زنان مجرد دیگر استخدام نمی شوند؟

روزنامه هفت صبح: شمارش معکوس 50 نماینده مجلس برای استخدام نشدن زنان مجرد.

- در هفته جاری قرار است طرحی در مجلس بررسی و تصویب شود که براساس دو ماده آن زنان مجرد به انتهای لیست استخدام ها می روند.

- نگرانی های مربوط به پیر شدن جمعیت ایران این روزها منجر به جدی شدن تصویب دو ماده انتقادبرانگیز شده است ...

- آیا این طرح 50 ماده ای و 50 امضایی به تصویب می رسد؟

این هفته برای زنان مجرد، هفته سرنوشت سازی است. قرار است طرحی در کمیسیون فرهنگی مجلس بررسی و تصویب شود که دو ماده از آن دختران و زنان را برای گرفتن شغل به انتهای لیست می برد و مجردها هم از یافتن کار محروم می شوند. طرحی که به امضای 50 نماینده رسیده و بنا به گفته رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس، با توجه به نظر موافق کمیسیون های مختلف مجلس در خصوص طرح تعالی خانواده و جمعیت، دیگر نیازی نیست به کمیسیون های دیگری برای بررسی ارسال شود.

 این طرح مدتی مسکوت بود و این روزها با جریان یافتن دوباره آن، صدای اعتراض مخالفانش بیشتر از قبل به گوش می رسد. اعضای فراکسیون زنان و برخی کارشناسان معتقدند که طرح مذکور، اشتغال زنان را با مشکلات جدی روبرو می کند و مفاد آن در جهت تشدید و تقویت تبعیض علیه دختران و زنان است اما مفاد این دو ماده انتقادبرانگیز چه چیزهایی است؟

براساس ماده 9، در کلیه بخش های دولتی و غیردولتی اولویت استخدام به ترتیب با مردان دارای فرزند و سپس مردان متاهل فاقد فرزند و سپس زنان دارای فرزند است. به کارگیری یا استخدام افراد مجرد واجد شرایط در صورت عدم وجود متقاضیان متاهل واجد شرایط بلامانع است. همچنین در ماده 10 آمده است: «پنج سال پس از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون، جذب افراد مجرد به عضویت هیات علمی در تمامی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی دولتی و غیردولتی و معلمین مدارس در مقاطع مختلف تحصیلی، ممنوع است. تنها در صورت نبودن متقاضی متاهل واجد شرایط با تایید بالاترین مقام دستگاه، جذب افراد مجرد بلامانع خواهد بود.»

کمیسیون فرهنگی مصر است

تا همین چند ماه پیش – یعنی مرداد ماه که اوج اعتراضات به این طرح بود – وقتی با برخی اعضای فراکسیون زنان مجلس صحبت می کردیم، می گفتند جای هیچ نگرانی نیست چون این بحث هنوز به صحن علنی مجلس نرسیده است. مثلا شهر میرگلوبیات، نایب رئیس فراکسیون زنان مجلس در این زمینه به مهر گفته بود که وقتی می گوییم تنها متاهل ها می توانند عضو هیات علمی شوند و برای مجردها چنین امتیازی ممنوع است. باید زنان مجردی را هم که امکان ازدواج ندارند در نظر بگیریم، باید متاهل ها در اولویت باشند نه اینکه منعی برای مجردها وجود داشته باشد؛ البته این موضوع هنوز در صحن نیامده و جای نگرانی چندانی وجود ندارد.

حالا اما حجت الاسلام احمد سالک، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس از بررسی 50 ماده از طرح تعالی خانواده و جمعیت در این کمیسیون خبر می دهد و می گوید که در هفته جاری بررسی این 50 ماده به اتمام می رسد و برای تصویب نهایی به صحن علنی ارسال می شود. سالک در مورد شرط سنی که در این طرح برای استفاده جوانان از تسهیلات و سیاست های تشویقی گذاشته شده، می گوید؛ با توجه به اینکه گذاشتن شرط سنی برای مردان 25 سال و برای زنان 23 سال محدودیت هایی را برای آنان ایجاد می کرد بر همین اساس در این سنین تغییراتی ایجاد و اصلاح شد به طوری که سه سال از سن مرد و زن کاسته شده است. منتقدان این طرح اما می گویند چنین تصمیمی به عنوان طرحی برای خانه نشین کردن زنان شمرده می شود و احتمال بروز عواقبی مانند ازدواج های صوری، افسردگی و بروز آسیب های اجتماعی گوناگون، به حاشیه رانده شدن و مهاجرت افراد مجرد به زنان و دختران تحصیلکرده را به دنبال دارد.

