ويژگي خودروي ملي از ديدگاه مهندس ساسان قرباني

خودرو ملي يكي از مهمترين برنامه هاي صنعت خودرو كشورهاي پيشرفته و برخوردار از اين صنعت است كه نمونه بارز و اعلاي آن را مي توان در مرسدس بنز الان مشاهده كرد . امروزه نيز هنوز بسياري بر اين پافشاري مي كنند و ايران نيز از مدت ها پيش وارد اين عرصه شده است . با توجه به آنكه دوباره اين موضوع در كانون بحث هاي روز قرار گرفته است ، گفتگويي داشته ايم با مهندس ساسان قرباني كارشناس صنعت خودرو و قطعه سازي كه از نظر مي گذرد .

* خودروی ملی چه ویژگی هایی دارد؟

ابتدا لازم می دانم یک تعریف از خودروی ملی ارائه دهم هر چند در تعریف خودروی ملی یک نظر و یا دیدگاه مشخص وجود ندارد و شما در دائره المعارفها هم نمی توانید تعریف مشخص برای آن بیابید، پس آنچه من می گویم نظر شخصی و تجربه فردی من می باشد.

اگر کشوری موفق شود در کارخانجات داخلی و خارجی تحت کنترل و مدیریت خود خودرویی با یک برند ملی کشور خود تولید کند ، به شکلی که کلیه مراحل از مرحله طراحی ، ساخت قطعات ، مدیریت بر زنجیره تامین گرفته تا آماده سازی خطوط تولید تحت مدیریت کامل آن شرکت قرار داشته باشد ، در آن صورت موفق به تولید خودروی ملی برای کشور خود شده است . پس اگر ما بتوانیم خودرویی در شرکتهای ایران خودرو و سایپا با برند و مدیریت این شرکت ها بنا به آنچه که گفته شد تولید کنیم دارای خودرو ملی هستیم . در ایران سمند یک نمونه خوب است .

نباید این اشتباه را کرد که مفهوم خودروی ملی آن است که همه قطعات صد در صد در داخل کشور تولید شود . مثلا خودرو های بنز و یا بی ام و ، فودر و ولوو و ... می تواند در اقصی نقاط جهان تولید شود ولی یک خودروی ملی برای آن کشورها محسوب شود .

در مفهوم دیگر وقتی شما برندهای تویوتا، نیسان ، هوندا را می بینید بلافاصله به کشور ژاپن فکر می کنید و یا برند، پژو و رنو با نام کشور فرانسه همراه است و یا بنز و بی ام و و فولکس واگن آلمان را به یاد شما می آورد و GM و فورد و کریسلر برندهای آمریکایی هستند . هر گاه برندی به این اعتبار برسد در آن صورت مفهوم واقعی خودروی ملی شکل گرفته است .

در دنیای امروز این مهم نیست که کار طراحی یک خودرو را چه کسی و یا سازمانی انجامی می دهد . مثلا در خصوص طراحی خودرو شرکت های معتبری وجود دارند که این سرویس را حتی به دو رقیب آن هم برای یک بازار می دهند . پس به بیان دیگر طراحی خودرویی با برند تویوتا، نیسان ، پژو ، فورد و یا هر شرکت دیگر ر ا یک شرکت تخصصی طراحی می تواند انجام دهد . البته با رعایت اصول محرمانگی و رازداری، برخی از شرکتهای بزرگ در حالی که خود واحد R&D و طراحی دارند در مواقعی از شرکتهای تخصصی طراحی کمک می گیرند و برای این گونه تصمیمات خود هم دلایلی دارند، مثلا اگر برای یک محصول جدید قیمت هدف یا target price تعریف کرده باشد و مشخص شود هزینه طراحی در بیرون از شرکت کمتر است و یا زمان طراحی کاهش می یابد، این کار را انجام می دهند . پس از کار طراحی مرحله دشوار دیگر فعالیت مهندسی است که آن می تواند out sorce شود یعنی به بیرون از شر کت سفارش داده شود ، اما نظارت و کنترل کار با صاحب برند است . مراحل بعدی کار خلق یک خودرو پس از مرحله محاسبات مهندسی و تجزیه و تحلیل مدل های ریاضی ، واگذاری طراحی جزئیات به سازندگان قطعات و مجموعه ها می باشد . آنها هم در خلق یک خودرو نقش اساسی دارند. این قطعه سازان و یا مجموعه سازان هستند که با دریافت مشخصات کلی و استانداردهای مورد انتظار از خودروسازان، طراحی بخشهای مختلف خودرو را برای دستیابی به کارکرد مورد نظر ، بر عهده می گیرند مثلا سیستم ها و مکانیزمهای مختلف مانند شیشه بالابر، ترمزها ، کلاچ ، چراغها، بخاری ، کولر و بسیاری اجزای دیگر ، اما همین قطعات باز هم دارای قیمت هدف یا همان target price هستند و بنا بر نظر شرکت خودرو ساز می توانند در نقاط مختلف و کشورهای مخلتف ساخته شوند . پس از یک برند و یا یک خودرو ملی می توان بخشی را در داخل کشور و بخشی را در خارج از کشور تولید کرد.

پس میتوان یک خودروی ملی داشت با 80 درصد ساخت داخل ویا یک خودروی ملی با 60 درصد ساخت داخل ولی در هر دو حالت باید مدیریت و کنترل کلیه فرآیندها در اختیار خودرو ساز باشد .

