لذت​ یخ نوردی را از دست ندهید

باشگاه خبرنگاران: ایران گرچه مناطق کوهستانی بی‌شماری دارد که در فصل زمستان برودت هوا در آن مناطق به چندین درجه زیر صفر هم می‌رسد اما بهشت علاقه‌مندان به یخ‌نوردی نیست. مناطق یخچالی در کوهستان‌‌های ایران کم است. همین مقدار کم هم بشدت تحت تأثیر دما و میزان بارش نزولات جوی قرار دارند.

یخ نوردی یکی از زیر مجموعه‌‌های رشته کوهنوردی محسوب می‌شود. این رشته شباهت زیادی به سنگ نوردی هم دارد. با این تفاوت که در سنگ نوردی خبری از سرما و یخ نیست. همین دو عامل باعث می‌شود هیجان پرداختن به یخ‌نوردی بیش از کوهنوردی و سنگ نوردی باشد.

یخ‌نوردی شاخه‌‌های مختلفی دارد. یخچال‌‌های بلند، آبشار‌‌های یخی و گذر از مسیر‌‌های سنگی با تجهیزات یخ‌نوردی از شاخه‌‌های مختلف این ورزش مهیج است. بهترین زمان برای پرداختن به این رشته فصل زمستان است اما در برخی مناطق به دلیل برودت هوا تا اواخر بهار هم امکان یخ‌نوردی وجود دارد.

برای یخ‌نوردی باید آگاهی و آمادگی کافی داشته باشید. این شرط اصلی یخ‌نوردی است. محیطی که در آن به این رشته می‌پردازید یخ است. هر لحظه، هر روز و هر ساعت تغییر شکل می‌دهد. مانند زمین فوتبال نیست که هميشه یک شکل داشته باشد. برای پرداختن به یخ‌نوردی به همراه داشتن ابزار مناسب و آگاهی کامل از تکنیک‌‌های مختلف صعود ضروریست.

مانند همه ورزش‌‌های دشوار و طاقت فرسای دیگر، یخ نوردان باید از خطرات این رشته آگاهی داشته باشند. با این وجود، نگذارید این خطرات مانع لذت بردن شما از تجربه استثنایی صعود یخ شود. با داشتن دانش و تمرین کافی و بینش صحیح به سوی تجربه صعودی لذت بخش پیش روید!



وسایل یخ‌نوردی

اگر به یخ‌نوردی علاقه‌مند هستید باید وسایل و ملزومات آن را هم فراهم کنید. کلنگ، کرامپون، لنگر برف و تبر یخ ضروری‌‌ترین وسایل یخ نوردی هستند. کلنگ یکی از مهم‌ترین وسایل کوهنوردی در برف است. کلنگ‌ها بنا به نوع کاربری آن متفاوت است.

امروزه از کلنگ‌های کوتاه ۶۵-۷۵ سانتی‌متری سبک استفاده می‌کنند و کلنگ‌های بلند کمتر در صعود‌های بزرگ کاربری دارند. بعضی از کلنگ‌ها بسیار سبک وزن هستند. این کلنگ‌ها در مسیر‌هایی با برف آلپاین کاربرد دارند.

کرامپون وسیله‌ای فلزی و دارای تیغه‌های بلند است که به زیر کفش بسته می‌شود و مناسب حرکت روی یخ است. به وسیله آن می‌توان راحت‌تر روی یخ حرکت کرد بدون آن که سُر بخوریم. وظیفه تیغه‌ها ایجاد اصطکاک است.

کرامپون‌ها در سه مدل ساخته می‌شوند که عبارت است از: کرامپون پیاده‌روی و کوهنوری، کرامپون صعود روی آبشار‌های یخی و کرامپون معروف به یخ‌شکن.

کرامپون صعود، دارای تیغه‌های اضافی در جلوی پا هستند و طوری طراحی شده‌اند که در هنگام صعود بخصوص روی آبشار‌های یخی در یخ گیر می‌کنند و فرد را ثابت نگه می‌دارند. کرامپون‌ها معمولاً قابل تغییر هستند و روی کفش رگلاژ می‌شوند و توسط بند‌هایی محکم به کفش فیکس می‌شوند و یک کوهنورد با توجه به نوع فعالیتی که انجام می‌دهد، کرامپون مورد نظر خود را انتخاب می‌کند.

یکی از لوازم یخ، «لنگر برف» است که مانند لنگر کشتی در برف می‌نشیند و می‌توان با آن به خوبی حمایت کرد. لنگر برف دارای سیم بُکسلی کوتاهی است که می‌توان طناب را به آن بست.

لنگر برف اگر درست در برف بنشیند، می‌تواند چندصد کیلوگرم وزن را تحمل کند. لنگر برف برای سطح‌های پرشیب یخ‌زن به کار می‌رود، جایی که میخ یا پیچ یخ کارایی چندانی ندارد.

