مسجدالاقصی؛ پايگاه همدلی مسلمانان

خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه: شهر قدس از قدیمی ترین شهرهای تاریخی به شمار می رود که مهد ادیان سه گانه آسمانی یهودیت، مسیحیت و اسلام بوده و قدمت آن به 45 قرن می رسد، این شهر بنای تاریخی و دینی مسجد الاقصی، اولین قبله مسلمانان را در خود جای داده که نقش به سزایی در تحکیم همدلی و همبستگی امت اسلامی ایفا کرده و امروز 21 آگوست، سالروز به آتش کشیده شدن این بنای مقدس است .

قدس به اورشلیم نیز معروف بود، در سال 1409 قبل از میلاد شهر توسط حضرت داوود (ع) فتح شد و شهر داوود نام گرفت و پایتخت او شد. در دوران سلیمان شکوفایی و معماری بسیاری در این شهر رخ داد و دین یهودی نیز در این شهر سیادت یافت .

طی سالهای 330 تا 636 میلادی قدس به شهر " ایلیا" معروف بود و دین مسیحیت دین رسمی برای امپراطوری بیزانسها به شمار می رفت که وی کلیسایی در سال 335 میلادی در آن بنا کرد.

در سال 15 هجری، 636 میلادی، عمر بن خطاب از خلفای راشدین وارد قدس شد و دستور داد تا مسجدی در ضلع جنوبی قدس بر ویرانه های حرم شریف بسازند. وی با بنای ادارات و ساماندهی امور شهری در آن به گستردگی و ساماندهی این مسجد افزود.

ارتباط و پیوند قداست مسجد الاقصی به عقاید و باورهای مسلمانان به دورانی باز می گردد که 17 ماه به عنوان اولین قبله مسلمانان به شمار می رفت تا زمانی که قبله به کعبه خانه خدا انتقال یافت. اسلامیت مسجد الاقصی به حادثه اسراء و معراج باز می گردد که خداوند در آیاتی از قرآن کریم شبانه پیامبر اکرم (ص) را به سوی مسجد الاقصی در بیت المقدس در 27 رجب یکسال قبل از هجرت فرا خواند تا از این مکان به آسمان عروج کند. مسلمانان با این دید در بالابردن و ارتقاء جایگاه دینی مسجد الاقصی و بیت المقدس و ارتباط آن با عقاید اسلامی نقش به سزایی را ایفا کردند.

در دوران خلفای راشدین که قدس به عنوان جایگاه دینی و سیاسی شناخته شد، چاره ای نبود تا از خلال آن به تحکیم تمدن اسلامی در بیت المقدس اقدام کنند و به آبادانی مسجد الاقصی پرداختند. در دوران عبدالملک بن مروان و فرزندش ولید قبه ای برای آن ساختند و درها و اقدامات دیگری در آن اجرا کردند و میراث اسلامی و معماری اسلامی را در آن به کار بردند. به ترتیب خلفایی که یکی پس از دیگری می آمدند به آبادانی و مرمت و تزئینات مسجد الاقصی می افزودند تا اینکه طی دوره های مختلف به آن مدارس دینی، سالنهای علمی، انبار ذخایر و محل اسکان سواره نظام افزودند؛ طی این دوران گنبد آن را معرق کاری کرده، با مرمت محراب و منبرهای زینت یافته از عاج و آبنوس و مفروش کردن آن با قالیهای ایرانی به زیبایی و اهمیت آن ارج نهادند.

حرم شریف این مکان مقدس شامل مسجدالاقصی، قبه الصخره با گنبد طلایی آن و صحن‌ها و ساختمانهای پیرامون آن است که جمعاً به مساحت 14 هکتار بر فراز کوه موریا قرار دارد و 14 دروازه از جمله درهای اسباط، حطه، شرف‌الانبیا، ناظر، نو، قطانین، مطهره، سلسله، مغربیان و دروازه طلایی، اتاق‌های متعدد، 8 چاه در صحن قبه الصخره و 17 چاه در حیاط مسجدالاقصی و جمعاً 4 گلدسته از جمله آثار این بخش می‌ باشد.

