهنگ غربی و جهانی شدن مواجه هستند ولی آنها با افزایش سن ازدواج، بیكاری، نبود فضای تفریحی و ... مواجه نیستند.
رابطه بی‌حجابی با افزایش تجاوز به عنف
این استاد دانشگاه در پاسخ به سوال ایسنا در خصوص تاثیر عامل بی‌حجابی در بروز چنین حوادثی تصریح كرد: بر اساس دیدگاه مكتب مبادله، ارتباطات مثل دو كفه ترازو است كه برای حفظ تعادل باید وزن هر دو طرف به یك اندازه باشد، ولی تعابیر افراد از هنجارها، سمبل‌ها و نمادهای اجتماعی متفاوت است و افراد نمادهایی متفاوت با سمبل‌ها، پوشش‌ها، نگرش‌ها، گویش‌ها و ... در جامعه هستند.
ایروانی افزود: در مكتب مبادله، تعادل كفه‌های ترازو و انسان‌ها با نمادها، سمبل‌ها و ... در فضای پدیدار شناختی معنا پیدا می‌كند، به طوری كه حجاب كم خانم‌ها در فضای شهری امری عادی است ولی در شهرهای كوچك و روستاها ممكن است فرد به عنوان بدحجاب شناخته شود. پس در فضای فرهنگی مختلف، معنای متفاوتی از وزن و اعتبارات سمبلی وجود دارد و در حادثه خمینی‌شهر نیز این مسئله نمود دارد و حاكی از آن است كه فضای فرهنگی و اجتماعی خمینی‌شهر پذیرش این موضوع را ندارد.
این جامعه‌شناس تصریح كرد: از دیدگاه مكتب مبادله و پدیدار شناختی در اجتماعاتی كه در مرحله پایین‌تری از فرهنگ و اجتماع قرار دارند، در برخورد با پدیده‌هایی همچون بدحجابی این گونه رفتار می‌كنند كه زنان بد حجاب خود تمایل به ارتباط دارند.
ایروانی گفت: در حادثه تجاوز خمینی‌شهر ممكن است این عامل باعث تحریك متجاوزان شده باشد چراكه خرده‌فرهنگ‌ها و شرایط اجتماعی منطقه قادر به پذیرش آن نبوده است و عواملی همچون افزایش بیكاری و میزان ناسازگاری میان زن و مرد، ایجاد شكاف میان نسل‌ها، ورود به دنیای ارتباطات و تكنولوژی نه تنها در اجتماعی شدن افراد موثر بوده بلكه در وقوع چنین حوادثی نیز تاثیرگذار است.
وی یادآور شد: تنها فرهنگ مردم منطقه در وقوع این حادثه موثر نیست، چراكه جامعه دارای خرده‌ساخت‌های اجتماعی و فرهنگی مختلفی است و باید به تمام عوامل موثر در ایجاد حادثه توجه كرد و تركیب این عوامل با یكدیگر موجب بروز حوادثی همچون خمینی‌شهر، كاشمر و گلستان شده است.
این استاد دانشگاه اظهار كرد: در بیشتر كشورها تحصیلات و آموزش عالی موجب نزدیك‌تر شدن افراد خانواده و استحكام روابط آنها با یكدیگر می‌شود، در حالی كه در كشور ما تحصیلات و آموزش عالی نه تنها موجب استحكام روابط خانواده نمی‌شود، بلكه موجب ضعف بنیان‌های خانوادگی و ناسازگاری اخلاقی می‌شود.
ایروانی اضافه كرد: برنامه‌ریزان كشور با افزایش سطح آموزش عالی و تحصیلات درصددند آسیب‌های مسائل فرهنگی، اجتماعی، خانوادگی و ... كاهش پیدا كند اما این امر در عمل نتیجه‌ای معكوس داشته است. براساس دیدگاه مكتب كاركردگرایی، هر نهاد اصلی و فرعی اجتماعی اهداف مثبتی را دنبال می‌كند ولی این نهادها در كنار كاركردهای مثبتی كه دارند، كاركردهای پنهان و منفی نیز دارند كه مورد خواسته تاسیس‌كنندگان آنها نیست.