تبر یخ حد وسط چکش سنگ‌نوردی و کلنگ یخ است. نوک آن شبیه کلنگ و ته آن شبیه چکش، طول آن بین ۵۵ تا۶۰ سانتی‌متر و وزن آن ۶۵۰ تا۷۰۰ گرم است. تبر یخ در دیواره‌های یخی کاربرد دارد.


یخچال یخار


اگر به یخ‌نوردی علاقه‌مند هستید نخستین پیشنهاد ما یخچال یخار است. یخچال شرقی دماوند یکی از سخت‌‌‌ترین مسیر‌‌های صعود به این قله است. این یخچال عظیم و متغیر دارای 5 دهلیز بزرگ یخی بوده که مشهور‌‌ترین و بلند‌‌‌ترین آنها «یخـــار» نام گرفته است.


در سمت چپ این یخچال دهلیز جنوبی یخار قرار دارد که به ابتدای بام برفی و یال سنگی تپه گوگردی ختم می‌شود. در سمت راست یخار 3 دهلیز فرعی وجود دارد که نخستین دهلیز از سمت راست به یال تخت فریدون (شمال‌شرقی) رسیده و دو دهلیز فرعی دیگر به قله ختم می‌شوند.


به خاطر داشته باشید که جنس یخ دهلیز‌‌های فرعی مرغوب نبوده و برای صعود مناسب نیستند یخچال اصلی یخار از ارتفاع تقریبی 4100 متر شروع شده و تا قله ادامه می‌یابد که در سال‌‌های مختلف و با تغییر شرایط آب و هوایی بین 1300 تا 1700 متر یخچال ر ا در خود جای داده است و این در حالی است که در نقاط مختلف مسیر با شیب‌‌های متفاوتی از 50 تا 80 درجه میزبان صعود‌کنندگان از این مسیر است. دلیل اصلی شکل‌گیری این یخچال بزرگ را می‌توان ذوب شدن برف‌‌های همیشگی قله و پس از آن انجماد در پشت دیواره‌‌هاي (برج ها) یخار دانست.


چرا که زاویه قرارگیری دیواره‌‌های کناری یخار طوری است که تنها 2 تا 3 ساعت از هر روز در معرض تابش نور آفتاب قرار دارد و همین امر نیز باعث سرمای طاقت​فرسای این ناحیه از دماوند می‌شود. از این رو می‌توان گفت بهترین نوع یخ در بین 5 دهلیز یخار در دهلیز مرکزی وجود دارد که جنس آن از نوع شکننده بلوری و به رنگ سبز و خاکستری است.



یخچال‌‌های سبلان

یخچال‌‌های منطقه سبلان در استان اردبیل و آذربایجان شرقی مکان‌‌های مناسبی برای کوهنوردی هستند. سبلان از جمله قلل مرتفع و منفرد ایران است. در کنار این قله، قله‌‌های دیگری همچون هرم داغ، کسر داغ، ایلگار و قوشلار قرار گرفته‌اند. دراطراف این ارتفاعات یخچال کوچک وبزرگ چندی مشاهده می‌شود که اسامی آنها عبارت است از: یخچال بزرگ شمالی سبلان، یخچال هرم داغ، یخچال کسره داغ ویخچال شرق سبلان.

یخچال شمالی در جناح شمالی قله قرار دارد و از مشکین شهر و لاری قابل مشاهده است. عرض یخچال زیاد است و با شیب بسیار تند درپی یک شکاف یخچالی به قله می‌رسد.

ریزش سنگ دراطراف یخچال وجود دارد و در پائیز ازیخ مستحکم برخوردار می‌شود. همچنین درکاسه بزرگ غربی قلل هرم وکسره داغ، یخچال بزرگی قراردارد که شعبات آن به صورت زبانه‌‌های مرتفع دردل شاخک‌‌های هرم داغ ارتفاع گرفته است. عرض این یخچال بسیار زیاد است وزبانه‌هاي آن باشیب تندی به لبه خط الرأس قلل هرم داغ می‌رسند.

تکه یخچال شرقی سبلان واقع درلبه یال شرقی قله به سمت شمال ازجمله یکی دیگراز دیدنی‌‌های سبلان به​شمار می‌آید. این یخچال با ارتفاع 3900متر تا4500متردرزیرقله محراب ارتفاع گرفته وازپیچ یخچالی خاصی برخوردار است. شیب آن در قسمت‌‌های انتهایی تند وکمی ریزشی است. ازجمله دیگریخچال‌‌های سبلان می‌بایدازنقاط کوچکتری چون یخچال‌‌های شمال غربی، تکه برفچال جنوبی قوشلارویخچال‌‌های کوچک حد فاصل هرم داغ وکسره داغ نام برد.

