سیاست های گازی بلاتکلیف دولت

خبرآنلاین: سفرناگهانی رستم قاسمی به ترکمنستان با محوریت مذاکره گازی، پیش بینی به بهره برداری نرسیدن فازهای وعده شده پارس جنوبی در زمستان، کاهش سهمیه گاز نیروگاه ها و تامین نیاز آنها از نفت و گاز و احتمال کاهش سهمیه سوخت صنایع همه و همه نشان دهنده روند کند رشد تولید گاز در کشور است.
 
اگرچه مسوولان شرکت ملی گاز تاکید می کنند که زمستان امسال خاطره سال 86 را زنده نخواهد کرد اما پیش بینی ها هنوز اندکی جای نگرانی باقی می گذارد.
درپاییز 86 هم برخی باور نمی کردند ترکمن ها در روزهای ابتدایی زمستان شیرهای گاز را به روی ایرانیان ببندند اما این اتفاق افتاد. روزهای پایانی پاییز بود که مرحوم کردان قائم مقام وزیرنفت با سفر به این کشور مذاکراتی را انجام داد که به گفته مسوولان نفتی در آن زمان، نتیجه مذاکرات مثبت بود اما همین نتیجه منجر به قطع صادرات این کشور به ایران شد.
کشوری که دومین ذخایر گازی دنیا را دارد این روزها نیز باردیگر وزیرنفت خود را به ترکمنستان فرستاده تا ترکمن ها را مجاب کند که در زمستان صادرات گاز را به ایران قطع نکند. این کشور براساس یک قرارداد بلندمدت باید روزانه 45 میلیون مترمکعب گاز به ایران صادرکند که از ابتدای امسال تا کنون به دلیل فشارهای امریکا هربار به دلایل مختلف چون عدم توان ایران در پرداخت هزینه صادرات به دلیل مشکلات بانکی سعی بر عدم صدور گاز دارد.
این درحالی است که به اعتقاد اکثر کارشناسان نمی توان کمبود گاز در ایران را در مشکلاتی چون تحریم جستجو کرد. چراکه به اعتقاد آنها تاخیر در افتتاح فازهای پارس جنوبی که قراربود زمستان امسال بخشی از نیاز گازی کشور را تامین کند به دلیل سوء مدیریت صورت گرفته است.
 
