دراکولا در کمين شماست

شايد ديده باشيد مسافراني که از شمال برگشته اند، زخمي روي صورت دارند که از يک طرف پيشاني آنها شروع شده ، از روي يکي از چشمها رد شده و تا نزديک گونه ادامه پيدا مي کند.

گاهي هم اين زخم روي گردن و سينه است. معمولا اين افراد علت اين زخم را نمي دانند و به خاطر ندارند چگونه سر و صورتشان زخمي شده است ؛ زخمي که تا يک ماه فرد را آزار مي دهد و پس از کنده شدن پوست هم شايد تا ماهها جاي آن باقي بماند.

دراکولا يا پدروس ، حشره اي از خانواده سوسک هاست. بدن اين حشره باريک و کشيده همراه با بالپوشي کوتاه است.

اين حشره مي توانند بدود و پرواز کند. بر خلاف تداعي اي که از شکل اين موجود در ذهن خوانندگان نقش مي بندد، جثه دراکولا فقط اندکي بزرگتر از مورچه است.

اين بندپاي کوچک - که به سلطان حشرات مناطق گرم و مرطوب معروف است - به واسطه سمي که در بدن خود دارد، دشمن طبيعي ندارد و حتي پرندگان نيز از خوردن آن خودداري مي کنند.

پدروس ها به شدت از تابش آفتاب گريزان هستند و هنگام روز در سايه پناه مي گيرند؛ اما در مقابل ، تمايل زيادي به نورهاي مصنوعي دارند و به همين دليل شب هنگام به اماکن مسکوني هجوم مي آورند. اين حشرات در شب پرواز مي کنند. دماي بالا و رطوبت زياد براي زندگي اين حشره بسيار مطلوب است. قدرت پرواز اين حشرات به قدري بالاست که از فاصله 79 کيلومتري ساحل دريا به سوي نور کشتي جذب مي شوند.

بيماريزايي

سم پدرين که از طريق اين حشره به بدن وارد مي شود، يکي از قوي ترين سمهاي حيواني است که قدرت آن 15 برابر از زهر مار بيشتر است. التهاب پوستي ناشي از سم اين حشره نوعي حساسيت (درماتيت) تماسي تاولي سوزش دار و خودالتيام يابنده است که شکل و اندازه آن منوط به شکل و وسعت منطقه تحت تاثير ماده سمي است. اين التهاب داراي يک کانون اصلي است. اين کانون محل اوليه تماس پوست با سم است. کانون هاي فرعي اين بيماري بر اثر خاراندن محل آلوده به سم و انتقال يافتن آن به اطراف و نيز آزاد شدن مواد التهابي تخريب پوست در اطراف کانون اوليه زخم به وجود مي آيد. عارضه در 3 مرحله ديده مي شود:

1- حدود 24 - 48 ساعت پس از تماس پوست با سم ، نقاطي در محل تماس به وجود مي آيد که ابتدا قرمزرنگ و پراکنده هستند، سپس بتدريج اين لکه ها به هم مي پيوندند نسبتا تيره و موجب اريتماتوز کامل ناحيه تماس مي شود. در اين زمان ، زخم شبيه حالتي مشابه زخم حاصل از چکيدن مايعي داغ روي پوست است.

2- در اين مرحله که حدود روز سوم تا چهارم پس از التهاب اوليه آغاز مي شود، دانه هاي آبدار کوچکي ظاهر مي شوند که بتدريج بزرگ شده ، فرمي خطي پيدا مي کنند.

3- اين مرحله همراه با خارش شديدي است. در اين مرحله زخم خشک مي شود و سطح آن ترکهايي برمي دارد، سپس بتدريج پوسته هاي زخم مي ريزند و لکه هايي پررنگ جاي آن را مي گيرند. پررنگ شدن اين محل ، زودگذر و موقتي است ، ولي گاه ممکن است تا چند ماه هم باقي بماند. پوسته ريزي نيز ممکن است چند مرتبه صورت بگيرد، يعني ممکن است پس از پوسته ريزي اوليه ، بر اثر خاراندن محل يا به طور خودبه خودي پوست جديد نيز مجددا به همان ترتيب ريزش کند و عوض شود.

خاراندن زخم در مرحله دوم به دليل مرطوب و نرم بودن سطح زخم موجب پارگي آن مي شود و احتمال عفونت هاي ثانوي به انواع ميکروب ها را افزايش مي دهد. بروز عفونت ثانويه يا له شدن بيش از يک حشره روي پوست و نيز حساسيت بيشتر برخي از افراد، موجب تغيير تابلوي باليني عارضه مي شود. به نوعي که گاه مجموعه اي از عوارض غيرمستقيم همچون دردهاي مفصلي ، استفراغ ، تب و ناراحتي پرده صماخ گوش را به وجود مي آورد.

زخمها خوب مي شوند

شکل و مراحل التيام زخم در نقاط مختلف بدن يک فرد متفاوت است ؛ مثلا زخم در اطراف دهان ، بيني و چشم کاملا متفاوت از ديگر قسمتهاي بدن است.

اين قسمتها حساسيت بيشتري نسبت به تماس با سم دارند و تماس با کمترين ميزان آن نيز پس از مدت کوتاهي موجب عوارض مي شود. کوچکترين تماس دستهاي آلوده به سم اين حشره با چشم ، پس از 10 ساعت موجب تورم پلکها و آماس ملتحمه مي شود که همراه با سوزش و خارش شديدي خواهد بود. در نهايت به دليل ورم پلکها و بافتهاي اطراف ، چشم آلوده به طور موقت بسته مي شود. در موارد آلودگي دور دهان و اطراف بيني نيز مراحل پيشرفت زخم همچون عارضه چشمي است ، با اين تفاوت که در آنها تورم مشاهده نمي شود.