*به نظر شما خودروی ملی ایران هم باید همین ویژگی ها را داشته باشد ؟

کم و بیش بله . البته خودروی ملی در کشور گاهی متاثر از استراتژی های توسعه ای و صنعتی است .

به نظر من در ایران در حد امکان باید سطح و میزان ساخت داخل را بالا برد و باید به سازندگان قطعات ایرانی بیشتر فرصت داد ، سعی کرد اگر قطعه امکان ساخت داخل داشته باشد، به هیچ وجه آن را به سازندگان خارجی سفارش ندهیم . البته توجه به هزینه ساخت نیز مهم است . اما از ان جایی که هنوز دو خودرو ساز بزرگ ما یعنی ایران خودرو و سایپا دو شرکتی هستند که سهام عمده آنها به دولت تعلق دارد. لذا در تصمیمی گیری خود باید توجه به منافع ملی و کمک به اقتصاد ملی و حرکت های توسعه ای را نیز مد نظر قرار دهند ، پس موضوع اشتغال و جذب فن آوری نوین در توانمند سازی قطعه سازان یک هدف بزرگ است . و از آنجاییکه هنوز قطعه سازان ما بطور کامل وارد بازار صادراتی نشده اند باید فرصت تجربه اندوزی مشارکت در طراحی و ساخت به آنها بیشتر داده شود . پس لزوما شرکتهای خودروساز ما نباید از روش و یا برنامه های خودروسازان معتبر بین المللی بطور کامل پیروی کنند . ما می توانیم در صنعت خودرو از روشهایی که قابل اجرا هستند و در مجموع برای ما معتبر هستند الگو برداری کنیم.

همه ما می دانیم فرآیند توسعه و رشد در شرکت های بزرگ و بین المللی نیز ابتدا با توسعه قطعه سازی آنها ممکن شده است با توانمند شدن قطعه سازان حوزه عمل به بازارهای دیگر نیز گسترش یافته است . در مجموع باید بگویم ما باید از فرصتهای ساخت داخل در بالاترین سطح ممکن استفاده کنیم ، چون در کنار بحث اشتغال زایی فراوان قطعه سازی موضوعات مهم دیگری همچون ،انتقال دانش فنی پیشرفته به صنعت کشور ، ایجاد باور توانستن که به نظر من بزرگترین ره آورد ساخت داخلی محسوب می شود و توسعه توان مدیریت ، برنامه ریزی و ایجاد سیستم های پیشرفته و نهایتا آماده شدن برای صادرات در طیف گسترده می باشد.

*با تعاریفی که ارائه شد راه سریع داشتن خودروهایی با برند داخلی و یا خودروی ملی چیست؟

باید توجه داشته باشیم ما گامهای بسیار ارزشمندی را در صنعت خودرو و قطعه سازی کشور برای خودرو ملی برداشته ایم . تجربه سمند را نباید فراموش کنیم ، در حال حاضر سایپا پروژه مهمی را تحت عنوان پروژه s81 دنبال میکند و در ایران خودرو پروژه X11 در حال پیگیری است . اینها گامهای مهمی هستند که این دو شرکت در جهت توسعه برند برداشته اند . فقط باید هوشیاری کامل داشته باشیم . نقش دولت ، به ویژه سازمان های مرتبط با صنعت بسیار مهم است باید همه در این مقطع متوجه تولید دو خودروی جدید در کشور باشند و کمک کنند تا این دو محصول جدید پس از سمند با موفقیت وارد بازر شود . ما باید بر شالوده تجربیات و فعالیتهای ارزشمند گذشته روند توسعه و رشد صنعت خودرو و قطعه سازی را بنا کنیم . من صراحتا می گویم پس از این تجربیات دیگر باید CKD کاری را فراموش کنیم ، باید همیشه خودروهای جدید برای ارائه به بازار داشته باشیم ، باید به نیازهای منطقی شهروندان توجه کنیم . الان زمان آن فرا رسیده است که دو شرکت بزرگ ما با تقویت توان تحقیقاتی خود و بهره گرفته از تجربه قطعه سازان داخلی برند ملی کشورمان را در جهان معرفی کنند . من فکر می کنم علی رغم تبلیغات منفی در خصوص تولیدات داخلی شهروندان عزیز کشورمان حمایت ارزشمندی از محصولات داخلی به عمل آورده اند . فقط به دو عامل مهم دیگر نیاز داریم . اول اینکه هم خودروسازان و قطعه سازان باید واحدهای R&D یا تحقیقاتی خود را تقویت کنند و به سه موضوع مهم کیفیت ، قیمت و خدمات برای جلب رضایت مشتریان خود بیشتر بپردازند و دوم اینکه دولت مردان مشوق های لازم را برای توسعه این توان تقویت کنند و نظام اقتصادی کشور را در جهت توسعه تولید، هدایت و برنامه ریزی کنند ،در هیچ جای دنیا صنعتی بدون توجه ویژه دولت مردان آن کشور توسعه نیافته است . ما اگر این دو موضوع را در اولویت امور قرار دهیم آنگاه شما خیلی زود شاهد توسعه صنعتی کشور و قدرت مند شدن اقتصاد کشور با تکیه بر تولید داخلی خواهید بود و اگر توانستیم الگوی موفقی در صنعت خودرو ارائه دهیم ، آنگاه تعمیم آن به سایر بخشهای صنعت کشور کار آسان تری خواهد بود .