یخچال‌‌های علم کوه

منطقه علم‌کوه با وجود بیش از 45 قله بالای 4000 متر ارتفاع، نمونه‌‌های کم نظیری از عظمت، صلابت و زیبایی رشته کوه‌‌های البرزرا در کلاردشت به نمایش گذاشته است. علم کوه نیز دارای یخچال‌های طبیعی است. از این​رو این منطقه یکی از مناطق دوست داشتنی علاقه‌مندان به یخ‌نوردی است.

یکی از مهم‌‌ترین این یخچال‌ها، علم‌چال نام دارد که دارای 3000 متر طول و 750 متر عرض و 80 متر عمق است. علاوه بر آن می‌توان از یخچال اسپیلت که متشکل از توده‌‌های بزرگ یخ است، نام برد.

این توده عظیم یخ که با سنگ و خاک آمیخته شده‌اند، منابع اصلی آبگیری رودخانه سردآبرود کلاردشت هستند. یخچال‌‌های علم کوه از نوع یخچال‌‌های کوهستانی و دره‌ای هستند که روزانه با سرعتی به طور متوسط بین 30 سانتی‌متر تا یک متر در حرکتند و هر روز تغییر مکان می‌دهند.

در این مجموعه به طور کلی هفت یخچال بزرگ وجود دارد که به ترتیب وسعت عبارتند از: یخچال هفت خوان(بزرگ‌‌ترین یخچال طبیعی کشور)، یخچال علم‌چال، یخچال شمال غربی علم کوه، یخچال تخت سلیمان، یخچال خرسان، یخچال چالون و یخچال مرجیکش.

 بد نیست بدانید که در این نواحی برفچال‌‌هایی نیز وجود دارد که مهم‌‌ترین آنها برفچال تنگ​گلو است که دروازه شمالی فلات حصارچال نیز هست و راه مالرو کلاردشت طالقان از آن عبور می‌کند. برفچال دیگر به برفچال گردنه کوه معروف است که در بین دو یخچال خرسان و حصارچال در زیر قله مناره واقع است.

 آبشار آب نیک

بسیاری از یخ نوردان ترجیح می‌دهند به جای یخ‌نوردی در یخچال‌‌های طبیعی، این رشته مهیج را در آبشار‌‌های یخ زده در فصل زمستان پیگیری کنند. یکی از این آبشار‌‌ها آبشار آب نیک است. آبشار در روستای آب نیک از توابع رودبار قصران شمیرانات قرار دارد.

برای رسیدن به آن باید به 22 کیلومتری لواسان بروید و آن را بعد از فشم و روستای زایگان و سه راهی لالان ببینید. برای رفتن به آب نیک، اگر وسیله نقلیه ندارید، می‌توانید با اتوبوس و تاکسی خود را به میدان تجریش برسانید و از آنجا سوار بر مینی​بوس‌‌ها یا تاکسی‌‌های فشم شوید و از راننده بخواهید شما را تا آب نیک برساند.

آبشار نوا

اگر دوست دارید به یک آبشار یخی ١٠٠ متری صعود کنید سری به آبشار نوا بزنید. محل رسیدن به پای آبشار از جاده هراز، 10 کیلومتر بعد از پلور و بعد از رستوران سالاری و خروجی لاریجان است. در سمت راست خروجی، ده نوا وجود دارد. باید جاده کوهستانی با پیچ‌‌های تند را بالا بروید. آبشار نوا با طول حدود ١٢٠ متر و طول مفید ٩٠ متر برای یخ‌نوردی خود را به شما نشان می‌دهد.

 طول اول را هم می‌توانید ١۵ متر صعود کنید و هم می‌توانید ۴۵ متر صعود کنید. در محل‌‌های ذکر شده تک رول‌‌هایی نصب شده است. طول بعد یک طول ساده ٢٠ متری است تا پای تاج آبشار. طول ٣ یک طول نسبتاً سنگین و عمودی با طول ۴۵ متر و یک کارگاه معلق نصب است. طول ۴ یک طول نسبتاً‌ساده و هدایتگر شما تا بالا‌‌ترین نقطه آبشار خواهد بود.

آبشار و دره گنج​نامه

آبشار و دره گنج نامه در شهر همدان هم مکان مناسبي برای یخ نوردان است. همه ساله در این منطقه مسابقات یخ‌نوردی برگزار می‌شود. آبشار گنج‌نامه با ۱۲ متر ارتفاع در مسیر صعود به ارتفاعات کوه الوند و در ۵ کیلومتری غرب شهر تاریخی همدان کنار کتیبه‌‌‌های گنج‌نامه قرار دارد. این آبشار دارای آب دائمی است و در زمستان‌‌ها نیز در جریان است.

