من فقط یک بیمارم!

به گزارش خبرگزاری فارس از بندرعباس، نیما یک مبتلا به ویروس اچ آی وی یا همان ناقل بیماری ایدز است که در آستانه روز جهانی ایدز می‌خواهد خارج از تشریفات رسمی گفت‌وگو کند.

نیما را یکی از دوستان معرفی کرد و گفت دوست دارد فقط با همین نام در رسانه‌ها مطرح شود، با یک پیش شرط، تیتر گزارش این باشد: "من فقط یک بیمارم".

قرار ما با نیما یک چای عصرانه شد، وی علت تمایل نداشتن به معرفی بیشتر خود را فقدان بستر اجتماعی لازم برای پذیرش یک مبتلا به ویروس اچ آی وی عنوان کرد و گفت: تا زمانی که جامعه با انگ و تبعیض، بیماری ایدز را از سایر بیماری‌ها جدا می‌کند، نمی‌توان به کسب نتایج لازم در مهار این بیماری خوشبین بود.

بیماری نوظهور نیم قرن اخیر با نام ویروس اچ آی وی یا ایدز این روزها برای همه اقشار جامعه تقریبا نامی آشناست.

ایدز با فراگیری 40 میلیونی در کمتر از دو دهه، با سرعت فزاینده‌ای از آفریقا و آمریکا، همه مرزهای جغرافیایی سراسر جهان را در نوردید و امروزه کمتر کشوری است که با تبعات خاص این به اصطلاح طاعون قرن آشنا نباشد، به طوری که در بیشتر کشورهای جهان، ایدز هم اکنون به عنوان یک بحران اجتماعی مطرح است.

در این میان کشورهایی توسعه یافته اگر چه در یک دهه با سرعت فزاینده‌ای با معضل گسترش پدیده ایدز مواجه بودند اما در سایه تدابیر اصولی و تکیه بر پیشگیری و درمان اجتماعی توانسته‌اند ضمن مهار این بیماری، روند ابتلا در جامعه را از سیر صعودی به منحنی نزولی کاهش دهند.

بدون شک مهمترین راهبرد موفقیت کشورهای توسعه یافته در این مقوله دور کردن ماهیت این بیماری از انگ‌ها و تبعیض‌های اجتماعی و قرار دادن آن در شمار دیگر بیمارهای رایج عفونی است.

خوشبختانه این سیاست در سال‌های اخیر در کشور ما نیز از سوی مسئولان هدفگذاری و در برنامه‌های مقابله با ایدز اجرایی شد که آثار مثبت آن را در تغییر نگاه جامعه به بیماران مبتلا به ایدز شاهد هستیم، هر چند ابتدای راهیم و نیما و نیماها هنوز از فقدان بستر مناسب برای زندگی عادی افراد مبتلا به ایدز سخن می‌گویند.

نیما یک سال است میزبان ویروس اچ آی وی، ناقل بیماری ایدز، است، شاید در این گفت‌وگو همواره منتظر این بود که از نحوه آلوده شدن به این ویروس مورد پرسش قرار بگیرد.

امری که تا پایان مصاحبه هم صحبتی از آن به میان نیامد، به نیما گفتم به عنوان یک فرد مبتلا آنچه را که لازم میدانی به جامعه بیان شود، بیان کن.

این گفت‌وگو همزمان با روز جهانی ایدز منتشر می‌شود، در این گفت‌و‌گو پرسشی مطرح نمی‌شود و فقط انعکاس دیدگاه یک فرد مبتلا برای جامعه پیرامونی خود است.

آرام و شمرده سخن گفت، با عبارت‌های کوتاه، اینکه اولین اشتباه می‌تواند آخرین آن هم باشد، ایدز یک واقعیت است، ایدز در همین نزدیکی است، ایدز بیماری مختص معتادان تزریقی و افراد دارای رفتارهای پر خطر جنسی نیست، هر چند منشاء توزیع آلودگی باشند، ایدز نه تابو است نه هیولای قرن، ایدز یک بیماری است که با ساده‌ترین روش‌های ممکن مجال حضور ندارد.

کافی است خودمراقبتی را سرلوحه کار قرار دهیم. کافیست متعهد باشیم، کافی است روش‌های انتقال را دست کم نگیریم و با خودپنداری تشخیص را به ظاهر سالم افراد منوط نکنیم، ایدز ممکن است در ناباورانه‌ترین شکل ممکن به واسطه یک سهل انگاری، بی‌مبالاتی و ساده‌انگاری میهمان ما باشد. با آثار ویرانگر خود. جامعه باید بپذیرد همه در برابر این بیماری مسئولیم. همه باید برای مهار این بیماری بسیج شویم. مهم نیست تاکنون چند نفر آلوده شده‌اند، مهم این است که بستر آلودگی بیشتر را فراهم نکنیم. انگ‌ها و تبعیض‌های اجتماعی ایدز را برداریم و مسئولانه در برابر سلامت جامعه آستین همت را بالا بزنیم.