طول این بنا به 80 متر و عرض آن به 55 متر می‌رسد و اکنون بر 53 ستون مرمری و 49 ستون مربع ‌شکل استوار است. درهای مسجد در زمان امویها از طلا و نقره پوشیده شده بود، اما به فرمان ابوجعفر منصور صفحات طلا و نقره را کنده، به دینار تبدیل و به مصرف مسجد رساندند.

در سال 1927میلادی مجلس اعلای اسلامی به منظور تعمیر و بازسازی مسجد از کشورهای عربی و اسلامی استمداد جست. بزرگترین و مهمترین مرحله این عمران، برداشتن ستونهای قدیمی بود که گنبد بر آنها استوار بود و به جای آنها شصت ستون جدید که پی آنها از بتن مسلح بود، قرار داده شد.

آتش‌سوزی مسجدالاقصی

در 21 آگوست 1969 رژیم صهیونیستی اعلام کرد یک فرد دیوانه به نام "دنیس مایکل روهان" مسجدالاقصی را به آتش کشید. گرچه اسرائیلی ها اعلام داشتند که این فرد استرالیایی یک مسیحی دیوانه بود اما برخی منابع معتبر نیز بر این عقیده هستند که وی یک یهودی توریست بود و از لحاظ سلامت عقلی نیز هیچ مشکلی نداشت. همچنین آثار حریق دلالت بر آن دارد که اشخاص دیگری روهان را در آتش زدن این مسجد از خارج آن و از یکی از پنجره‌های مشرف به درب ‌المغاربه (که اسراییلیها آن را منهدم کردند) هدایت و یاری رسانیدند.

بخش به آتش کشیده شده مسجدالاقصی 1500 متر مربع از 4400 متر مربع مساحت کلی مسجد را در بر می‌گرفت. در این آتش‌ سوزی منبر صلاح ‌الدین ایوبی، مسجدعمر، محراب ذکریا، مقام الاربعین، سه رواق ممتد از جنوب به شمال با ستونها و ایوانها و تزئینات سقفی بر سطح مسجد فرو ریخت. دو ستون اصلی که گنبد روی آن استوار بود و اجزایی از گنبد داخلی که مزین بود محراب و دیوارهای جنوبی، پوشش مرمری و 48 پنجره گچی، شیشه‌های رنگی و فرشها، سوره اسراء که با کاشیهای معرق و تذهیب شده نوشته شده بود و از بالای محراب به سوی شرق امتداد داشت و بسیاری از تزئینات و آیات قرآنی طی این آتش‌سوزی از بین رفت.

روز جهانی مسجد

در جریان سی امین اجلاس وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی که از هفتم تا نهم خرداد ماه سال 1382 در تهران برگزار شد، نامگذاری روزی به نام روز جهانی مسجد به تصویب رسید. در این اجلاس شرکت کنندگان بر جایگاه رفیع مسجد به عنوان رمز وحدت و برادری در جهان اسلام تأکید کردند. طی این اجلاس تصویب شد که از 21 آگوست هر سال، که مصادف با خاطره به آتش کشیدن مسجد الاقصی توسط تندروهای صهیونیست است، به مدت یک هفته، "هفته جهانی مساجد" اعلام شود . همچنین در این اجلاس از کشورهای عضو خواسته شد با هدف ارج نهادن به نقش مساجد و صیانت از آنها به عنوان اماکن مقدسه در احیاء و تجلیل این هفته تلاش کنند .

وجود مسجد الاقصی نه تنها در جهان عرب بلکه در جهان اسلام سبب اتحاد، همدلی و همبستگی میان ملت مسلمان می شود و آنها را در مقابل تهدیدات مصون می دارد، تا جائیکه علما و اندیشمندان اسلام جمع می شوند و کنفرانسها و همایشهایی را به منظور ارتقاء سطح کیفی و کمی این مکان مقدس، با اصلاح امور سازمانها و حقوق دینی آنها برگزار می کنند .