وی ادامه داد: كاركردهای منفی توسعه مراكز آموزشی از ابتدا مورد توجه برنامه‌ریزان كشور نبوده است. افراد تحصیلكرده دارای توانایی‌های بیشتری در مقایسه با دیگر افراد جامعه هستند و در صورت ناراضی بودن از شرایط جامعه و ... برای جامعه خطرآفرین می‌شوند، چرا كه این افراد برای ورود به راه‌های غیرمجاز آگاه‌تر و توانمندتر شدهاند.
این جامعه‌شناس با بیان اینكه در حال حاضر هماهنگی میان نهادهای اجتماعی وجود ندارد، افزود: خانواده‌ها فرزندان را به روش خود و مراكز تربیتی و آموزشی به گونه‌ای دیگر تربیت می‌كنند و بر همین اساس افراد با نگرش‌های مختلف، در فضاهای متفاوت جامعه قرار می‌گیرند و همین امر موجب سردرگمی هنجاری افراد جامعه می‌شود.
ایروانی بر لزوم هماهنگی میان نهادهای خانواده، اجتماع، نهاد اقتصاد، نهاد آموزش و مذهب تاكید و عنوان كرد: اعتقادات مذهبی مردم نسبت به زمان قبل از انقلاب اسلامی و مشروطیت تغییر كرده است. در بعضی از جوامع دیگر سنت‌ها به صورت پویا و زنده به دست جوانان رسیده است ولی در كشور ما این گونه نبوده است.
مفاهیم دینی به زبان جدیدتر ارایه شود
وی با بیان اینكه شرایط اجتماعی شدن افراد با یكدیگر متفاوت است، خاطرنشان كرد: نگرش نسل امروز به ارزش‌های دینی و مذهب با نسل گذشته متفاوت است و اشخاص واگرا بیشتر نسبت به ارزش‌های جامعه منتقد هستند، به طوری كه این افراد از نسل همگرا و سنت‌گرا فاصله گرفته‌اند. درحال حاضر شكاف بین نسل‌ها زیاد شده است و با توسعه ارتباطات این شكاف در آینده بیشتر خواهد شد.
ایروانی با بیان این اعتقاد كه نگرش نسل جدید به مفاهیمی كه به روش حوزوی مطرح می‌شود مثل نگرش نسل گذشته صددرصد پذیرشی نیست و لازم است نهادی برای جلوگیری از كم رنگ شدن ارزش‌های دینی در جامعه ایجاد شود، تصریح كرد: برای پذیرش ارزش‌های دینی توسط جوانان، این ارزش‌ها باید به صورت مفاهیم علمی مطرح شود.
وی گفت: ضعف بنیان‌های دینی و كم‌رنگ شدن ارزش مذهبی در افزایش حوادثی همچون خمینی‌شهر تاثیرگذار است و باید برای پذیرش بیشتر نهاد دین در میان نسل جدید، مفاهیم دینی به زبان مدرن‌تر و جدیدتر ارائه شود.
این جامعه‌شناس دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر اظهار كرد: براساس دیدگاه تنازع، انسان همیشه درحال مبارزه است و واسطه‌هایی میان افراد و مبارزه وجود دارد كه این واسطه در افراد مختلف تحصیل، اشتغال و ... است و اگرچه پیشرفت جامعه به مبارزه وابسته است، ولی باید این واسطه نیز درست انتخاب شود، چرا كه اگر واسطه به درستی انتخاب نشود، افراد به شكل انحرافی مبارزه می‌كنند و با توجه به اینكه سن پرخطر پس از بلوغ و قبل از سی سالگی است، بیشتر اعتیاد و انحرافات در این سن اتفاق می‌افتد كه در صورت وجود اشتغال و آموزش صحیح انحرافات به كمترین میزان می‌رسد.