از خودمان شروع کنیم. راه‌های انتقال به روشنی اطلاع‌رسانی شده است. همه ما تقریبا در سال‌های اخیر با روش‌های انتقال و عوارض این بیماری مهلک آشنا هستیم. کافی است ایدز را جدی بگیریم. کافی است بدانیم ایدز در کشور ما رویکرد خود را تغییر داده است. از اعتیاد تزریقی به سمت رفتارهای پرخطر و می‌رود تا با موج سوم خود بنیان‌ها و سرمایه‌های جامعه را هدف بگیرد‌. می‌رود تا برای کشور یک فاجعه باشد، اگر بیدار نشویم، اگر جدی نگیریم. اگر از همین امروز برای آینده فکری نکنیم. گفت‌و‌گوی ما به همین میزان بسنده شد.

وعده ما با نیما در باز نشر این گفت‌وگو رعایت جانب امانت بود، چرا که آنچه مهم است توصیه‌های فردی بود که با آثار و تبعات سنگین این بیماری دست و پنجه نرم می‌کند که به خوبی می‌داند ایدز سرمایه‌های جامعه را نشانه گرفته است.

موضوع ایدز را به میان مسئولان برده و در گفت‌وگو با قائم مقام وزیر بهداشت و رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان هرمزگان، از آخرین اقدامات پیشگیرانه در خصوص آلودگی به اچ آی وی و ایدز مطلع شدیم.

محمد شکاری با بیان اینکه بسیاری از شاخص‌های بهداشت و سلامت در کشور و یا در نظام بهداشت حاکم در دنیا با مسائل و موضوعات مختلف گره خورده و به شاخص‌های اجتماعی وابسته است، اظهار داشت: در مود شاخص ابتلا به ویروس اچ آی وی، استان هرمزگان به عنوان یکی از استان‌های پر خطر کشور به واسطه قرار گرفتن در نقطه صفر مرزی است که باید شرایط خاص آن را در نظر گرفت.

وی افزود: شرایط خاص استان هرمزگان و مهاجرپذیری آن می‌طلبد نگاه به مقوله ایدز فراگیرتر باشد و در سایه اقدامات فرابخشی، از گسترش این بیماری جلوگیری شود.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان با بیان اینکه غفلت از آموزش‌های لازم و نگرش غیرمنطقی به مقوله ایدز در گذشته، امروزه با توسعه راهبردهای آموزشی و اقدامات فراگیر در فرهنگ‌سازی و ارتقای سطح دانش مردم جبران شده است، بیان داشت: اگر چه روند ابتلا به این بیماری و میزان موارد مثبت آن جای نگرانی دارد اما خوشبختانه در سایه اقدامات موثر در چند سال اخیر، فراگیر شدن برنامه‌های مقابله با ایدز با توسعه همکاری‌های بین بخشی و مشارکت دستگاه‌های ذی‌ربط و همکاری شهروندان، نتایج خوبی داشته است، هر چند که معتقدیم این اقدامات کافی نیست و باید تلاش خود را مضاعف کنیم.

به گفته شکاری، خارج کردن ایدز از تابو و انگ‌های اجتماعی و قرار گرفتن آن در شمار یک بیماری سرلوحه رویکردهای آموزشی درمانی در استان هرمزگان است و خدمات ارائه شده به این بیماران مانند سایر بیماران است و هیچ نوع جداسازی خاص، تفکیک و یا تبعیض در خدمات‌رسانی وجود ندارد.

وی در ادامه با اشاره به اهم اقدامات دانشگاه علوم پزشکی استان به عنوان یکی از متولیان سلامت جامعه در مقوله ایدز، خاطرنشان کرد: هم اکنون با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دارای یک سند مشخص در امر مبارزه و پیشگیری از ایدز هستیم که این امر در دستور کار کارگروه سلامت و امنیت غذایی استان قرار دارد.

