روسیه بار دیگر غرب را شکست داد

فارس؛ از زمان شروع منازعه سیاسی در اوکراین که تحت تاثیر منازعات غرب و روسیه آغاز گردید و منجر به جنگ داخلی در این کشور شد، دخالت ها و حضور تمام قد دو طرف غرب و روسیه در این منازعه نقشی اساسی داشته است. اهمیت مسئله به حدی است که روسیه را با صف آرایی نظامی و غرب را با ابزار تحریم های همه جانبه و حملات رسانه ای به میدان آورده است. حال به نظر می رسد با انتخابات جنجالی دوم نوامبر و پیروزی زاخارچنکو به عنوان رهبر این مناطق، کریمه دیگری برای اوکراین رغم خورده و غرب بار دیگر در مقابل روسیه عقب نشسته است، چراکه عکس العمل غرب به مانند مسئله کریمه تنها محدود به حملات رسانه ای بوده است.

جدایی طلبان اوکراین که کنترل بخش هایی از لوهانسک و دونتسک مناطق شرقی اوکراین را بعد از جنگ با ارتش اوکراین بدست آورده بودند، در نهایت امر پس از برگزاری انتخابات خود جوش دوم نوامبر که به شدت تحت تاثیر منازعه سیاسی غرب و روسیه قرار داشت، زاخارچنکو را به عنوان رئیس جمهور خود انتخاب کردند. مقامات جدایی طلب استدلال می کنند که رای گیری روز یکشنبه در جمهوری دونتسک و جمهوری خلق لوهانسک به آرمان های مردم برای خودمختاری مشروعیت می بخشد. اما این انتخابات و تحلیل آن نیازمند تحلیل شکل گیری بحران در اوکراین است.

بحران اوکراین بعد از اعتراضات نوامبر ۲۰۱۳ شروع شد و در نهایت منجر به کنار رفتن ویکتور یانوکویچ از قدرت و حوادث فعلی اوکراین گردید. شروع این اعتراضات، در واقع واکنشی به تصمیم یانوکویچ رئیس جمهور خلع شده این کشور بود که در آستانه‌ی اجلاس مشارکت شرقی و امضای توافقنامه‌ی تجاری بین اوکراین و اتحادیه‌ی اروپا، در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۳، امضای این قرارداد را تعلیق و به زمان نامعلومی موکول کرد. این اقدام موجب شروع اعتراضاتی شد که با تصویب قانون محدودیت تجمعات تشدید گردید. در نهایت، ادامه‌ی تحولات موجب سرنگونی دولت یانوکویچ و تعیین تاریخ برگزاری انتخابات مجدد پارلمانی شد. [۱] در این میان ورود روسیه به شبه‌جزیره‌ی کریمه، شکل دیگری به این تحولات داد. اما در کلیت امر محور اصلی این اعتراضات در واکنش به تصمیم ویکتور یانوکویچ در خودداری از امضای یک توافق‌نامه تجاری با اتحادیه اروپا، و انتخاب رویکرد نزدیکی بیشتر به بلوک اقتصادی متشکل از روسیه و متحدانش رخ داد. لذا همانطور که کانون این بحران نشان می دهد تقابل و دخالت های کشور روسیه و غرب عامل اصلی شکل گیری این بحران و تعیین آینده آن بوده و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در این کشور نیز چشم انداز روشنی از آینده این کشور نشان نداد. لذا امروز که بعد از کریمه انتخابات شرق اوکراین برگزار گردیده و رهبری برای آن برگزیده شده، به نظر نمی رسد دولت اوکراین گزینه های زیادی در این رابطه داشته باشد، چرا که آنها قربانی بازهای قدرت های بین المللی شده اند.

در این رابطه رویارویی دو طرف به شدت افزایش یافته است. اهمیت اوکراین و آینده تحولات آن برای غرب و روسیه به حدی است که دو گروه با حداکثر توان خود وارد این کارزار شده اند. گروه غرب با حمایت های مالی، امنیتی و رسانه ای در یک طرف مناقشه قرار دارد و تلاش می کند با بهره برداری از همه ابزار های خود به حمایت از موج غرب گرایی در این کشور بپردازد. این گروه مجموعه ای از تحریم ها را بر علیه روسیه به عنوان طرف دیگر این مناقشه آغاز کرده و طرح هایی برای عدم وابستگی به انرژی روسیه را در دستور کار قرار داده است. اما روسیه در طرف دیگر از به کارگیری ابزار نظامی نیز خودداری نکرده و بعد از الحاق کریمه به خاک خود تحرکات قابل توجهی نیز در مرز های اوکراین انجام داده و شواهد بسیاری در رابطه با تسلیح جدایی طلبان در این کشور وجود دارد. ارسال تسلیحات از سوی روسیه به جدایی طلبان به حدی است که آنها قادر به ساقط کردن هواپیماهای جنگی اوکراین شده اند.!!! اما مداخلات غرب و حمایت از گروههای غرب گرا در اوکراین عاملی اصلی تحریک روسیه و روس زبان های اوکراین بوده که در نهایت متجر به جنگ داخلی و برگزاری انتخابات گردید.

