«اشرف‌غنی»، طالبان و چالش‌های یک «پیمان»

خبرگزاری فارس: «اشرف‌غنی»، طالبان و چالش‌های یک «پیمان»

به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در کابل، وقوع چند حمله انتحاری در روزهای نخست آغاز به کار دولت جدید افغانستان و احتمالاً در واکنش به امضای پیمان امنیتی کابل-واشنگتن، نشان داد که دولت جدید برای دست‌یابی به تحقق وعده‌هایی که به مردم  این کشور داده باید بر چالش‌های زیادی از جمله وخامت وضع امنیتی فائق آید اما غلبه بر مشکلات امنیتی اگر امکان‌ناپذیر نباشد، دست کم مشکلات زیادی خواهد داشت که در این نوشتار به برخی از آنان اشاره می‌شود.

دولت جدید افغانستان با چالش‌های امنیتی مواجه است که ابعاد پیدا و پنهان آن چنان عمیق و فراوان است که دولت پیشین این کشور به رغم دست‌آوردهای درخشانی که در عرصه‌های مختلف داشت، در این عرصه (تأمین امنیت) نتوانست کارنامه قابل دفاعی از خود به یادگار بگذارد.

به عبارت دیگر هیچ کس دست‌آوردهای 13 ساله «حامد کرزی»، رئیس جمهور پیشین افغانستان در عرصه‌های مختلف زندگی افغان‌ها را انکار نکرده و نمی‌تواند آنها را نادیده گیرد اما کارنامه کرزی در بخش امنیتی با پرسش‌های زیاد و انتقادات تندی مواجه بوده است.

هر چند کرزی در 13 سال گذشته، تلاش‌ها و زحمات زیادی را در راستای تأمین امنیت افغانستان به کار بست و نهادهای امنیتی نیرومندی را تأسیس و بنای برای به وجود آمدن ارتش و پلیس منظم در این کشور را ایجاد کرد اما ناکامی روند صلح و تبدیل شدن طالبان از یک نیروی زیر زمینی و مخفی در سال 2002 به یک نیروی منسجم که توانایی تصرف و کنترل مقطعی برخی مناطق را دارد، موجب انتقادهای بسیاری از راهبردهای امنیتی وی شد.

برخی از کارشناسان نظامی معتقدند که منش مماشات کرزی در برابر طالبان و عدم اتخاذ سیاست سرکوب در برابر این گروه به طالبان روحیه و امکان انسجام تشکیلاتی و اتخاذ تصمیم‌های بلندپروازانه بخشید.

در مقابل کرزی در سخنان خود همواره تأکید داشت که ناامنی در افغانستان ابعاد منطقه‌ای و جهانی دارد و تا کشور حامی این گروه که لانه‌ها، مخفی‌گاه‌ها و آموزش‌گاه‌های طالبان در آن وجود دارد، تحت فشار قرار نگیرد و هسته‌ رهبری این گروه از بین برده نشود از بین بردن لایه‌های مصرفی آن هیچ نفعی به حال امنیت افغانستان ندارد.

اما اینک کرزی قدرت را به رئیس جمهور جدید افغانستان واگذار کرده و «اشرف غنی» است که باید به انتظارات امنیتی مردم پاسخ دقیق و درخور دهد و راهی برای عبور از وضع وخیم امنیتی که مردم در آن شاهد افزایش سریع و شگفت‌انگیز چالش‌های امنیتی هستند، بیابد.

تأمین صلح پایدار و ثبات دائمی در افغانستان یکی از وعده‌هایی است که اشرف غنی از زمان آغاز تبلیغات انتخاباتی تا کنون بارها به بر آن تأکید کرده، امری که سطح توقع مردم از وی را بالا برده و به نوشته «ظاهر مفکر» یکی از روزنامه‌نگاران افغانستان این «وعده رنگین»، «مسئولیت سنگینی» را متوجه اشرف غنی کرده است.