در همین زمینه لاله افتخاری، عضو کمیسیون فرهنگی و فراکسیون زنان مجلس گفته است؛ در شرایط که عرف نیست دختران بروند خواستگاری و مجبور به تجرد هستند، اگر امکان اشتغال را هم از آنها بگیریم دیگر چه چیزی برایشان باقی می ماند؟ به نظر ما هم چنین کاری با شایسته سالاری منافات دارد و نباید صرفا براساس جنسیت افراد امتیازاتی را برایشان قائل شد بلکه باید به توان و تخصص آنها اهمیت داد.

افتخاری در پاسخ به این سوال که آیا فراکسیون زنان مجلس درباره این تبعیض نسبت به دختران اعتراضی داشته است، می گوید: «فراکسیونز نان وارد عمل نشد چون ما در کمیسیون فرهنگی نسبت به این مسئله واکنش نشان دادیم و خواستیم که با دقت بیشتری این مساتئل در نظر گرفته و بازبینی و اصلاح شود.»

او درباره مواد 9 و 10 این طرح نیز می گوید: «نظر طراحان این بوده که برای بالا بردن آمار ازدواج بهتر است فرصت های شغلی بیشتری در اختیار مردان قرار داده شودو به این ترتیب زمینه ازدواج فراهم شود. به عقیده آنها این کار به نفع زنان هم است و باعث می شود فرصت های ازدواج برای آنها هم بیشتر شود و آسیب کمتری ببینند. ضمن اینکه استدلال کرده اند می تواند انگیزه ای باشد که افراد متاهل شوند تا بتوانند به استخدام دربیایند.»

توران ولی مراد، دبیر ائتلاف اسلامی زنان نیز یکی از منتقدان این طرح است که در وبلاگ خود نوشته است: «کیست که نداند تحصیل و اشتغال و ازدواج و فرزندآوری همه انتخاب است که به خود فرد بستگی دارد. این حق طبیعی یک انسان است که خود انتخاب کند آنچه را که می خواهد و آنچه را که نمی خواهد. طرح مزبور برای دستیابی به هدف ازدیاد جمعیت فرصت و حق انتخاب شغل دختران و مجردین را محدود و محصور می کند. داشتن شغل حق مسلم هر فرد است. آیا کسی هست که اجازه تبعیض و اهانت به دختران به جرم دختر بودن را ندهد و از حق انسانی دختران و مجردها دفاع کند؟»

ولی مراد در ادامه می گوید: «مردم، مجلسیان و دولتیان را انتخاب نمی کنند تا برای خود قیم گرفته باشند. وظیفه مجلسیان و دولتیان خدمت رسانی، توسعه امکانات و ایجاد فرصت ها برای مردم است. فرق است بین قیم و خدمتگزار که قیم حق انتخاب را به خود می دهد و خدمتگزار در خدمت انتخاب های مردم است. هر امری با احترام به حفظ و تقویت حق انتخاب باشد مبتنی بر کرامت انسانی انسان هاست و هر آنچه حق انتخاب باشد مبتنی بر کرامت انسانی انسان هاست وهر آنچه حق انتخاب را محدود محصور می کند مبتنی بر خوار و خفیف کردن و تحقیر یک انسان است و اهانت آمیز.»

ولی مراد می گوید قانون اساسی سیاستگذاران، قانونگذاران و مجریان را به رفع تبعیض علیه زنان و زمینه سازی و ایجاد امکانات جهت رشد و تعالی و تقویت جایگاه انسانی آحاد ملت موظف کرده است؛ اما این طرح در جهت تشدید و تقویت تبعیض علیه دختران و زنان است.

طرح جمعیت از کجا آمد؟

سال گذشته برخی سیاست های جمعیتی از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید اما این مصوبات به دلیل اینکه نیاز به قانونگذاری داشت به مجلس آمد و البته مدتی در کمیسیون فرهنگی مسکوت باقی ماند. ساخت خوابگاه برای دانشجویان متاهل، محرومیت مجردها از عضویت در هیات علمی، تاکید بر رشد کیفی جمعیت بخشی و ... بخشی از پیشنهادات طرح 50 ماده ای مجلس برای رشد جمعیت و تعالی خانواده بود.

 یکی از سیاست های تشویقی در این طرح برای تشویق به ازدواج و فرزندآوری ماده 9 است که براساس آن در کلیه بخش های دولتی و غیر دولتی اولویت استخدام به ترتیب با مردان دارای فرزند و سپس مردان متاهل فاقد فرزند و سپس زنان دارای فرزند است. البته به کارگیری یا استخدام افراد مجرد واجد شرایط در صورت نبود وجود متقاضیان متاهل واجد شرایط بلامانع است. همینطور مشاغلی از قبیل پزشکی، پرستاری، معلمی که به لحاظ ویژگی تفکیک جنسیتی وجود بانوان را در اولویت قرار می دهند از شمول این ماده مستثنا هستند و در صورت نیاز به اشتغال بانوان، اولویت به ترتیب با زنان دارای فرزند و سپس با زنان متاهل فاقد فرزند است.