ورزش اول ایران کدام است؟

مشرق: هر کشوری با یک ورزش شناخته می شود و به نوعی در زمینه ورزشی هم هر کشوری دارای هویتی خاص است. شرایط اقلیمی، سابقه تاریخی، بازار اقتصادی و مسائلی از این دست سبب شده که هر کشور در یک رشته ورزشی به عنوان الگو و مبدا شناخته شود؛ امری که در کشور ما با تشویش همراه است.
می گویند کشتی ورزش اول ایران زمینِ و البته پر افتخار ترین رشته و مهد پرورش نام آوران و قهرمانان این مرز و بوم است که همواره الفتی نزدیک با جوانمردی و مروت داشته و دارد. حضور انبوه تماشاگران در سالن های مسابقات کشتی بیانگر این واقعیت است که محبوبیت این رشته در تمام ایران وجود دارد. اما رشته های دیگری هم هستند که مدعی اول بودن دارند، چه به دلیل کسب افتخارات زیاد و چه به سبب داشتن تماشاگران و طرفداران بی شمار. امروز خود ورزشی ها هم نمی دانند که ورزش اول ما کدام است؛ ورزشی که ما را با آن بشناسند.
آنچه در ادامه می خوانید نگاهی است به رشته هایی که مدعی اول بودن در ایران را دارند.

غافلگیری قبل از طلوع خورشید
به نوشته تماشاگر، ورزش اول را اگر علاقه مندی مردم محسوب کنیم، حالا در ایران به والیبالی اختصاص دارد که لهستان و صربستان و آرژانتین را در ابتدایی ترین ساعات روز به وقت ایران شکست داد و در این پیروزی و شادی اش، میلیون ها ایرانی به صورت  زنده سهیم بودند. اگر معیار، میزان جذب مخاطب زنده یک ورزش باشد می توان با احتساب پخش بازی های والیبال در ساعت 5 صبح، ایران را کشوری علاقه مند به والیبال، و مردمانش را در آرزوی نادی و ترکاشوند و مهدوی شدن نشان داد. این ورزش اول بودن والیبال از آن جهت به نسبت دیگر اول ها، پسوند "تر" به خود می گیرد که ساعت اش، آنی نبود که هر بیننده ای را مختار کند که با خیال راحت جلوی تلویزیون لم بدهد و بازی را نگاه کند. از آن جهت در میان اول ها "تر" بود که مسئولان را قانع کرد از ساعت 3 صبح در دفاتر خود حاضر شوند که دو ساعت بعد توکیو را به صورت زنده به ایران بیاورند...

کلکسیونی از مدال های رنگارنگ
ورزش اول را اگر افتخار آفرینی های بین المللی با معیار کسب مدال طلا، نقره و برنز فرض کنیم، حالا ووشو و تکواندو هستند که برای ایران خوش رنگ ترین مدال ها را می آورند. آن ها در میان ورزش های اول پسوند "تر" می گیرند که توانستند در مسابقات جهانی (توجه شود که مسابقات جهانی و المپیک بالاترین و رسمی ترین مسابقات بین المللی محسوب می شوند) عنوان قهرمانی را به ایران بدهند. ان ها توانستند در المپیک آسیایی و المپیک جهانی مدال آوری داشته باشند و فوتبال بی مدال و والیبال شگفتی ساز و بسکتبال دوست داشتنی را پشت سر بگذارند.

معروف تر از احمدی نژاد و اوباما
ملاک را برای انتخاب ورزش اول اگر محبوبیت چهره ها در نظر بگیریم، وزنه برداری هم این روزها شانس زیادی برای کسب افتخار پسوند "تر"‌در میان دیگر اول ها دارد. بهداد سلیمی همین چند هفته پیش بود که در عرض چند ساعت توانست از یک نه چندان معروف به معروف ترین چهره ورزشی ایران بدل شود و به ادعای روزنامه های محلی فرانسه، تعداد فلاش های عکسی که از او روی وزنه های سنگین این رشته ثبت شد از دیدار روسای جمهور این کشور و آمریکا هم بیشتر بوده است. وزنه برداری، همانی است که می دانیم در هر المپیک یک طلا برای ایران می آورد. قدیم تر ها حسین رضا زاده ای بود که طلا می آورد و بعد ها سعید علی حسینی و بهداد سلیمی باعث اول شدن این ورزش در ایران شدند.