براساس اظهارات مسوولان، منابع مالی توسعه فازهای پارس جنوبی به موقع تخصیص یافته لذا تاخیر در بهره برداری را باید در جایی دیگر جستجو کرد.
طبق وعده مسوولان شرکت نفت، تولید از پنج فاز 12، 15، 16، 17 و 18 میدان گازی پارس‌جنوبی باید به تدریج تا پایان امسال محقق شود که با توجه به روند پیشرفت این فازها بعید است که امسال ایران از پارس جنوبی افزایش تولید گاز داشته باشد.
درشرایطی مسوولان نفتی کشور بر تامین منابع مالی پارس جنوبی تاکید دارند که بسیاری از کارشناسان دلیل این تاخیرها را در عدم تامین به موقع منابع مالی فازهای این میدان جستجو می کنند.
معاون اسبق امور بین الملل وزارت نفت معتقد است: پیمانکاران پروژه های عمرانی کشور از جمله پیمانکاران پارس جنوبی به دلیل کمبود نقدینگی ناشی از عدم پرداخت بموقع صورت وضعیت های آنها با مشکل مواجهند،زیرا دولت به موقع صورت وضعیت پیمانکاران را پرداخت نمی کند و در نتیجه پیمانکاران نیز قادر به پرداخت حقوق کارکنان خود نیستند.
به گفته اظهارات هادی نژاد حسینیان بر اساس قانون هدفمندی یارانه ها قرار بود که منابع حاصل از آزادسازی قیمت ها به عنوان منابع توسعه پروژه های زیر بنایی در اختیار صنعتگران و سازندگان تولیدی قرار گیرد. این در حالی است که دولت این عناوین را بابت کسری بودجه هزینه کرده است. در نتیجه منابع بودجه های عمرانی نیز به موقع تخصیص نیافته که این عامل نیز بر کندی توسعه پروژه ها افزوده است.
درشرایطی خبراز کمبود منابع مالی در میدان مشترک پارس جنوبی مطرح می شود که قطر روزانه 2.5 برابر ایران از این میدان گاز برداشت می کند و روز به روز به تاخیر در اجرای پروژه های ایرانی در این منطقه افزوده می شود.
با این حال مسوولان نفتی کشور در چنین شرایطی از تامین مالی پروژه گازی ایران – پاکستان خبر می دهند. تامین 500 میلیون دلار سرمایه احداث خطوط لوله گاز این کشور تا مرز ایران برای دریافت گاز تا سال 2014.
به گفته میرکاظمی وزیر سابق نفت که در زمان وی این قرارداد به امضاء رسیده قراربوده تامین مالی احداث خطوط لوله تا مرز دو کشور توسط هر کدام از کشورها به طور جداگانه صورت بگیرد. به این معنا که ایران هزینه احداث خطوط لوله را تا مرز خود تامین و پاکستان نیز خود تامین کننده منابع مالی پروژه خود باشد.
براساس اظهارات رئیس کمیسیون انرژی مجلس،‌ در صورتی که میدان‌های پارس جنوبی به بهره‌برداری برسند امکان صادرات گاز فراهم می‌شود؛ در غیر این صورت دیگر افزایش صادرات گاز معنا ندارد و حتی نمی‌توان صادرات فعلی را انجام داد.
وی در توضیح میزان واردات گاز به کشور نیز اظهار کرد: در حال حاضر تراز ارزی میزان واردات و صادرات گاز مثبت است با این توضیح که در زمستان گاز وارد کشور نمی‌شود و تنها سوخت فرآورده‌های نفتی همچون نفت، گاز و نفت کوره مصرف می‌شود و جای گاز را می‌گیرد. به طور مثال نیروگاه‌هایی که 190 میلیون متر مکعب مصرف دارند میزان مصرف‌شان در زمستان به 20 میلیون متر مکعب می‌رسد.
به گفته او، تراز منفی گاز در فصل زمستان باعث شده که به جای گاز، سوخت مایع به نیروگاه‌ها و صنایع بزرگ رسانده شود و گاز را برای مصرف واحدهای خانگی و تجاری بدهند.
برای تکمیل فازهای میدان گازی پارس جنوبی حدود 40 میلیارد دلار نیاز است؛ یعنی هر سال 20 میلیارد دلار تا هدف تولید 800 میلیون متر مکعب گاز در روز محقق شود. این در حالیست که سرمایه مورد نیاز برای توسعه بزرگترین میدان گازی ایران در سال گذشته 22میلیارد دلار تصویب شده بود که فقط 50درصد ازآن تامین شد. البته در سال گذشته با وجود تامین نشدن سرمایه مورد نیاز از میدان گازی پارس جنوبی حدود 40 میلیارد دلار عاید کشور شد.
بودجه سال 1391 این شرکت نیز 21 میلیارد دلار مصوب شده است که به گفته سوری، در صورت تامین 40 میلیارد دلار اعتبار مورد نیاز فازهای پارس جنوبی طی دو سال می‌توان سالانه 110 میلیارد دلار درآمدزایی کرد. البته اگر هر بشکه نفت را 50 دلار محاسبه کنیم، درآمد حاصل از میدان پارس جنوبی حداقل به میزان 110 میلیارد دلار در سال خواهد بود. این در حالیست که در صورت محاسبه هر بشکه نفت 100 دلار، این رقم به بیش از 220 میلیارد دلار در سال افزایش خواهد یافت. براساس اظهارات کارشناسان هر فاز پارس جنوبی روزانه 15 میلیون دلار برای کشور درآمد زایی خواهد داشت.
بنابراین هنوز مشخص نیست با چه استدلال اقتصادی مسوولان تامین سرمایه صادرات گاز به پاکستان را بر عهده گرفتند آنهم در شرایطی که در صورت ادامه روند فعلی ایران در سال 2014 گازی برای صادرات به پاکستان نخواهد داشت. و در چنین روزی قطعا باید در ازای هر روز تاخیر در صادرات جریمه به این کشور هم پرداخت شود.
براساس اظهارات کارشناسان، نبود برنامه ریزی و استراتژی مشخص در بخش گاز کشور منجر به گرفتن اینگونه تصمیمات غیرکارشناسانه می شود.
همان تصمیم هایی که در سال های گذشته منجر به تکیه بیشتر گاز کشور به بخش واردات شده است.
طبق آمارهای رسمی شرکت ملی گاز سال گذشته به طور متوسط روزانه بیش از 32 میلیون مترمکعب (در مجموع حدود 12 میلیارد مترمکعب) گاز از کشورهای ترکمنستان و جمهوری آذربایجان وارد کشور شده است که نشان‌دهنده افزایش حدود 31 درصدی نسبت به سال 1389 است. این در حالیست که ایران با 34 هزار میلیارد مترمکعب گاز قابل برداشت دومین دارنده ذخایر گاز در جهان است.