احمدی نژاد مسافر باکو

رئیس جمهوری اسلامی ایران امروز - سه شنبه - برای دیدار با الهام علی اف ، همتای آذربایجانی ، خود راهی جمهوری آذربایجان می شود.

آقای احمدی نژاد در این سفر دو روزه در دیدار با الهام علی اف چند توافقنامه دو جانبه ازجمله قراردادهای همکاری درزمینه انرژی و حمل و نقل امضاء خواهد کرد.

اگرچه رئیس جمهوری اسلامی ایران پیشتر نیز برای شرکت در نشست های بین المللی به باکو سفر کرده است اما این نخستین سفر رسمی وی به جمهوری آذربایجان به شمار می آید.

نگاهی به روابط تهران - باکو

جمهوری آذربایجان از روابط دیپلماتیک و تجاری نزدیک با ایران برخوردار است .

این دو کشور از روابط تاریخی و مذهبی محکم نیز برخوردارند. آمارهای مختلف نشان می دهد 16 تا 30 درصد از آذری تبارها در شمال ایران زندگی می کنند که ازاین میان بیش از هشت میلیون نفر از آنها در جمهوری آذربایجان سکونت دارند.

جمهوری آذربایجان با 86600 کیلومتر مربع مساحت در جنوب رشته کوههای قفقاز و شمال رودخانه ارس درمجاورت دریای خزر واقع شده و مجاورت کشورهای ایران ، ارمنستان ، ترکیه ، ، گرجستان ، روسیه و کشورهای دیگر کناره دریای خزر ، ترکمنستان و قزاقستان قرار دارد .

جمهوری آذربایجان شامل منطقه خود مختار نخجوان است که در غرب ارمنستان، شمال غرب ایران و شرق ترکیه قرار دارد.

شهرهای مهم اذربایجان عبارتند از : باکو ، گنجه ، آستارا ، اردو باد ، خال کندی ، سومقاییت ، شوشا ، شکی ، شیروان و شاماخی .

جمهوری آذربایجان در منطقه جغرافیایی قفقاز و در گذرگاه اروپا و آسیای جنوب غربی و در جوار دریای خزر قرار گرفته است.

نوع حکومت این کشور جمهوری پارلمانی چند حزبی با یک مجلس قانونگذاری است.

حدود 70 درصد مردم جمهوری آذربایجان شیعه هستند و کلاً 93/4 درصد مردم این کشور مسلمان بوده و4/8 درصد مسیحی ارتدکس و بقیه پیرو ادیان دیگر هستند.

89 درصد مردم این کشور اذری ‌زبان هستند .

مردم جمهوری آذربایجان در کنار زبان ترکی آذری ( زبان رسمی ) زبانهای روسی ، ارمنی ، کردی ، تالشی ، یهودی ، لزگی نیز صحبت می کنند.

منطقه ای که امروز جمهوری آذربایجان نامیده می‌شود در گذشته به نام آلبانیای قفقاز یا آران و شیروان نامیده می‌شد و اصولا آن سوی رود ارس تا سال 1918 هیچ گاه نام آذربایجان نمی‌داشت.

در سال 1918 حزب مساوات با تحریک ترکان عثمانی و بر اساس عقاید پان ترکیسم دولتی تشکیل داد و نام آن را جمهوری مستقل آذربایجان نامید در سال 1920 این حکومت به وسیله بلشوویکها سرنگون گردید.

جمهوری دمکراتیک آذربایجان در سال 1918بدنبال فروپاشی روسیه تزاری اعلام موجودیت کرد. رهبری این جمهوری را محمد امین رسول زاده از حزب مساوات آذربایجان بر عهده داشت. سران این دولت نام آذربایجان را بر این جمهوری گذاشتند که با اعتراض روشنفکران ملی ایرانی آذربایجان روبرو شد. ولی به دلیل ضعف ایران در ان دوران و پشتیبانی بلشویکها نتیجه بخش نبود.

از سال 1920 با پیروزی بلشویکها جمهوری آذربایجان یکی از جمهوری‌های تشکیل دهنده اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بود.

این کشور در روز 30 اوت 1991 در خلال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی اعلام استقلال کرد.

جمعیت آذربایجان 8/1 میلیون نفر، نرخ رشد جمعیت 0/52 ، متوسط تولید ناخالص داخلی 3400 دلار و نرخ رشد اقتصادی 10/2 و واحد پول منات است.

جمهوری آذربایجان در مقایسه با جمهوریهای تازه استقلال یافته اطراف خود در اثر بهره برداری از منابع نفتی و سرمایه گذاری ، توسعه بیشتری پیدا کرده است. با وجود این تورم فزاینده ناشی از آثار جنگ قره باغ و سیاست‌های آزادسازی قیمت‌ها و خصوصی سازی اقتصاد موجب شد که مردم جمهوری آذربایجان تحت فشارهای شدید اقتصادی قرار گیرند و قدرت خرید آنها به سرعت کاهش یابد.

