وقتي قلب بيش از حد بزرگ مي‌شود

جام جم آنلاين: در دنياي امروز با وجود تبليغات گسترده‌اي كه روزانه در ارتباط با اهميت عواملي چون تغذيه مناسب، تحرك و فعاليت جسماني، پرهيز از استعمال دخانيات و استرس و بسياري ديگر از عوامل محيطي موثر بر تندرستي صورت مي‌گيرد، متاسفانه شيوع بيماري‌هاي تهديدكننده سلامت و بخصوص بيماري‌هاي قلبي عروقي كه يكي از مهم‌ترين عوامل مرگ و مير انسان هستند روز به روز در حال افزايش است.

بزرگ شدن قلب يكي از بيماري‌هايي است كه به افزايش غيرطبيعي اندازه اين عضو حياتي بدن انسان گفته شده و با مشكلات قلبي ـ عروقي ديگري نيز همراه است.

دكتر محسن شهيدي فوق تخصص قلب در اين‌باره به «جام‌جم» مي‌گويد: اگر به هر دليلي بار اضافه‌اي بر قلب وارد شود اين عضو بتدريج بزرگ شده و عوارضي چون نارسايي قلبي، ضربان نامنظم قلب و احتمال افزايش حمله قلبي در فرد مبتلا افزايش مي‌يابد.

وي مي‌افزايد: به استثناي افزايش اندازه قلب بر اثر ورزش، همه اشكال بزرگي قلب غيرطبيعي بوده و فرد را با مشكلات بعدي مواجه مي‌كند.

قلب‌هاي بزرگ انواع دارند

بزرگ شدن اندازه قلب 2 نوع است. دكتر شهيدي مي‌گويد: در نوع اول افزايش ضخامت در عضله (هايپرتروفي) در اثر بار اضافي كه به قلب وارد مي‌شود ايجاد مي‌شود؛ اين حالت معمولا ديواره حفره‌هاي اصلي قلب به اسم بطن‌ها را درگير مي‌كند. نوع دوم بزرگي قلب در نتيجه افزايش اندازه داخلي يكي از حفره‌هاي قلب روي مي‌دهد (ديلاتاسيون)؛ اين بزرگي بسته به علت ايجاد آن ممكن است در يك، دو، يا همه حفره‌هاي قلبي رخ دهد.

دلايلي براي يك تغيير خطرناك

به طور كلي فشار خون، بيماري‌هاي مادرزادي، دريچه‌اي، عروق كرونر و بيماري‌هاي خود ماهيچه قلب همگي در درازمدت مي‌توانند موجب بزرگي قلب شوند. اين فوق تخصص قلب با بيان اين‌كه به جز در برخي موارد، به طور معمول هر دو نوع افزايش اندازه عضله قلب به طور جداگانه روي مي‌دهند، توضيح مي‌دهد: شايع‌ترين علت ضخيم شدن عضله قلب (هايپرتروفي) فشار خون بالاست، اما بيماري‌هايي همچون آمفيزم (كه در آن عروق خوني ريه تخريب شده و باعث افزايش فشار در ساير عروق مي‌شود)، تنگي دريچه آئورت، مسائل ژنتيكي و حتي چاقي مفرط نيز مي‌توانند در ايجاد اين نوع از بزرگي قلب موثر باشند.

دكتر شهيدي مي‌گويد: افزايش اندازه داخلي حفره‌هاي قلب بيشتر در افرادي كه دچار سكته قلبي و آسيب ديواره قلبي شده يا كساني كه به دنبال بعضي از بيماري‌هاي ويروسي دچار التهاب ديواره‌هاي قلبي مي‌شوند، شايع است.

وي ادامه مي‌دهد: عواملي نظير شيمي درماني، تجمع آهن اضافي در بدن، بيماري‌هاي تيروئيدي و ژنتيكي، كاركرد نامناسب دريچه‌هاي قلبي (خوب بسته نشدن دريچه‌هاي بين حفره‌اي) مصرف كوكائين، مصرف بعضي از داروهاي درمان ايدز و قرار گرفتن در معرض فلزاتي همچون كبالت، سرب و جيوه نيز مي‌توانند در ايجاد اين بيماري موثر باشند.

چطور بفهميم؟

افزايش اندازه قلب در افراد مختلف متفاوت است، اما نبايد فراموش كرد كه اين افزايش در مواردي نيز بدون علامت است. دكتر شهيدي مي‌گويد: تنگي نفس، فشار يا درد قفسه سينه، تپش قلب، تورم پا و زانو، سرگيجه يا احساس سبكي در سر و كاهش هوشياري از علائم بزرگ شدن قلب هستند؛ هرچند كه اين علائم اختصاصي نبوده و در ساير انواع بيماري‌هاي قلبي ريوي و... نيز ممكن است بروز كنند.

اين عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي كردستان با يادآوري اين نكته كه اكثر بيماري‌هاي دريچه‌اي و مادرزادي قلب، قبل از بزرگ شدن قلب فاقد علائم هستند، مي‌افزايد: در اشكال خفيف‌ بزرگ شدن قلب، نشانه‌ها ممكن است تنها در صورت انجام فعاليت‌ زياد و در اشكال شديدتر ممكن است، اين علائم در هر زمان حتي هنگام استراحت نيز ظاهر شود.

تشخيص و درمان

عكسبرداري از قفسه سينه يكي از راه‌هاي معمول تشخيص بيماري مي‌باشد، اما بهترين راه براي ارزيابي بزرگي قلب، اكوكارديوگرام است.

دكتر شهيدي مي‌افزايد: با توجه به اين‌كه اكوكارديوگرام به طور مستقيم اندازه و ضخامت عضله قلب را در هر حفره نشان داده و به مشخص كردن عملكرد قلب نيز كمك مي‌كند، استفاده از آن در تصميم‌گيري براي درمان بزرگي قلب از سوي پزشك بسيار حايز اهميت است.

اين فوق‌تخصص قلب در ارتباط با درمان بزرگي قلب مي‌گويد: كنترل و حذف بيماري‌هاي زمينه‌اي نظير فشار خون بهترين راه براي درمان اين بيماري است، هرچند پزشك علاوه بر اين موارد با تجويز داروهايي كه موجب خارج شدن مايع اضافي بدن مي‌شوند يا در تقويت پمپاژ قلبي موثرند، مي‌تواند باعث بهبود علائم اين بيماري شود.