بحران بانوی آهنین و رازآلود اوكراین

یولیا تیموشنكو نخست وزیر سابق اوكراین و شاید ثروتمندترین زن برآمده از فروپاشی بلوك شرق، اینك بعنوان یك زندانی در حال اعتصاب، به بحرانی بزرگ برای مقامات كی یف تبدیل شده كه می خواهند از میزبانی رقابت های فوتبال یورو 2012 بیشترین بهره سیاسی و اقتصادی را در عرصه جهانی كسب كنند.

به گزارش ایرنا، تیموشنكو كه پیش از زندانی شدن نیز به عنوان بانوی رازآلود اوكراین شناخته می شد، چند سال پس از فروپاشی بلوك شرق در سال 1971 ،‌با تشكیل حزب میهن ، گام های رسیدن به صدر سیاست در این كشور را آغاز كرد.

رسانه ها این بانوی دارای چهره ای مقتدرانه و متفاوت از دیگر بانوان سیاسی را پردوام ترین سیاستمدار معرفی می كردند اما چند سال طول نكشید كه ستاره بخت وی رو به افول نهاد و در 52 سالگی با هدف پایان دادن به زندان خود، اعتصاب غذا كند.

سایه قدرت، شخصیت سیاسی و زنانه تیموشنكو با بر عهده گرفتن سمت نخست وزیری در سال 2005سبب شد، افزون بر در حاشیه قرار دادن ویكتور یوشچنكو رییس جمهوری اوكراین، این بانو ناگهان به یكی از شناخته ترین سیاستمداران جهان تبدیل شود.

فهرستی از بلندپایه ترین مقامات جهان و سران كشورهای مختلف همیشه در نوبت ملاقات با تیموشنكو در دوران چهار ساله نخست وزیری وی بودند كه می توان به دیدارهای وی با جرج بوش رییس جمهوری آمریكا و سران وقت روسیه اشاره كرد.

هر چند كه تیموشنكو با مشاركت و هدایت انقلاب نارنجی اوكراین، از سوی مخالفانش طرفدار غرب بویژه آمریكا شناخته می شود اما اكنون مدرك دولت برای مجرم اعلام كردن نخست وزیر سابق، یك قرار داد گازی با روسیه است كه اعلام شده، منافع ملی را نادیده گرفته است.

این در حالی است كه رییس جمهوری كنونی اوكراین - رقیب سیاسی تیموشنكو - به عنوان فردی شناخته می شود كه دارای گرایش های سیاسی به مسكو است . همین موضوع هم سبب افزایش ابهام ها در پرونده او شده است.

كارشناسان یكی دیگر از ابهامات تاثیرگذار بر این پرونده را مربوط به چند دوره جنگ گازی كی یف و مسكو به ویژه سال 2009 می دانند كه در زمان نخست وزیری تیموشنكو رخ داد و طی آن كی یف برای رسیدن به هدف خود و فشار بر روسیه برای كاهش بها، شیر خط لوله ترانزیت گاز این كشور را بست و زمستان سال 2009 را برای كشورهای اروپایی از همیشه سرد و سخت تر كرد.

وجود این مسایل سبب شده است، كارشناسان حتی گمانه وجود یك توافق پنهانی بین تمامی طرف های ذینفع یعنی كی یف، مسكو و اروپای خریدار گاز روسیه را مطرح كنند و برای جلوگیری از تكرار چنین وقایعی، بانوی آهنین اوكراین را زندانی و تادیب كرده اند تا برای همیشه از عرصه سیاسی این كشور حذف شود.

همزمان نیز گفته می شود، اعتراضات كنونی سران و مقامات اروپایی نشان می دهد كه انتظار چنین شدت عمل قضایی و صدور حكم طولانی زندان را برای تیموشنكو نداشته اند.

مهر ماه 1390 با رای یك دادگاه در اوكراین، تیموشنكو به جرم تخطی از حدود اختیارات قانونی خود و صدور دستور امضای قرارداد انرژی بین اوكراین و روسیه در سال 2009، به هفت سال زندان محكوم شد.

قاضی دادگاه اعلام كرد كه این قرارداد و عملكرد خانم تیموشنكو حدود ۱۹۰ میلیون دلار به اوكراین زیان زده‌ است اما حامیان نخست وزیر سابق معتقدند كه زیربنای برگزاری دادگاه سیاسی است و اعلام اتحاد سیاسی تیموشنكو رهبر حزب میهن با حزب جبهه تغییرات با هدف پیروزی در انتخابات پارلمانی پاییز پیش رو، یانوكویچ -رییس جمهوری كنونی- را نگران كرده است.