ایروانی با بیان اینكه همه افراد دارای انحرافات اولیه هستند، گفت: افراد دورغ می‌گویند و از مقررات راهنمایی و رانندگی تخلف می‌كنند، ولی در این تخلف‌ها حرفه‌ای نشده‌اند و پس از مدتی احساس می‌كنند كار درستی انجام نداده‌اند، ولی وقتی انحرافات در افراد ثانویه می‌شود، تبدیل به عادت و یا منبع در آمد فرد می‌شود كه گاهی این عادت‌ها رفتار جنسی است مثل چیزی كه در حادثه اخیر می‌بینیم.
دلیل افشای حادثه خمینی شهر گروهی بودن آن بود
وی انحرافات را فردی یا گروهی عنوان كرد و افزود: خطر اجتماعی انحرافات فردی كمتر است و نیاز به زمان بیشتری برای افشا شدن دارد و دلیل افشای حادثه خمینی شهر گروهی بودن آن بود، چرا كه اگر این اتفاق فردی بود كمتر نبض اجتماع دچار تحریك و اضطراب می‌شد.
این جامعه شناس اظهار كرد: عمر تخلفات گروهی در مقایسه با تخلفات فردی پایین‌تر است، ولی خطرات آن برای جامعه بیشتر است، افراد در جمع دوستان و اطرافیان خود احساس تنهایی و مسؤولیت نمی‌كنند و به همین خاطر در جمع افراد منحرف یك نیروی جمعی و یك قدرت بزرگتر تخریبی وجود دارد. این نیروی تخریب احساس فردی افراد گروه را پایین می‌آورد و افراد احساس می‌كنند در هر اتفاقی با یكدیگر شریك هستند كه همین امر كمك می‌كند افراد بی پروا و بی گدار عمل كنند.
وی با بیان اینكه در جامعه شناسی دو ویژگی هم بستگی رفتاری وجود دارد، گفت: روحیه همكاری جوانان بیشتر از سایر افراد جامعه است، در حالی كه در جوامع غربی افراد كمتر به یكدیگر اعتماد می‌كنند، چراكه روحیات جامعه صنعتی بر آنها حاكم است.
این جامعه شناس معتقد است گروه‌های كج رو در جوامع مختلف و كشورهای جنوب غربی آسیا بیشتر است، چراكه رفتارها كج‌اندیشی به صورت گروهی است. افرادی كه از انحرافات اولیه خارج و حرفه‌ای می شوند، سابقه كیفری پیدا می‌كنند، چون این افراد با هم در ارتباط بوده و احساس می‌كنند تنها نیستند. این افراد از افراد طبیعی جامعه فاصله می‌گیرند و به انحرافات جمعی كمك می‌كنند. در این حادثه نیز افراد با هم ارتباط داشته‌اند.
طولانی شدن روند دادرسی به نفع مجرم است
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان اصفهان نیز معتقد است، وقتی افراد به انجام انحرافات اولیه عادت می‌كنند، سابقه دار و در گروه‌هایی قرار می‌گیرند كه در آنها نیز موارد مشابه انحرافاتی وجود دارد و همین امر باعث می‌شود افراد احساس و ارتباط نزدیكی با هم داشته باشند.
رحیمی با بیان اینكه كنترل و نظارت بر افرادی كه دارای سابقه كیفری هستند نیاز به اقدامی همه جانبه و فرهنگی دارد، اظهار كرد: در جوامع سنتی معمولا تصور بر این است كه زنان باید به شدت محدود شوند و مردان به دلیل اینكه امكان خطر نسبت به آنها وجود ندارد باید آزاد باشند، ولی اعتقاد به هریك از این نظرات چه آزادی بی قید مردان و چه محدودیت بیش از حد زنان منجر به وقوع چنین حوادثی در جامعه می‌شود كه برای پیشگیری از جرایم باید اقدامات فرهنگی و اجتماعی صورت گیرد.