اما از سال 1996 میلادی، افزایش درآمدهای حاصل از قراردادهای نفتی بین المللی، روند رو به رشد سرمایه گذاری خارجی، اعتبارات صندوق بین المللی پول و بانک جهانی و مساعدت کشورهای اروپایی موجب شد تا اقتصاد نابسامان این کشور کمی رو به بهبود گذارد.

هرچند پیش از این توسعه کشاورزی نیمه مکانیزه در جمهوری آذربایجان مورد تاکید قرار داشت اما به نظر می‌‌رسد که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تاکید دولت جمهوری آذربایجان در بخش اقتصادی بیشتر بر توسعه فعالیتهای نفتی است.

جمهوری آذربایجان با کمک کارشناسان بانک جهانی و صندوق بین المللی پول و با اجرای برنامه‌های خصوص سازی و واگذاری زمین‌های زراعی و اختصاصی یارانه سوخت به کشاورزان درصدد توسعه بخش کشاورزی برآمده است.

با وجود زمینه‌های مساعد کشاورزی، در شرایط کنونی این جمهوری مجبور به واردات 400 میلیون دلار مواد غذایی در سال است.طبق برآورد ژوئیه سال 2000 میلادی میزان تولید ناخالص داخلی (GDP) جمهوری آذربایجان حدود 5 میلیارد دلار بود که تولیدات کشاورزی 18/8 درصد، تولیدات صنعتی 42/8 درصد و فعالیتهای خدماتی 38/3 درصد از آن را تشکیل می‌‌داد.

اگرچه میزان تولید ناخالص داخلی جمهوری آذربایجان در سال 1998 میلادی حدود 4میلیارد دلار بود ولی بالا رفتن قیمت جهانی نفت خام منجر به ترقی میزان تولید ناخالص داخلی این کشور شده است.

استخراج نفت خام و گاز طبیعی ، تولید فرآورده های نفتی ، صنایع فلزی ، استخراج سنگ آهن ، تولید سیمان ، مواد شیمیایی و پتروشیمی و منسوجات مهم‌ترین فعالیت صنعتی این کشور را تشکیل می‌‌دهد.

جمهوری آذربایجان تولیدکننده مواد کشاورزی نظیر غلات، پنبه، توتون، سیب زمینی، میوه ها، سبزی‌ها و چای می‌‌باشد. صادرات این کشور علاوه بر محصولات کشاورزی شامل کالاهای صنعتی، مواد غذایی، ماشین آلات و ماشین‌های فلزکاری، محصولات نساجی، نفت وگاز و مواد شیمیایی و پتروشیمی نیز می شود .

در مقابل، جمهوری آذربایجان به واردات محصولات صنایع غذایی، ماشین آلات صنعتی وفلزکاری، برخی مواد غذایی، ماشین آلات تولید فلزات غیرآهنی و آهنی وبرخی محصولات کشاورزی نیاز دارد.

جمهوری آذربایجان برای سروسامان بخشیدن به وضعیت اقتصادی خود تلاش‌های دامنه داری برای جذب سرمایه‌های خارجی به ویژه در بخش نفت و گاز به عمل آورده است.

همچنین با وجود ذخایر غنی نفت و گاز در جمهوری آذربایجان، این بخش از اهمیت بسزایی در آینده اقتصاد این کشور برخوردار است.

کارشناسان اقتصادی بر این باورند که با بهبود اوضاع اقتصادی جمهوری آذربایجان، بازار این کشور رو به توسعه می ‌‌باشد.

فرهنگ مردم جمهوری آذربایجان بنا به موقعیت جغرافیایی و میراث تاریخی متاثر از فرهنگهای مختلف منطقه قفقاز و خاورمیانه از جمله فرهنگهای ایرانی ، ترکی ، روسی ، اسلامی است.

امروزه فرهنگ غربی با شدت در این کشور در حال گسترش است ؛ بجز اکثریت آذربایجانی ، ملیت های متفاوتی همچون ارمنی ، کرد و تالشی در جنوب و شرق و لزگی و یهودی و تات در شمال به رنگارنگی زبان ها و فرهنگ های رایج افزوده اند.

برگزاری جشن نوروز و موسیقی سنتی موقام نشانه های نزدیکی و تاثیر ماندگار و تاریخی به فرهنگ ایرانی هستند .

به لحاظ اقتصادی سفر آقای احمدی نژاد به جمهوری آذربایجان می تواند برای ایران مفید باشد.

تولید خودروی ایرانی در جمهوری اذربایجان ، فروش محصولات کشاورزی و صنعتی به این کشور و سرمایه گذاری در صنایع جمهوری اذربایجان می تواند از دیگر اهداف سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به باکو باشد.

با این وجود آنچه که به نظر می رسد بیش از هر موضوعی برای ایران اهمیت دارد برقراری روابط عالی با همسایگان در چهارچوب استراتژی مهر ورزی رئیس جمهوری اسلامی ایران باشد.