پدر ورزش ایران
ورزش اول یعنی همانی که خودمان باعث و بانی ساختنش بودیم. این جمله را اگر ملاک اول شدن در ورزش بدانیم، می رسیم به ورزش های اول غریبه ای چون چوگان و ورزش های باستانی که اولی این روزها همه مشکلش نداشتن زمین و امکانات و بودجه است و دومی هم کار و بارش دعوا با فدراسیون جهانی این رشته و تحریم ورزش باستانی در همه دنیاست. ورزش اول ما باید قدمت زیادی داشته باشد. این روزها ورزش های اول ما حال و روز درست و حسابی ندارند و نیاز است که به ورزش های اول "تر"مان یعنی باستانی و چوگان توجه بیشتری شود.

بی اعتبار و پرحاشیه
و بالاخره این که ورزش اول میان کشتی و فوتبال هم طرفداران کلامی زیادی دارد. فوتبال میلیونی ها بیننده دارد و کشتی هم میلیون ها هوادار. اولی نه مقامی دارد، نه اعتباری  و نه مدالی و دومی هم حاشیه هایش فعلا متن اش را روی پل نگه داشته است.

اما اهالی ورزش و کارشناسان هم نظرات متفاوتی در این زمینه دارند:
محمد مهر علی زاده – رئیس سابق تربیت بدنی
این که یک رشته ورزشی به عنوان یک ورزش ملی به شمار برود تابع شرایط گوناگون است. در جوامعی که سنت را باشند ورزش های اصیل و با قدمت به عنوان ورزش ملی یک کشور محسوب می شوند و در جوامعی که تازه رشد یافته اند عواملی به مانند ورود ورزش از طریق استعمار و استفاده ابزاری از همان ورزش بر علیه استعمار گران تاثیر گذارند؛ به مانندهند ونپال. برخی رشته ها هم به واسطه مخاطبان و طرفداران بی شمارشان به عنوان ورزش اول مطرح می شوند. در کشوری مانند کشورما ورزش کشتی به واسطه پیشینه تاریخی و پهلوانی که دارد  می تواند به عنوان ورزش اول کشور مطرح شود اما یکی، دو دهه ای، می شود که برای پاسخ به مخاطبان فراوان، فوتبال بدین عنوان دست یافته است.

هوشنگ نصیرزاده
ورزش اول گاهی بر اساس مدال آوری و گاهی بر اساس توجهات عمومی که حتی به دایره لغات و اصطلاحات عامه مردم هم رسوخ می کند شناخته می شود. برای مثال در گفت و گوها از "دقیقه90"‌استفاده می شود یا این که سیاسیون از برنامه های سیاسی به عنوان برنامه "90 سیاسی" یاد می کنند.به عقیده من عامل مدال آوری به نسبت توجهات عمومی در اولیت بالاتری قرار دارد چرا که رشته های ورزشی مدال آور سالی یک بار و یا چهار سال یک بار به منصه ظهور گذاشته می شوند در حالی که رشته های ورزشی دارای توجهات عمومی هر چند روز یک بار! با این وجود در کشور ما به مانند بسیاری از مسائل، این عامل توجهات عمومی است که در رده اول قرار دارد و متعاقب آن رشته فوتبال است که ورزش اول ما شده است.

حسن غفوری فرد- نماینده مجلس شورای اسلامی
امروز فوتبال خیلی تماشاگر دارد، والیبال و بسکتبال نتایج خوبی کسب کرده اند و وزنه برداری و ورزش های رزمی هر از چند گاهی در مسابقات جهانی افتخار آفرینی می کنند. با این حال چون این رشته ها در عرصه جهانی مطرح نیستند و یا در کسب موفقیت تداوم ندارند پس می توان این گونه برداشت کرد که همچنان کشتی ورزش اول کشور ماست.
 