وی افزود: در همین راستا معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری برنامه افزایش هزینه‌های ارتكاب جرم را در دستور كار خود قرار داده است. مثلا در پرونده‌های تجاوز به عنف با افزایش هزینه‌های ارتكاب جرم، سعی در كاهش انگیزه ارتكاب جرم را پیگیری می‌كنیم.
تاكید بر سرعت بخشیدن به روند رسیدگی
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان اصفهان با تاكید بر لزوم سرعت بخشیدن به روند دادرسی با برداشتن موانع قانونی موجود، تصریح كرد: روند دادرسی بستگی به قاضی ندارد، چرا كه قاضی مجری قانون است و به مواد قانونی عمل می‌كند. گاهی با قوانینی روبرو می‌شویم كه دست و پا گیر هستند و روند دادرسی را از سمت و سوی متعارف خارج و موجب طولانی شدن روند دادرسی و رسیدگی می‌شود.
رحیمی خاطر نشان كرد: طولانی شدن روند دادرسی موجب كاهش هزینه ارتكاب جرم برای مجرم می‌شود، به طوری كه تطویل دادرسی و طولانی شدن رسیدگی به نفع مجرم و به ضرر مجنی علیهم است، چراكه مجرم به دنبال طولانی‌تر شدن زمان دادرسی است تا بتواند از شاكی رضایت بگیرد و حتی در مواردی مشمول مرور زمان، عفو و یا سایر مسایل شود.
وی با بیان اینكه همزمان با انجام فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری برنامه‌های دیگری نیز در این معاونت دنبال می شود، افزود: در تلاش برای تشكیل كارگروه قضایی با محوریت جلوگیری از وقوع جرم و دور شدن افراد سابقه دار از گروه‌های مجرمانه هستیم و همچنین درصددیم با كاهش زمان دادرسی و برداشتن موانع موجود و تسریع در سیدگی بتوانیم هزینه جرم را برای مجرم افزایش دهیم.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان اصفهان با بیان اینكه امكان تغییر این گونه جرایم وجود ندارد، گفت: تغییر در مجازات ها عملا امكان پذیر نیست، چراكه مبتنی بر موازین شرعی است، ولی می‌توان در سایر مجازات‌ها تمهیداتی اندیشید كه مجازات‌ها متناسب با شخصیت مجرم، نوع جرم و ... تغییر كند.
رحیمی در پاسخ به این سوال كه افراد دارای سابقه و پرونده كیفری، برای اینكه دوباره جذب چنین گروه‌هایی نشوند، چه باید كرد، گفت: این موضوع باید در بحث بازپروری مجرمان بررسی شود، ولی متاسفانه این كاستی در بازپروری مجرمان همچنان وجود دارد و ما در بخش نظارت پس از آزادی زندانیان كمی ضعیف عمل می‌كنیم در صورتی كه این امر نیاز روز جامعه است.
وی با اشاره به كمبود امكانات زندان‌ها بیان كرد: شاید یكی از دلایل كم اثر بودن نتایح بازپروری افراد سابقه دار كمبود امكانات در زندان ها، ارتباط بیشتر افراد در این مكان و آشنایی با گروه‌های خلافكار و سابقه دار با یكدیگر باشد و از این جهت زندان برای این افراد تبدیل به مكان آشنایی و تلاقی اراده‌های افراد سابقه دار می‌شود.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان اصفهان با بیان اینكه باید پس از آزادی افراد سابقه دار مقررات و تمهیداتی برای آنها فراهم شود، تصریح كرد: صدمه و نتیجه چنین حوادثی در جامعه قابل انكار نیست، به طوری كه تمام سیستم‌ها در بروز و پیشگیری از وقوع چنین جرایمی موثر هستند و تنها مختص نیروی انتظامی و یا دستگاه قضایی نیست، اما متاسفانه حادثه خمینی شهر بعد بین المللی پیدا كرد و به همین دلیل لازم است تمام سیستم‌ها روی این موضوع سرمایه گذاری كنند.