نقاط باز

زخمهاي ناشي از دراکولا بيشتر در قسمتهاي فاقد پوشش بدن نظير دستها، صورت و گردن ايجاد مي شود. تعرق زياد و حمام گرفتن موجب حساسيت بيشتر پوست نسبت به نفوذ و اثر پدرين مي شود. از سوي ديگر همزماني اوج فعاليت دراکولا با فصل گرما و عرق زياد و در نهايت استفاده از لباس کم و احيانا آستين کوتاه موجب افزايش ميزان تماس اين حشرات با انسان مي شود. در شمال ايران ، وفور زياد عوارض پوستي ناشي از دراکولا به دليل وجود شرايط مساعد پرورش و تکثير دراکولا و جمعيت بالاي آنهاست.

گاز نمي گيرد

اين دراکولا بر خلاف کنت دراکولا گاز نمي گيرد. حتي برخلاف تصور بيشتر مردم نيش هم نمي زند، بلکه فقط له کردن حشره روي پوست ايجاد ضايعه مي کند. بر اثر له شدن اين حشرات ماده فعالي که در همولنف آنها به طور طبيعي وجود دارد سطح پوست را آغشته مي کند و موجب بروز بيماري مي شود. اين ماده پدرين نام دارد.

جالب است بدانيد ميزان پدرين در بدن اين حشره آنقدر ناچيز است که براي به دست آوردن مقدار لازم به منظور تعيين ساختمان شيميايي آن به 100 کيلوگرم از اين حشره يعني معادل حدود 25 ميليون عدد از آنها نياز بوده است.

نقاط باز بدن مثل صورت ، دستها، ساعدها و پاها بيشترين آسيب را از اين حشره مي بينند. پس از له کردن حشره روي پوست ضايعه اي ايجاد مي شود که بسرعت به ديگر قسمتهاي بدن منتقل مي شود

عارضه در تمام گروههاي سني از هر دو جنس و از هر شرايط اجتماعي و طبقاتي به يک نسبت مشاهده مي شود. ممکن است به ظاهر وفور عارضه ميان خانمهاي جوان بيشتر به نظر آيد، اما اين مساله به واسطه تاکيد بيشتر اين افراد به مسائل زيبايي است و عارضه در هر دو جنس به طور يکسان رخ مي دهد.

درمان

تا به حال بيش از 30 ترکيب دارويي براي درمان اين عارضه مورد استفاده قرار گرفته است. با وجود اين ، هنوز دارويي با اثر قطعي و اختصاصي براي درمان آن وجود ندارد. تمام شيوه هاي درماني ، مبتني بر تخفيف و تعديل زخم است. ميان روشهاي مختلف درماني ، خنثي کردن اثر سم در مراحل اوليه تماس ، تاثير خود را نشان داده است ؛ اما چون اکثر مردم زمان و مکان تماس با سم را به خاطر نمي آورند معمولا پس از بروز علائم متوجه ابتلاي خود مي شوند، در نتيجه کاربرد اين شيوه ها چندان موثر نيست.

به عنوان مثال استفاده از يد در مراحل اوليه پس از آلودگي به سم موجب خنثي شدن اثر سم مي شود؛ اما در مراحل پس از شروع عارضه تاثيري نخواهد داشت. تاول هاي ناشي از گزش اين حشره درمان خاصي ندارد و فقط بيشتر محل ضايعه را بايد با آب سرد و صابون مرتب شستشو داد. بيشتر مردم براي درمان آن از الکل سفيد استفاده مي کنند، در حالي که آب و صابون بهتر است.

برخي پزشکان براي بهبود سريع تر، در مراحل اوليه پيش از زدن دانه ها، پمادهاي کورتن دار و آنتي بيوتيک تجويز مي کنند که مي تواند در بهبود زخم موثر باشد. با وجود اين کاربرد کرم کورتيزون و استفاده از آنتي بيوتيک ها پس از اين مرحله تاثيري ندارد. استفاده از آنتي هيستامين موجب کاهش شدت علائم و جلوگيري از خارش مي شود و به کمک آن و مسکن ، زمان بهبود 10 روزه را مي توان تحمل کرد. براي درمان عوارض چشمي آن نيز بايد پيش از هر واکنش ، چشمها را بشوييم.

چنانچه سوزش چشم ادامه پيدا کند، ابتدا يک قطره آنتي بيوتيک و سپس به آرامي چند قطره کورتيکواستروئيد در چشم بچکانيد؛ البته ضروري است براي درمان التهاب عنبيه ، آتروپين نيز مصرف شود. مراجعه به پزشک و گرفتن داروهاي لازم را فراموش نکنيد.

پيشگيري تنها راه درمان

براي کنترل حشره و جلوگيري از هجوم آن ، اولين روش نصب توري و پشه بند در محل خواب است. کاهش تعداد لامپهاي روشن و کم کردن شدت نور، پاکسازي علفهاي هرز و ديگر گياهان بويژه گياهان پوسيده از محل نصب چادر و استفاده از حشره کش براي سمپاشي روي چادر از ديگر روشهاي مبارزه با اين حشره خونخوار است.

گردشگراني که در چادرهاي خود اقامت مي کنند و لباسهاي شسته را در فضاي باز آويزان مي کنند، پيش از جمع کردن بايد آنها را تکان دهند و پيش از پوشيدن دقيقا بازرسي کنند تا حشره از طريق لباس وارد بدن نشود. يادتان باشد اگر دراکولا را روي بدن خود ديديد براي جلوگيري از آسيب تا حد ممکن بايد حشره را ا ز روي عضو بدن بپرانيد و اگر دست يا عضو ديگري آلوده شد حتما آن را با آب و صابون بشوييد.