مقصد گردشگران ايراني كجاست؟

به گزارش مشرق امسال آمارها نشان می‌دهد شیب خروج گردشگران ایرانی در نوروز به مقاصد کشورهایی مانند ترکیه و شیخ‌نشین‌های حاشیه خلیج فارس، کمتر از سال‌های گذشته بوده است؛ این در حالی است که در سال‌های گذشته، خروج گردشگران از کشور برای تفریح و تفرج روند صعودی فراوانی داشته است. از جمله این کشورها، ترکیه است که در آمار رسمی سال ۲۰۱۱ میلادی خود اعلام کرده ایران، چهارمین کشور صادرکننده توریست به آسیای صغیر به شمار می‌رود. وزارت اطلاعات و گردشگری ترکیه در سال گذشته میلادی اعلام کرده بود بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار ایرانی از شهرهای مختلف این کشور دیدن کرده‌اند؛ هر چند در عمل، این آمار، دارای معایب فراوانی است، ولی به نظر می‌رسد خروج گردشگران از ایران به ترکیه، حجم عظیمی از ارز را از کشور خارج کرده است.

* سياست هاي اشتباه

کارشناسان می‌گویند سیاست‌های اشتباه سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در جذب گردشگران ایرانی به جاذبه های داخل کشور، باعث خروج حجم عظیمی از علاقه‌مندان به سفر از مرزهای کشور شده است. گرانی فراوان سوخت در داخل، قیمت بالای اقامت در هتل‌ها و اقامتگاه‌های داخلی به همراه کیفیت پایین خدمات مسافرتی ارائه شده به مردم، باعث خروج گردشگران از ایران شده است. گزارشی که سال گذشته در حوزه گردشگری منتشر شد، نشان می‌داد هزینه اقامت یک شب در یک ویلای مناسب در سواحل شمال کشور، برابر با یک هفته اقامت در هتل‌های معمول سواحل دریای سیاه در ترکیه است.

*مقاصد گردشگری جدید برای ایرانیان

در این بین، کشورهایی که نوعا در لیست سنتی مقاصد خارجی گردشگری برای ایران مطرح نبوده نیز با تبلیغات مناسب، سعی در جذب مسافر از سرزمین پارسیان دارند.

در فهرست سنتی مقاصد گردشگری خارجی ایرانی‌ها، ترکیه به عنوان اولین مقصد شناخته می‌شود؛ به طوری که گفته شده ایرانی‌ها پس از آلمان‌ها و گرجی‌ها، سومین کشور "توریست فرست" به آسیای صغیر شمرده می‌شوند.

در این بین، علاوه بر جاذبه‌های طبیعی ترکیه مانند چشم‌اندازهای دریای مرمره و دریای سیاه و همچنین پیوندهای تاریخی مانند مرقد مولانا، شاعر بزرگ ایرانی در ترکیه، این کشور در راه قدیمی مسافرت زمینی ایرانی‌ها به سوریه قرار دارد و بسیاری از گردشگرانی که در فهرست گردشگران ایرانی به شمار می‌روند، زائرانی هستند که از خاک این کشور برای تردد زمینی به دمشق و زیارت مرقد حضرت زینب(س) استفاده می‌کنند. پس از ترکیه، کشورهای حاشیه خلیج فارس قرار دارند که علاوه بر تبادل تجاری فراوان با ایران، به دلیل نزدیکی و ارزان بودن مسافرت، مورد توجه گردشگران ایرانی قرار می گیرند. این کشورهای کم وسعت توانسته‌اند به حدی در صنعت گردشگری موفق شوند که رقم حضور ایرانیان در این کشورها، سالانه بیش از ۷۰۰ هزار نفر، برآورد می‌شود.

کشورهای زائرپذیری مانند عراق و سوریه نیز در این فهرست قرار می‌گیرند که به دلیل تبادل‌هاي تاریخی و مذهبی، همچنان مشتریان گردشگری مذهبی خود را حفظ کرده‌اند.

در رديف‌هاي بعدی کشورهایی مانند جمهوری آذربایجان و گرجستان قرار می‌گیرند. این کشورها به دلیل تشابهات فراوان تاریخی و فرهنگی، همواره مورد توجه ایرانی‌ها بوده‌اند، از سوی دیگر حضور در این کشورها به روادید نيز نياز ندارد.

*مقصد نامناسب

ولی در این فهرست، نام کشورهایی نیز به چشم می‌خورد که به دلیل اشتهار به نوع خاصی از گردشگری، مقصد مناسبی شمرده نمی‌شوند. کشورهای آسیای جنوب شرقی مانند تایلند از جمله این مقاصدند. این کشور به دلیل رواج "گردشگری جنسی" از جمله مقاصدی است که حضور ایرانیان در آنجا، مناسبت چندانی ندارد. سفیر این کشور در تهران اعلام کرده در سال میلادی گذشته، بیش از ۱۶۰ هزار ایرانی به تایلند سفر کرده‌اند.

مقاصد گردشگری دیگری نیز در لیست کشورهای خارجی مورد توجه ایرانیان قرار گرفته‌اند؛ از جمله این مقاصد، کشوری کوچک است که به نام جزایر سوازیلند شناخته می‌شود. شاید این کشور را در نقشه جهان نتوان به سادگی یافت، چون از جزایر کوچکی در سواحل قاره آفریقا تشکیل شده که در سال گذشته میلادی، رشد ورود گردشگران ایرانی به آن کشور، ۸۰ درصد بوده است.

برزیل نیز در آمریکای جنوبی، مقصد گردشگری جدیدی برای ایرانی‌ها شمرده می‌شود؛ آن‌چنان‌که سفیر این کشور در تهران اعلام کرده میزان گردشگران ورودی از ایران به سرزمین فوتبال و قهوه، سالانه از ۳ هزار نفر تجاوز کرده است؛ در حالی که تعداد گردشگران برزیلی در ایران، نزدیک به صفر است!

