خانه‌های قوطی کبریتی و روابط همسایگی

شب‌نشینی سنتی است که امروزه با به وجود آمدن خانه‌های آپارتمانی و قوطی کبریتی در حال تبدیل شدن به یک سنت فراموش شده است.

به گزارش فارس از زنجان، شب‌نشینی به عنوان یکی از سنت‌های دیرینه ایرانیان امروز در جامعه رنگ باخته و دیگر مردم از آن استقبال نمی‌کنند.

در گذشته مردم برای دیدار از هم شب‌ها دور هم جمع می‌شدند و بزرگترهای خانه با قصه‌گویی و طرح معما کوچکترها را دور خود جمع می‌کردند، اما امروز و با صنعتی شدن زندگی و ورود تلویزیون به خانه‌ها این نقش کمرنگ شده و تلویزیون همه تنهایی‌های مردم را پر کرده است.

در گذشته همسایه‌ها برای جویا شدن از احوال همدیگر در شب‌های طولانی زمستان دور هم در کرسی جمع می‌شدند و با قصه و شبچره شب‌های سرد را می‌گذراندند.

جویا شدن از احوال همسایه سنت ایرانی ها در گذشته بود که هیچ گاه فراموش نمی‌شد، مردم با در کنار هم بودن و با حضور ریش سفیدان محله بسیاری از مشکلات خود را حل می‌کردند، اما امروز این کارکرد جای خود را به تلویزیون داده و مردم با تماشای تلویزیون روزگار خود را سپری می‌کنند، امروز مادربزرگ‌های دیروز از یاد رفته‌اند و کسی به سراغشان نمی‌رود، برخی از این ریش‌سفیدان نیز در خانه‌های سالمندان در تنهایی و غربت روزگار خود را می‌گذرانند.

یک مادر بزرگ زنجانی در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس با بیان اینکه در گذشته همه فامیل دور هم جمع می‌شدند، افزود: امروز تجملات موجب شده تا خانواده‌ها از هم دور باشند.

بهجت محمدی با اشاره به اینکه در سال‌های دور خانواده‌ها و همسایه‌ها برای شب‌نشینی به خانه همدیگر می‌رفتند، خاطرنشان کرد: امروز اگر بگویید خانه فلان همسایه یا فامیل برویم، مسخره می‌کنند.

وی با بیان اینکه در قدیم دور هم جمع می‌شدیم و قصه می‌گفتیم، یادآور شد: امروز هم بچه‌ها به دنبال تماشای فیلم مورد علاقه خود از تلویزیون هستند و قصه معنایی برایش ندارد.

یک پدر بزرگ زنجانی نیز با گلایه از فرزندان خود گفت: دیگر امروز رسوم قدیم مورد توجه نیست.

عزت‌الله مرادی با بیان اینکه قبلا ادب و احترام در خانواده‌ها حاکم بود، ادامه داد: ما خودمان در مقابل پدر و مادر پا دراز نمی‌کردیم، اما امروز فرزندان ما هر نوع بی حرمتی نسبت به بزرگان خود را روا می‌دارند.

وی با اشاره به اینکه سنت قدیم از نظر امروزی‌‌های در قدیم مانده است، افزود: الان خانه‌ها به اندازه قوطی کبریت شده و مردم از حال هم بی‌خبرند.

این پدر بزرگ بر ضرورت توجه به سنت شب‌نشینی تاکید کرد و گفت: باید همسایه از حال همسایه با خبر باشد.

وی گسترش شهر نشینی را موجب دوری مردم از هم عنوان کرد و ادامه داد: امروز دیگر پسر از حال پدر خبر ندارد تا چه برسد همسایه حال همسایه را بپرسد.

یک دانشجوی زنجانی نیز با بیان اینکه در حال حاضر سنت‌ها عوض شده است، ابراز داشت: امروز پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها در جایگاه قبلی قرار ندارند و بیماری و ناتوانی آنها را از وظایف اصلی خود باز داشته است.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از خانواده‌ها در حال حاضر با بیماری سالمندان مواجه هستند، افزود: عدم توجه به سالمندان موجب شده تا آنها در تنهایی زندگی کنند.

امروز دیگر از کرسی‌های گرم خانه‌های کاهگلی، خانه‌هایی با حیاط بزرگ و حوض ‌آبی‌رنگ، اتاق‌های رف‌دار، قرآن و دیوان حافظ روی طاقچه‌ها چیزی باقی نمانده است.

برای نسل‌های گذشته خاطرات زیادی از شب‌نشینی‌ها وجود دارد، مزه مویز، گردو و تنقلات دیگر هنوز خاطرات خوب بزرگترهای خانواده را رقم می‌زند.

شب‌نشینی‌های گذشته امروز تنها سایه و نام آن در زندگی ما باقی است، شب‌نشینی یکی از سنت‌های ایرانی است که ریشه در آیین و فرهنگ این سرزمین دارد.

شب‌نشینی‌ها گاه به بهانه یک مناسبت همچون شب یلدا و نوروز و دیگر عیدهای ملی و مذهبی برگزار می‌شد و گاه بی‌مناسبت اهالی خانه هوای دیدار دوستان و آشنایان خود را می‌کردند و شبی را دورهم جمع می‌شدند، گل می‌گفتند و گل می‌شنیدند و دست آخر با یک دل پر از خاطره‌های شیرین و شنیدنی به خانه باز می‌آمدند.

آن موقع‌ها، هنوز تلویزیون یک کالای لوکس به شمار می‌آمد نه یک عضو خانواده مثل امروز، البته آن موقع خبری هم از رایانه و شبکه‌های اجتماعی مجازی نبود، ‌همه روبه‌روی هم می‌نشستند و با قصه‌گویی و تفالی به حافظ و خواندن قصه‌ای از شاهنامه شب خود را به خوشی در کنار افراد فامیل و همسایه می‌گذراندند.

شب‌نشینی‌های قدیم، یک مهمانی ساده و غیر تشریفاتی بود،به جای آوردن صله ‌رحم، همدلی و همکاری در مواقع بروز مشکل، مشارکت در شادی و تقویت روابط اجتماعی از مزیت‌های شب‌نشینی محسوب می‌شد و مردم می دانستند در صورت بروز مشکل می‌توانند روی دوست و فامیل و همسایه حساب باز کنند.

در عصر جدید به دلیل افزایش جمعیت، آپارتمان نشینی یک ضرورت فضایی محسوب می‌شود،آپارتمان‌نشینی یکی از انواع اقتباس‌های معماری است و در حقیقت نوعی غرب‌زدگی محسوب می‌شود که از این موقعیت تعارضاتی زاده شده است.

به نظر می‌رسد باید با نگاهی به گذشته این سنت فراموش شده را دوباره احیا کرد.