افشای مسایل اخلاقی موجب عادی شدن آن در جامعه می‌شود
ایروانی، استاد جامعه شناسی در خصوص تاثیر وقوع این حوادث بر روی امنیت جامعه و زمان لازم برای پاك شدن اثرات آن از ذهن عموم افراد جامعه و كاهش تبعات منفی آن گفت: كاركردهای وقوع چنین حوادثی را باید از یكدیگر جدا كرد. كاركردهای مثبت افشای این جرایم، همگانی و رسانه‌ای شدن آن است و كاركردهای منفی آن سراسری شدن و غیر محدود بودن اثرات جرایم است.
وی افزود: یكی از كاركردهای مثبت افشای جرایم، توجه و احتیاط بیشتر خانواده‌ها، زنان و افراد به رفتارها در جامعه است. رعایت بیشتر مسایل اخلاقی و افزایش خود آگاهی و خود باوری افراد نیز از اثرات افشای این گونه جرایم است، به طوری كه براساس مكتب یادگیری مشاهده‌ایی و یا مكتب یادگیری افشایی، افشای این جرایم و یا مشاهده حوادث مختلف همچون تصادف برای افراد حالت بازدارنده دارد و باعث كاهش رفتارهای مشابه می‌شود.
ایروانی بیان كرد: در كنار كاركردهای مثبت افشای جرایم، كاركردهای منفی و مخفی نیز وجود دارد، چراكه افشای مسایل اخلاقی كمتر از خود مسایل اخلاقی هزینه و تاوان ندارد و موجب عادی شدن آن در جامعه می‌شود و افرادی كه خطاهای كمتری دارند جرات بیشتری برای انجام خطاهای جدید پیدا می‌كنند.
وی با بیان اینكه وقتی وقوع جرم در جامعه حالت همگانی می‌گیرد، جامعه انتظار دارد مراكز قضایی و دادگستری هرچه سریعتر برخورد كند و افراد متجاوز مجازات شوند، گفت: اگر سیستم قضایی به موقع برخورد نكند و افراد مجازات نشوند، این امر به كاركردهای منفی افشای جرایم كمك می‌كند و باعث افزایش و تكرار جرم در جامعه می‌شود. اثرات مثبت در كوتاه مدت و اثرات منفی افشای جرایم در بلند مدت اگر واكنش مسؤولان متناسب با افكار عمومی و یا شدیدتر از آن نباشد، بیشتر خواهد شد.
این جامعه شناس خاطر نشان كرد: وقوع حوادث متجاوزانه و این چنینی برای امنیت ملی و دولت در صحنه داخلی و بین المللی چالش‌زا است، چراكه اعتبار و مشروعیت دولت‌ها بخشی از آن بسته به محبوبیت آن در میان مردم، ایجاد امنیت و ... است. دولت باید در تلاش برای ترسیم جامعه‌ای باشد كه معیارهای مثبت آن رو به رشد و معیارهای آسیب زا و منفی آن كاهش داشته باشد.
حتی باغی كه حصار ندارد حریم خصوصی است
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان اصفهان در ادامه گفت: وقوع حادثه خمینی شهر دارای تجربه تلخ، اثرات مثبت و منفی برای تمام آحاد جامعه بود و ما را به این فكر انداخت كه این مسائل هم امكان وقوع دارند و باید آنها را پیش بینی و پیشگیری كرد. تمام مجموعه‌ها باید وارد عمل شوند و امكان تحقق چنین جرایمی كه تاوان‌های بسیاری به دنبال دارد را پیش بینی كنند و راهكارهای پیشگیری از آن را ارایه دهند.