*گردشگران نوروزی در ایران ماندند

در این میان، نوروز، فرصتی کم‌نظیر برای گردشگران علاقه‌مند به سفر ایرانی است تا با حضور در سرزمین‌های جدید، خستگی یک سال تلاش را از خود دور کنند. گردشگران ایرانی در نوروز ۹۰، بیش از ۴ هزار میلیارد تومان از کشور خارج کردند. ولی در نوروز ۹۱، این تعداد از گردشگران، هرگز از مرزهای ایران، پایشان را بیرون نگذاشتند؛ چون ارز، به خصوص دلار آمریکا گران شده بود.

روزنامه حریت، چاپ ترکیه نوشته موسسه آمار ترکیه اعلام کرده است در سال ۲۰۱۱ بیش از ۸ / ۱ میلیون گردشگر ایرانی به این کشور سفر کردند اما با افزایش نرخ ارز، مسافرت ایرانی‌ها به ترکیه به کمتر از نصف رسیده است؛ این در حالیست که مقام‌های گردشگری ترکیه اعلام کرده بودند خود را آماده کرده‌اند سالانه از ۵ میلیون گردشگر ایرانی پذیرایی کنند.

بر اساس گزارش روزنامه حریت، کاهش ارزش ریال، بیشترین تاثیر را بر جذب توریست از ایران داشته است. این گزارش می‌‌افزايد: "طی سال ۲۰۱۱ ۷۰ تا ۸۰ درصد ظرفیت پروازهای ایران به ترکیه پر بوده؛ ولی این رقم هم اکنون به ۳۰ درصد رسیده است که نشان می‌دهد سفر ایرانی ها به ترکیه به کمتر از نصف رسیده است."

گزارش رسمی وزارت اطلاعات و گردشگری نيز ترکیه می‌گوید در فوریه سال ۲۰۱۱ میلادی ۲۰۷ هزار و ۶۹۱ گردشگر ایرانی به ترکیه سفر کرده بودند که این رقم در زمان مشابه ۲۰۱۲ به ۱۴۷ هزار و ۴۰۸ رسیده است.

کارشناسان گردشگری دلیل عمده این کاهش را افت ارزش پول ملی در برابر ارزهای خارجی ارزیابی می‌کنند. در اواخر فوریه سال ۲۰۱۲، هر لیره ترک به مبلغ ۱۱۰۰ تا ۱۳۰۰ تومان خرید و فروش می‌شد، قیمت هر لیره ترک در مدت مشابه سال قبل ۷۸۰ تومان بود. گزارش‌های مالی نشان می‌دهد در طول سال گذشته میلادی، گردشگران ایرانی بیش از یک میلیارد دلار به جیب ترک‌ها سرازیر کرده‌اند، ولی این ارقام در نوروز امسال (و در صورت صحیح بودن پیش‌بینی‌ها در طول سال جاری شمسی) بسیار کمتر خواهد بود.

*گردشگری داخل، ضعیف تر از گذشته

در نوروز امسال، به دلیل گرانی ارز، گردشگران ایرانی به مقاصد داخل کشور بیشتر رفته‌اند. معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی کشور از رشد ۳۴ درصدی گردشگران داخلی سخن گفته است.

منوچهر جهانیان، رئیس ستاد تسهیلات سفرهای کشور می‌گوید شمار سفرهای نوروزی در ۲۹ اسفند ماه ۱۳۹۰ به نسبت سال قبل نزدیک به ۳۳ درصد افزایش داشته است. مسئولان در سال ۹۰ در حالی از افزایش ۳۰ درصدی سفرهای داخلی سخن گفته‌اند که هتل‌داران از کاهش ۳۰ درصدی ضریب اقامت در هتل‌ها خبر می‌دهند. خبرگزاری میراث فرهنگی دوم فروردین ۱۳۹۱ نوشت مدیر اتحادیه هتل‌داران تهران با تایید این میزان کاهش یکی از علت‌های آن را افزایش ۲۵ درصدی قیمت‌ها در اردیبهشت سال ۹۰ عنوان کرده است.

به گفته خسرو ایرانپور در حال حاضر ظرفیت کل هتل‌ها و مهمان‌خانه‌های کشور حدود ۲۰۰ هزار تخت بیشتر نیست. به رغم تردیدهایی که در مورد ظرفیت‌های گردشگری داخلی و دقت آمار رسمی وجود دارد ظاهرا کاهش شدید سفرهای خارجی نوروزی نقش مهمی در بالارفتن شمار گردشگران داخلی داشته است.

این اخبار در حالی منتشر می‌شود که تورهای داخلی نیز با ۱۵ درصد افزایش روبرو بوده‌اند و مردم ترجیح داده‌اند به جای تور، به صورت انفرادی به مسافرت بروند. کاووس مسعودی نائب رئیس انجمن صنفی کارفرمایان دفاتر خدماتی مسافرتی و جهانگردی استان اصفهان هم با بیان این که تورهای داخلی به همراه تورهای دبی و کیش همچون سال گذشته است، می‌گوید: در مجموع تورهای داخلی با کاهش ۱۵ درصدی نسبت به سال گذشته مواجه شده‌اند.

در این شرایط به نظر می‌رسد هجوم مردم به بازارهای داخلی گردشگری، با همراهی بخش صنعتی گردشگری همراه نبوده است، زیرا با افزایش هزینه مردم در تورهای داخلی، هنوز هم گردشگران ایرانی ترجیح می‌دهند به صورت انفرادی به سمت دیدنیهای ایران بروند.