شکاری با بیان اینکه برای تکمیل سند یادشده نیازمند نگاه ویژه در تامین اعتبارات هستیم، یادآور شد: این سند که با تکیه بر آموزش در همه سطوح جامعه، توسعه مشارکت جمعی، تقدم پیشگیری بر درمان، شناسایی زودهنگام افراد مبتلا به ویروس و ارائه آموزش‌های لازم به آنان و همچنین غربالگری رفتارهای پرخطر برای تشخیص سریع تدوین شده، مقدمات تصویب نهایی آن در شورای برنامه‌ریزی استان فراهم است تا با تلفیق اعتبارات دانشگاه با اعتبارات استانی، این سند ملی به طور همه‌جانبه اجرایی شود و برنامه‌های تکمیلی مقابله با ایدز را پوشش دهد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی هرمزگان حمایت از بیماران در همه شاخص‌های درمانی اجتماعی و توسعه زیرساخت‌های لازم برای احداث مراکز مشاوره و پایگاه‌های خدمات بیمارهای رفتاری را از دیگر اهداف این سند برشمرد و گفت: راه‌اندازی 20 مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری در استان از جمله اقدامات است که در حال حاضر به جز دو مرکز در شهر بندرعباس و میناب، دو پایگاه در میناب و یک مرکز در حاجی‌آباد نیز راه‌اندازی شده است و 17 مرکز دیگر تا یک ماه آینده به بهره‌برداری خواهد رسید.

این مقام مسئول خدمات ارائه شده در این مراکز و پایگاه‌ها را در زمینه ایدز و بیماری‌های رفتاری عنوان کرد و گفت: آموزش، مشاوره و آزمایش رایگان به منظور تشخیص اچ‌ ای وی و خدمات کاهش آسیب‌ها از جمله مواردی است که در این مراکز ارائه می‌گردد.

وی اضافه کرد: تمامی کسانی که تمایل به کسب اطلاعات در زمینه ایدز و بیماری‌های رفتاری دارند، از جمله گروه‌هایی که در معرض بیشترین خطر ابتلای به اچ‌ آی‌ وی هستند، شامل مصرف‌کنندگان تزریقی مواد مخدر، افراد دارای روابط جنسی غیر ایمن و محافظت نشده و مبتلایان به اچ‌ آی‌ وی، ایدز و خانواده‌های آنها افرادی هستند که می‌توانند از خدمات مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری بهره‌مند شوند.

شکاری همچنین گفت: خدمات ارائه شده در مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری رایگان است و مشاوره تلفنی و حضوری توسط مشاوران متخصص با رعایت حریم خصوصی افراد و کاملا محرمانه انجام می‌شود.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی هرمزگان همچنین از افتتاح آزمایشگاه تشخیص اچ آی وی ایدز در هرمزگان خبر داد و گفت: هم اکنون 11 آزمایشگاه منتخب از 11 دانشگاه علوم پزشکی به عنوان آزمایشگاه‌های قطب کشوری در تشخیص اچ آی وی انتخاب شده‌اند که آزمایشگاه استان هرمزگان نیز جزء این آزمایشگاه‌ها محسوب می‌شود که علاوه بر استان چند دانشگاه علوم پزشکی در جنوب کشور را نیز تحت پوشش خود خواهد داشت.

به گفته وی، آزمایشگاه منطقه‌ای ایدز به عنوان آزمایشگاه قطب با اعتباری بالغ بر 5 میلیارد ریال در بندرعباس به بهره‌برداری رسید و در آن تمامی مراحل اعم از تشخیص سریع، آزمون‌های الیزا، شمارش سلول‌های CD4 و نهایتا تست‌های مولکولی قابل انجام است که این مهم کمک شایانی به امر تشخیص و درمان زودرس در بیماری اچ آی وی خواهد کرد.

شکاری در بخش پایانی با بیان اینکه هر چند هنوز بیشترین میزان ابتلا در بین معتادان تزریقی و از طریق سرنگ‌های مشترک و آلوده است، تاکید کرد: تغییر الگوی ابتلا از اعتیاد تزریقی به انتقال از طریق تماس‌های جنسی غیرایمن و مشکوک زنگ خطر را برای استان هرمزگان به صدا درآورده است.

وی اضافه کرد: آنچه مهم است اینکه شرایط خاص استان مرزی هرمزگان و مهاجرپذیری و وجود مناطق آزاد تجاری را باید به دقت مدنظر قرار داد چرا که در صورت کم توجهی به ویژگی‌های خاص استان ریسک ابتلا به این بیماری و همچنین سایر بیمارها واگیر افزایش خواهد یافت.

مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیمارهای واگیر دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی هرمزگان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با اشاره به آخرین وضعیت مبتلایان به ویروس اچ آی وی با بیان اینکه گروه سنی 25 تا 40 سال بیشتر موارد ابتلا را به خود اختصاص داده‌اند، اظهار داشت: هم اکنون یک‌هزار و 238 مورد ابتلا به اچ آی وی در استان ثبت شده است که 940 نفر آن وارد مرحله بیماری (ایدز) شده‌اند.

رضا صفری افزود: همجواری با کشورهای حاشیه خلیج فارس، رواج مراودات مرزی، مهاجرپذیری و مسافرت‌های تجاری به کشورهای آسیای میانه زمینه قرار گرفتن استان هرمزگان را در میان استان‌های پرخطر کشور فراهم کرده است.