رحیمی اثرات منفی این گونه حوادث را ایجاد حس ناامنی در جامعه دانست و افزود: مسؤولان و دستگاه قضایی باید طوری عمل كنند كه حس ناامنی برای مجرم ایجاد شود چراكه زمان بسیار زیادی لازم است تا اثرات و حس نا امنی به وجود آمده از این حوادث در جامعه از بین برود.
وی در تعریف حریم خصوصی از منظر قانونی گفت: اماكن عمومی در قانون مشخص شده است و هر مكانی كه خارج از این قانون باشد حریم خصوصی است.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان اصفهان تاكید كرد: نه تنها باغی كه محصور است، بلكه باغی كه حصار ندارد و زمین‌های كشاورزی نیز ملك خصوصی محسوب می‌شوند، چراكه مالكیت آن مختص به افراد خاص است، پس اگر مكانی با موارد این آیین نامه انطباق نداشته باشد، جزء حریم خصوصی است و اماكنی كه فقط محدود به مالك نباشد و عموم در آن تردد می‌كند جز اماكن عمومی است.
در شهرهای بزرگ افراد به یكدیگر اعتماد كمتری دارند
ایروانی، جامعه شناس نیز در تعریف حریم خصوصی از منظر جامعه شناسی گفت: دیدگاه‌های متفاوتی درباره حریم خصوصی در جامعه شناسی وجود دارد، ولی تمام آنها به ساخت جامعه بستگی دارد. جوامع سنتی، روستایی و جوامعی كه حجم ابعاد روابط افراد در آن پایین است، حریم خصوصی به این معنی كه در قانون وجود دارد، در جامعه شناسی نیست، كما اینكه در بعضی از جوامع روستایی آن قدر امنیت زیاد است كه بستن در خانه‌ها تا پاسی از شب نیز توهین به همسایه محسوب می‌شود، پس هرچه تعداد افراد جامعه كمتر باشد مفهوم حریم خصوصی در آن كم رنگتر می‌شود.
ایروانی اظهار كرد: در جوامع سنتی افراد به صورت جداگانه یكدیگر را مورد قضاوت قرار نمی‌دهند، بلكه همه افراد رفتارهای یكدیگر را به صورت گروهی مورد قضاوت قرار می‌دهند و همین امر باعث كنترل رفتارها در این جامعه می‌شود. در چنین جوامعی كه زندگی افراد حالت عمومی پیدا می‌كند، شناخت افراد از یكدیگر عمقی می‌شود و به خاطر ساخت اجتماع كه حالت سنتی یا قدیمی دارد، افراد احساس می‌كنند كه رفتار آنها كنترل می‌شود. این امر باعث افزایش احساس امنیت در این جوامع می‌شود و چون احساس امنیت دراین جوامع بالا است حریم خصوصی لازم نیست.
وی بابیان اینكه اگر كسی در جوامع سنتی و كوچك خطا كند، خانواده نیز لطمه می‌بیند، اضافه كرد: افراد در این جوامع تنها فرد خاطی را مورد قضاوت قرار نمی‌دهند، چراكه فرد در این جوامع وابسته به گروه، طایفه، قبیله و خانواده است، ولی در شهرها این گونه نیست. در شهرهایی مثل تهران، اصفهان و یا شهرهایی كه سیر ارتباط جهان گرایی و غرب زدگی را دنبال كردند، افراد به یكدیگر اعتماد كمتری دارند و حتی همسایه به همسایه اعتماد كامل ندارد و رفتار گمراه كننده همچون روشن گذاشتن لامپ در هنگام مسافرت را انجام می‌دهد چراكه به یكدیگر اعتماد ندارند.
استاد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر تصریح كرد: در جامعه شناسی حریم عمومی و خصوصی به میزان امنیت، اعتماد اجتماعی، حجم جامعه و نوع روابط افراد با یكدیگر بستگی دارد.
نظر شما
چند رسانه ای
فروش خودرو
آخرین اخبار
خودرو در رسانه ها
پربازدید ها
طراحی و تولید: "ایران سامانه"