دبی متوسط آب این آبشار ۲۰۰ لیتر در ثانیه است که از دره زیبای عباس‌آباد و گنج​نامه می‌گذرد. همه ساله به دلیل برودت بیش از حد هوا امکان مناسبی در این منطقه برای یخ‌نوردی به وجود می‌آید.

کوه، زمستان، تابستان

فرق کوه و کوهنوردی در زمستان و تابستان چیست؟ آنها که مبتدی هستند شاید فرق چندانی بین این دو قائل نشوند. اما حرفه‌ای‌ها می‌دانند کوه و کوهنوردی به هر میزان که در زمستان دلچسب‌تر و دلنشین‌تر از تابستان است، اما به همان میزان هم سخت‌تر و خطرناکتر خواهد بود.

آنچه زمستان کوه را خطرناک‌تر و سخت‌تر می‌کند، وجود یخ، برف و باد سرد است. اگر عاشق رفتن به ارتفاعات بالای چهار هزار متر هستید باید بدانيد که در این ارتفاع شرایط قطبی حکمفرما است. به همین دلیل باید آمادگی، توان و استقامت بیشتری از خود به خرج بدهید.

در ورزش کوهنوردی تلفات این دو فصل بســـیار زیاد است. وزش باد سرد خیلی زود باعث بی‌حس شـدن اعضـای بدن می‌شود. راه مقابله، داشتن ضدباد و تحرک دائمی است. در زمستان و اوایل بهار یک روز آفتابی و بدون باد تبدیل به کولاک یا باران می‌شود. برف، مسیریابی را فوق‌العاده مشکل می‌کند و نه​تنها راه‌ها بلکه تکه سنگ‌ها را نیز می‌پوشاند پس باید خطر گم شدن را هم جدی گرفت. علاوه بر این طول روز در زمستان کوتاه است و تا چشم روی هم بگذارید با تاریکی روبه‌رو می‌شوید.

در زمستان در مناطق کم‌ارتفاع(مانند دره) هوا مانند تابستان بسیار گرم است، در حالی که در ارتفاع دو هزار متری و بیشتر، کاملاً سرد است اگر توده‌های ابــــر در ارتفاع پائین سیر کنند، برف و یخ در قسمت بالای کوه دیده نمی‌شود و کــوهنوردان کم‌تجربه ممکن است با تجهیزات ناکافی راهی ارتفاعات شوند در حالی که با ایــــن عمل خود دست به کار خطرناکی زده‌اند و نتیجه آن تلفات و ضایعات است.
از طرف دیگر در زمستان کوه رفتن بسیار دلچسب و فرح‌انگیز است. توده‌های برف، کوه‌ها و تپه‌ها را به شکل زیبایی آراسته می‌سازد. مسیری که در تابستان سخت و کشنده است در این فصل صاف و هیجان‌انگیز می‌شود، کوه‌ها به نظر بزرگ‌تر می‌آید و ممکن است کوهنوردان مبتدی را وسوسه کند. ولی بهتر است در شرایط برفی به ارتفاعات نرویم و در دامنه‌های کوه‌ها و تپه‌های مجاور به کسب تجربه بپردازیم.

نکته دیگر، انجام کوهپیمایی در زمستان به صورت گروهی است. بردن عده زیادی از افراد بی‌تجربه بخصوص افراد جوان به ارتفاعات و کوهپایه‌ها آن هم در هوای نامساعد زمستان کار عاقلانه‌ای نیست. بهتر است برنامه‌ها را در تابستان که شرایط مساعد است انجام داد. ولی اگر صعود اجتناب‌ناپذیر است مسیر‌های کــــــــم‌ارتفاع را انتخاب کنید بویژه اگر برف و یخ ارتفاعات کوه را پوشانده باشد.

فردی کــــــــه مسئولیت سرپرستی گروه بی‌تجربه‌ای را در یک صعود زمستانه برعهده می‌گیرد، بایـــــد کوهنوردی شایسته بوده و حداقل دو سال با گروه‌های متشکل کوهنوردی همکــــــــــاری داشته و بتواند در شرایط مختلف با کلنگ، لنگر برف و طناب کار کند. گاه کوهنوردی در ماه‌های خارج از فصل رسمی زمستان هم می‌تواند به اندازه‌ و حتی بیشتر از صعود زمستانی دشوار یا خطرناک باشد.

فروردین‌ماه می‌تواند هوای بسیار متغیر و پرخطری داشته باشد، چند تن از بر‌ترین کوهنوردان دماوندپیمای ایران در فروردین جان خود را در راه صعود به قله دماوند از دست داده‌اند. گروه‌های کوچک ۶-5 نفره ترکیب خوبی برای صعود زمستانی است. در چنین گروهی هم قابلیت تحرک زیاد است، هم امکان امداد در شرایط اضطراری هست و هم به راحتی می‌توان پسماند‌ها را جمع‌آوری کرده و از آلوده‌سازی و تخریب محیط جلوگیری کرد.