بانوی آهنین اوكراین گفته بود: مخالفان دولت باید در انتخابات پیروز شوند و مقدمات بركناری رییس جمهوری را فراهم كنند.

مخالفان دولت، بند دیگری از سخنان تیموشنكو را دلیل اصلی تشكیل دادگاه و زندانی شدن وی با پیگیری شخصی رییس جمهوری اوكراین می دانند كه گفته بود: اولین گام به سوی تغییرات واقعی بركناری یانوكویچ بلافاصله پس از پیروزی اپوزیسیون است و موظفیم در آستانه انتخابات متحد شویم زیرا فقط در این صورت می توان بر رییس جمهوری پیروز شد.

اما بحران وقتی گسترده شد كه تیموشنكو در اعتراض به شرایط زندانی شدن و فشارها علیه خود، دست به اعتصاب غذا زد و ناگهان موجی سیاسی و اجتماعی در آستانه برگزاری رقابت های جام قهرمانی فوتبال اروپا با میزبانی مشترك لهستان و اوكراین ایجاد كرد.

افزون بر این رویداد ورزشی مهم، میزبانی نشست ماه آینده سران كشورهای اروپای مركزی در منطقه یالتا در ناحیه دریای سیاه و اعلام تحریم ها، سبب نگرانی اوكراین شده است.

این نگرانی ها پس از آن بیشتر شد كه مخالفان دولت تصاویر و اخباری از تیموشنكو در زندان و نشانه هایی از كبودی بر بدن وی را منتشر و اعلام كردند كه رییس جمهوری اوكراین مدعی اصلی رقیب سیاسی خود است.

از سوی دیگر، دولت آمریكا و اتحادیه اروپا پیش از برگزاری دادگاه و صدور حكم، در مورد احتمال دخالت‌های سیاسی در این پرونده ابراز نگرانی كرده بودند.

برخی مقام‌های اتحادیه اروپا نیز اوكراین را تهدید كرده بودند كه در صورت زندانی شدن تیموشنكو، ممكن است قراردادهای اقتصادی این كشور به خطر بیافتد.

بر اساس گزارش ها، در تازه ترین اقدام، رییسان جمهوری آلمان، ایتالیا، اتریش، چك و اسلوونی برنامه سفر خود را به اوكراین لغو كرده اند تا نشست كی یف با اهمیت كمتری برگزار شود.

افزون بر محدود شدن دایره این نشست مهم، احتمال تحریم رقابت های فوتبال اروپا توسط كشورهای شركت كننده كه 19 خرداد ماه آغاز خواهد شد نیز بر نگرانی یانوكویچ افزوده است، به گونه ای كه روز دوشنبه كی یف به برلین درباره احتمال اتخاذ چنین تصمیمی هشدار داد.

هرچند فدراسیون فوتبال اروپا (یوفا) تاكید كرده است كه حذف میزبانی اوكراین و تعیین كشوری دیگر با توجه به زمان كوتاه باقی مانده تا آغاز رقابت ها، ممكن نیست اما در صورت تحریم رسمی چند كشور مهم اروپایی، سطح این رقابت ها تنزل خواهد یافت و مقامات اوكراینی نمی توانند به اهداف این میزبانی برسند.

تیموشنكو كه زمانی در ملاقات با سران كشورهای قدرتمند به بانوی آهنین و رازآلود شهرت یافته بود، اكنون نیز نه تنها برای اوكراین بلكه برای اروپا به یكی از مهمترین موضوع ها تبدیل شده است و در سوی مقابل، اصرار حكومت اوكراین بر ادامه وضعیت كنونی، بر رازهای این پرونده جنجالی افزوده است.

در برابر دولت كه مدارك و استنادات مجرمیت را در دادگاه قطعی می داند، حامیان تیموشنكو بر این نكته تاكید می كنند كه كسب موفقیت در انتخابات پارلمانی، هدف نهایی حكومت اوكراین است و با توجه به اینكه نظرسنجی ها نیز احتمال پیروزی جناح مخالف را بیش از گذشته ارزیابی می كند، مقامات سیاسی كی یف حاضر نمی شوند سایه خود را از این پرونده دور كنند.