گروه غرب به شدت این انتخابات را محکوم کرده و اعلام کرده انتخاب زاخارچنکو بیشتر تشریفاتی بوده، زیرا رقیب نیرومندی نداشته است. اوکراین و کشورهای غربی اعتقاد دارند انتخابات روز یکشنبه، توافق آتش‌بس و توافق مینسک[۲] که در ماه سپتامبر امضا شد، و بر اساس آن انتخابات محلی در شرق اوکراین باید بر پایه قوانین اوکراین صورت گیرد، را به خطر انداخته است. در این رابطه اکثر کشور های غربی با صدور بیانیه هایی به محکومیت این انتخابات پرداخته اند. ناتو به عنوان ابزار نظامی غرب با این استدلال که: "ما این انتخابات را به رسمیت نمی شناسیم و از آن حمایت نمی کنیم. .. فکر نمی کنیم این انتخابات مفید باشد... این انتخابات مخالف توافقنامه میسنک است و در درازمدت برای بهبود وضعیت در شرق اوکراین کمک نخواهد کرد."[۳] به شدت با آن مخالفت کرده است.

بان‌کی‌مون دبیر کل سازمان ملل متحد در موضعی همسو با آمریکا و اتحادیه اروپا، انتخابات روز یکشنبه در شرق اوکراین را امری غیرسازنده خواند. فرانک والتر‌اشتاین ‌مایر وزیر خارجه آلمان نیز اعلام کرده: این همه‌پرسی برخلاف توافق مینسک بوده و برلین درباره روسیه و پوتین با توجه به بیانیه‌ای که در آن آمده یکپارچگی اوکراین نباید زیرسوال رود، قضاوت خواهد نمود.

با این حال روسیه بی‌درنگ، از رای گیری و نتایج آن حمایت کرد. روسیه نشان داده به شدت در مقابل موج غرب گرایی در اوکراین مقاومت خواهد کرد و این فعالیت ها را به عنوان تهدیدی علیه منافع ملی خود قلمداد می کند. روسیه برای مقابله با غرب گرایی شدید در اوکراین از ابزار‌های گوناگونی برخوردار است. توان نظامی روسیه برای تهدید اوکراین فقط بخشی از این ابزارها محسوب می‌شود. بعد از شبه جزیره ی کریمه که محل استقرار ناوگان روسیه در دریای سیاه بوده و دارای اهمیتی استراتژیک برای فدراسیون روسیه و راهی برای دستیابی این کشور به آب‌های آزاد است، به نظر می رسد شرق اوکراین و حمایت از فعالیت روس تبار ها در دستور کار کرملین قرار گرفته و برگزاری انتخابات استقلال طلبانه آخرین اقدامی بود که از جانب روسیه در این منطقه صورت گرفت.

لذا به هیچ وجه انتظار نمی رود شرق اوکراین دوباره حداقل به شکل قبلی آن در اختیار دولت مرکزی اوکراین قرار گیرد.

با این تفاسیر حمایت روسیه از روس‌تبارهای اوکراین می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات جدی برای دولت اوکراین باشد. اما بحران سیاسی و نظامی در اوکراین و شبه جزیره کریمه و شرق اوکراین را باید در چهارچوب وسیعتر ادامه سیاست های دوره جنگ سرد، مابین روسیه به عنوان بازمانده شوروی و تلاش آمریکا و ناتو برای محاصره هرچه بیشتر آن و در صورت امکان تجزیه خود فدراسیون روسیه بصورت دولت های کوچک و بی وزن در صحنه بین المللی تلقی کرد. اهمیت استراتژیک اوکراین برای آمریکا و ناتو، نه بخاطر کشور هایی مانند اوکراین، بلکه به خاطر ایجاد مانع بر سر روسیه صورت می گیرد. روسیه نیز با تمام توان در تلاش برای مقابله با این سیاست غرب است. تصاحب کریمه و برگزاری انتخابات در شرق اوکراین واکنش های روسیه به سیاست های غرب بوده است. در این راستا نگارنده اعتقاد با برگزاری این انتخابات در شرق اوکراین، کریمه ای دیگر برای اوکراین رغم خورده و به نظر نمی رسد بازگشتی در کار باشد.