وی در همین راستا به فعالیت مرکز ویژه زنان خاص از سه سال پیش تاکنون اشاره کرد و از راه‌اندازی مرکز دوم نیز در بندرعباس خبر داد و افزود: در این میان اقدامات گسترده برای افزایش سطح مراقبت و پیشگیری در استان هرمزگان انجام شده است و سه مرکز مشاوره فعال در بندرعباس، میناب و جزیره کیش برنامه‌های گسترده‌ای برای ارائه خدمات لازم در این راستا دارند.

این مسئول بیشتر موارد ابتلا را در مردان با 86 درصد اعلام کرد و گفت: از مجموع کل آمار مبتلایان به اچ آی وی، یکهزار و 49 نفر مرد و 189 نفر زن هستند که سهم روش‌های انتقال 61 درصد سرنگ‌های آلوده در اعتیاد تزریقی، 26 درصد تماس جنسی و دو درصد مادر به کودک است.

وی میزان انتقال از سایر راه‌ها را قابل ذکر ندانست و عنوان کرد: آمار مشخصی از آلودگی از طریق آرایشگاه‌ها، مراکز دندانپزشکی و سایر بخش‌ها وجود ندارد که بتوان سهم آن را مشخص کرد چرا که گزارشی از این موارد احراز نشده است.

مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های واگیر دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی هرمزگان پراکندگی جغرافیایی بیشترین مبتلایان به ویروس اچ آی وی را شهرهای بندرعباس، جزایر قشم و کیش و همچنین شهرهای شرق استان هرمزگان اعلام کرد و گفت: در مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری علاوه بر آموزش، خدمات لازم به افراد پرخطر داده می‌شود که از جمله می‌توان به خدمات پزشکی به زنان ویژه اشاره کرد که در محلات شناسایی و جهت دریافت خدمات لازم پزشکی و مشاوره‌ای به مراکز مشاوره هدایت می‌شوند.

به گفته مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیمارهای واگیر استان رویکردهای آموزشی اکنون معطوف به بیان کلیات نیست و علاوه بر جزییات آموزشی، روش‌های کاربردی نیز به افراد پرخطر آموزش داده می‌شود.

وی توسعه آموزش‌های همگانی به‌خصوص در بین دانش‌آموزان و دانشجویان را از دیگر برنامه‌های مستمر دانشگاه علوم پزشکی استان عنوان کرد و گفت: برای اینکه اثربخشی لازم را در بحث برنامه پیشگیری از ایدز داشته باشیم باید به موازات اقدامات دانشگاه علوم پزشکی سایر دستگاه‌های ذی‌ربط نیز هم‌راستا و همگام فعالیت‌های لازم را برای جامعه هدف خود داشته باشند تا در یک هم‌افزایی شاهد اثربخشی برنامه‌ها برای کسب نتیجه لازم باشیم.

صفری همچنین از تسری برنامه‌های آموزشی به روستاها خبر داد و گفت: خوشبختانه تابوی آموزش در مناطق روستایی شکسته شده است و هم اکنون در دو روستای استان هرمزگان پایگاه‌های مشاوره بیماری‌های رفتاری به عنوان یک الگویی کشوری فعالیت دارند.

وی همچنین از فعالیت اجتماعی مبتلایان به ویروس اچ آی وی در قالب "باشگاه مثبت" خبر داد و گفت: این باشگاه که هم اکنون یک مورد آن در بندرعباس فعالیت دارد حمایت اجتماعی از مبتلایان به ویروس اچ.آی.وی و ایدز را بر عهده دارد که طی آن با جلب مشارکت افراد مبتلا، فعالیت‌های موثری را در بحث آموزش و فرهنگ‌سازی از سوی خود افراد مبتلا داریم.

این مسئول در پایان اظهار امیدواری کرد که با نهادینه شدن اصل آموزش و رویکردهای پیشگیرانه از جمله خودمراقبتی، شاهد مهار این بیماری و جلوگیری از روند رو به افزایش ابتلا به ویروس از طریق تغییر الگوی ابتلا باشیم.

اگر چه اقدامات و رویکردهای اجرایی مسئولان و متولیان امر که در این گزارش به آن اشاره شد می‌تواند در برنامه مقابله با بحران ایدز موثر باشد اما نباید فراموش کرد که این پایان ماجرا نیست و پنهان‌کاری در آسیب‌های اجتماعی در کنار نمود پررنگ تبعیض و انگ اجتماعی همچنان شرایط خزنده و زیرپوستی را برای گسترش این بیماری مهلک فراهم کرده است که اگر امروز نهضت عمومی مقابله با آن ایجاد نشود، فردا بسیار دیر است.