امضای پیمان امنیتی کابل-واشنگتن توسط «حنیف اتمر» مشاور امنیت ملی اشرف غنی در نخستین روز کاری رئیس جمهور جدید، تفاوت دیدگاه کرزی و اشرف غنی در عرصه امنیتی را آشکار ساخت زیرا کرزی به جدیت در برابر اصرار آمریکا و فشاری که از ناحیه گروه‌های حامی سیاست‌های آمریکا در منطقه بر وی وارد می‌شد تا واپسین لحظات دوران زمامداری خویش ایستاد، اما این پیمان را امضا نکرد.

کرزی نه تنها خود به بهبود روابط با آمریکا بدبین شده بود که در مراسم خداحافظی با مردم افغانستان،  به اشرف غنی رئیس جمهور جدید و عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی دولت فعلی نیز توصیه کرد در تنظیم روابط با آمریکا محتاط باشند.

اینک مشخص نیست که امضای این پیمان بستری برای بهبود وضع امنیتی پدید می‌آورد یا این که طالبان و حزب حکمتیار به عنوان طرف‌های اصلی جنگ با دولت افغانستان را وادار به خصومت و خشونت بیشتر کرده و گراف ناامنی را بالا می‌برد.

برخی از کارشناسان نظامی با توجه به واکنش سریع و تند طالبان در برابر امضای پیمان امنیتی کابل-واشنگتن  معتقدند میل مخالفت و ماجراجویی طالبان اینک تشدید و امکان مصالحه و حضور آنان پشت میز مذاکره درحال از بین رفتن و دست کم درحال فروکش کردن است.

این که طالبان که امضای پیمان امنیتی با آمریکا را «ادامه اشغال افغانستان» عنوان کرده و پس از آن به سازمان‌دهی و انجام چند حمله انتحاری در کابل مبادرت ورزیدند تا حدودی بر درستی و دقیق بودن این نظریه صحه می‌گذارد.

پیش از این نیز طالبان و حزب حکمتیار بارها و به صورت صریح، مخالفت خود با  حضور نظامیان خارجی در افغانستان را اعلام و گفته بودند که تا زمان خروج کامل نظامیان خارجی از این کشور خواهند جنگید.

از سوی دیگر وجود «ژنرال دوستم» در سمت معاونت اول ریاست جمهوری و نیز حضور «محمد محقق» در سمت معاونت  ریاست اجرایی دولت فعلی افغانستان، به عنوان افرادی که جبهه‌های مقاومت علیه طالبان را رهبری می‌کردند، ساختار این دولت را تا حدود زیادی از دولت به رهبری کرزی متفاوت ساخته است.

حضور این گونه اشخاص در بدنه دولت فعلی از یک‌ سو به اتخاذ سیاست سرکوب‌گرایانه و جدی در برابر طالبان منجر شده و از سوی دیگر میل عدم مصالحه‌ و مواضع خصمانه در جبهه طالبان را نیز تقویت خواهد کرد.

خودسری نظامیان آمریکایی، بازرسی و بمباران منازل مسکونی توسط آنان در سال‌های گذشته به حساسیت‌های زیادی در برخی مناطق روستایی افغانستان دامن زده امری که می‌تواند امکان سربازگیری و کسب حمایت طالبان از این گونه مناطق به بهانه مبارزه علیه حضور طولانی‌مدت نظامیان آمریکایی بر اساس امضای پیمان امنیتی را فراهم سازد.

این مسائل باعث افزایش فرضیه عدم مصالحه طالبان شده و امید دسترسی به صلح پایدار که یکی از وعده‌های جدی رئیس جمهور جدید افغانستان است را تضعیف می‌کند؛ اما این که دولت جدید به رهبری اشرف غنی چه اقدامات و تدابیری را در راستای تحقق استراتژی پایان جنگ و تأمین صلح و ثبات در این کشور اتخاذ نموده و چه کارنامه امنیتی از خود به یادگار خواهد گذاشت نیاز به گذشت زمان بیشتری دارد.