مصطفی داوودی –رئیس پیشین سازمان تربیت بدنی
در زمان کنونی فوتبال ورزشی است که در جهان مخاطبین فراوانی دارد و به نوعی پر مخاطب ترین ورزش جهان به شمار می رود.از این رو این ورزش را نمی توان رها کرد. باید برای آن برنامه ریزی کرد و به تبع ان مسئولان و مدیران ورزش هم بیشتر تلاش خود را معطوف به این رشته کنند. با این وجود سبب نمی شود که فوتبال به عنوان ورزش اول مطرح باشد. هنوز وقتی خبر قهرمانی کشتی فرنگی روی سایت ها می رود اتفاق بسیار مهمی در جامعه تلقی می شود و من کشتی را ورزش اول کشور می دانم.
امیر حسینی – دبیر فدراسیون جهانی ورزش‌های زورخانه‌ای
هر کشوری به فراخور ملیت و قومیت و موقعیت جغرافیایی یک ورزش اصلی دارد؛ مانند آمریکا که بیسبال به عنوان ورزش اصلی این کشور مطرح است. در ایران این ورزش، ورزش باستانی یا همان ورزش‌های زورخانه‌ای است که به نوعی مادر ورزش‌ها هم به شمار می‌رود. با این حال جنبه‌های دیگری هم در این مورد مطرح است که به راحتی نمی‌توان از کنار آن گذشت. اگر بخواهیم جنبه مدال‌آوری را ملاک قرار دهیم کشتی و وزنه‌برداری می‌توانند به عنوان ورزش اول ما مطرح باشند اما از جهت اجتماعی و اقبال عمومی این فوتبال است که به سبب صنعت اقتصادی قوی همه را جذب خود کرده است. اگر از منظر آموزشی و پرورشی به موضوع بنگریم، ورزش‌های پایه است که باید مورد توجه قرار گیرد. از این رو پاسخی واحد نمی‌توان برای این سؤال در نظر گرفت.

علی پهلوان – رئیس سابق فدراسیون فوتبال
در تعیین این که چه ورزشی، ورزش اصلی و اول کشور است، چند مورد باید بررسی شود؛ پیشینه آن رشته، تعداد علاقمندان آن رشته، موفقیت‌هایی که آن رشته کسب کرده و سنخیت آن رشته ورزشی با آداب و سنن و فرهنگ این مرز و بوم. حال چه این موارد در کشور ما در حال تغییرند باید یک پایش در زمانبندی خاص صورت گیرد. پس می‌توان اینگونه برداشت کرد که نمی‌توان ورزش خاصی را در این خصوص معرفی کرد گرچه رشته ورزشی کشتی چند مورد از این شاخصه‌ها را دارا بوده است.

محمد مهدی رحمتی – جامعه شناس
این که یک ورزش چرا باید ورزش اول باشد و یک مساله چالشی است. به نظر من بر اساس دو معیار می توان ورزش اول را مشخص کرد. در وهله اول فراوانی مخاطبان به صورت مستقیم و غیر مستقیم؛ افرادی که به صورت مستقیم با ورزش در ارتباط هستند و تماشاگران و علاقه مندان. از این منظر در کشور ما با توجه به رویکرد رسانه ها و تعداد تماشاگران و مخاطبان این فوتبال است که ورزش اول کشور محسوب می شود. معیار دیگری که وجود دارد بیشتر به بحث کیفی مربوط می شود. یعنی کسب افتخار و سابقه قهرمانی ها که از این منظر هم کشتی می تواند این عنوان را دارا باشد.فوتبال از یک جهت دارای فضای تعلیق ( عدم پیش بینی نتایج) بالایی است و از یک جهت هم کشتی در آمیخته با ساختار اجتماعی و مذهبی و فرهنگی ما. از این رو نمی توان به طور مشخص یکی از این دو ورزش اول کشور معرفی شود.
 
مصطفی هاشمی طبا – رئیس سابق سازمان تربیت بدنی
این که بگوییم فلان ورزش، ورزش اول کشور ماست از آن دست حرف‌های ژورنالیستی است که برای آن هیچ ایده و الگویی تعریف نشده است. همگان کشتی را ورزش ما می‌دانند در حالی که خاستگاه کشتی روسیه بوده و اصولاً این رشته ورزشی در تمام سرزمین‌ها وجود داشته است. اگر از جهت بینندگان ورزشی بخواهیم این امر را مورد بررسی قرار دهیم فوتبال است که مطرح می‌شود، اگر بخواهیم مجموعه‌ای از رشته‌های ورزشی را مورد بررسی قرار دهیم، ورزش‌های رزمی مطرح می‌شوند، ورزش‌هایی که بیشترین مدال را در آنها گرفته‌ایم. کشتی و وزنه‌برداری هستند. پس مشاهده می‌شود که هیچ ضابطه‌ای نمی‌توان معرفی کرد. با این وجود گسترش زمینه‌های ورزشی و آماده کردن بستر برای رشد و شکوفایی جوانان و نوجوانان بهتر می‌تواند در این زمینه ما را یاری دهد.
محمدرضا کاظمی‌ آشتیانی – رئیس فدراسیون دو و میدانی
این که بگویند کدام ورزش، ورزش اول کشور است به عقیده من سخن صحیح و درستی نخواهد بود. بلکه باید گفته شود کدام ورزش باید ورزش اول کشور باشد که از این نظر ورزش‌ای پایه به مانند دو و میدانی، شنا و ژیمناستیک به عنوان ورزش‌های اول و اصلی مطرح هستند.

علیرضا دهقان – نماینده مجلس شورای اسلامی
ما اگر به دنبال این هستیم که با معرفی ورزش اول بیشترین تلاش خود را معطوف آن کنیم باید ورزش‌های همگانی را مورد توجه قرار دهیم آن هم نه به صورت نمادین بلکه به معنای واقعی آن. در این زمینه تا دلتان بخواهد کارشناس و تحصیلکرده این امر را داریم. در این سال‌ها توجه‌مان به رشته‌هایی معطوف بوده که جز تخریب همان رشته‌ها سودی دیگر نداشته است. پول‌های تزریق شده در فوتبال نوع بارز آن است. وقتی قایقران ایرانی قهرمان آسیا می‌شود، وقتی ووشو کار ما مدال‌آوری می‌کند و وقتی تیم وزنه‌برداری و والیبال گل می‌کارند، تازه متوجه می‌شویم که چقدر از راه را اشتباه رفته‌ایم.

سعید فایقی
به نظر من باید در این موضوع یکسری شرایط احراز شود که از این منظر هم باید عمده‌ترین مسأله که همان اقبال عمومی است مورد توجه قرار گیرد. خود این مسأله را هم می‌توان از دو زاویه نگریست؛ یک وجه رویکرد ورزش و یک وجه هم مخاطبان مستقیم و غیرمستقیم. بحث دیگری هم که می‌توان مطرح کرد این است که این رشته ورزشی چقدر بومی است؛ به مانند تکواندو که امروز همگان این رشته ورزشی را به نام کره می‌شناسند یا کاراته که با نام ژاپن شناخته می‌شود. پس یک ورزش هم باید وجود داشته باشد که به اسم ایران شناخته شود. مورد دیگر که باید مد نظر قرار گیرد امکانات و تجهیزاتی است که برای یک رشته ورزشی فراهم آورده می‌شود. همگان چوگان را ورزشی ایرانی می‌دانند اما وقتی نه زمینی برای آن موجود است و نه اسبی، پس این رشته ورزشی نمی‌تواند ورزش اول ما باشد. موقعیت رسانه‌ای و نیز داخل شدن بحث‌های سیاسی هم در این موضوع بی‌تأثیر نیست. مدیریت مجموعه به عنوان اشاعه‌دهنده این رشته ورزشی هم در جای خود مؤثر است. به عقیده من در مجموع نمی‌توان یک رشته ورزشی را مطرح کرد چرا که هرکدام در زمینه‌ای شرایطی دارد و در زمینه دیگر فاقد وجاهت است. مثل فوتبال که اقبال عمومی دارد، توجه رسانه‌ای دارد اما از مدیریت خوب و اصالت کافی برخوردار نیست.
 
محمد مهدی رحمتی – جامعه شناس
این که یک ورزش چرا باید ورزش اول باشد و یک مساله چالشی است. به نظر من بر اساس دو معیار می توان ورزش اول را مشخص کرد. در وهله اول فراوانی مخاطبان به صورت مستقیم و غیر مستقیم؛ افرادی که به صورت مستقیم با ورزش در ارتباط هستند و تماشاگران و علاقه مندان. از این منظر در کشور ما با توجه به رویکرد رسانه ها و تعداد تماشاگران و مخاطبان این فوتبال است که ورزش اول کشور محسوب می شود. معیار دیگری که وجود دارد بیشتر به بحث کیفی مربوط می شود. یعنی کسب افتخار و سابقه قهرمانی ها که از این منظر هم کشتی می تواند این عنوان را دارا باشد.فوتبال از یک جهت دارای فضای تعلیق ( عدم پیش بینی نتایج) بالایی است و از یک جهت هم کشتی در آمیخته با ساختار اجتماعی و مذهبی و فرهنگی ما. از این رو نمی توان به طور مشخص یکی از این دو ورزش اول کشور معرفی شود.