معمای ترامادول در ایران

فرارو- 5 هزار تومان! نیازی به رفتن راه دوری هم نیست. شاید چند خیابان بالاتر، یا چند خیابان پایین‌تر پیدایش کنید. فروشندگان می‌توانند مغازه‌دار یا دستفروش باشند؛ فروشندگانی که با پولی اندک، مدعی اند حجم زیادی از لذت و سرخوشی و نئشگی را به خریداران عرضه می‌کنند. از "ترامادول" حرف می زنیم. ماده روانگردانی که این روزها در دست جوانان و نوجوانان می‌چرخد. 

 

به گزارش فرارو، قائم‌مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه مصرف ترامادول و دیگر قرص‌های روانگردان به نسبت سال‌های گذشته افزایش یافته‌ است، افزود: تا کنون بیش از 88 میلیون قرص ترامادول و روان‌گردان در کشور کشف شده است.

 

چندی‌پیش آذرخش مکری –معاون مرکز ملی مطالعات اعتیاد- گفت هنوز علت افزایش ترامادول در ایران مشخص نیست. او همچنین با اظهار اینکه ترامادول جزو مواد مخدر سبک در ایران است؛ از نداشتن آماری درباره آن سخن گفت. آذرخش مکری همچنین گفته که افزایش مصرف ترامادول به صورت یک معما درآمده است. 

 

ترامادول اولین‌بار در جهان در سال 1970 با نام ترامال در شرکتی آلمانی به نام گروننتال ساخته شد و پس از آن حق تولید این دارو به شرکت‌های زیاد دیگری داده شد. مصرف این دارو عموما برای دردهای متوسط یا شدید مانند دردهای استخوانی، دردهای عمل جراحی و همچنین در بیماری‌های سرطانی و سندروم پای بی‌قرار به‌کار می‌رفت. اما به‌دلیل تاثیراتی همچون سرخوشی، شادی، بالا رفتن توان، نئشگی و... به مرور استفاده مخدر نیز پیدا کرد. از آنجایی که ترکیبات ترامادول شبیه به تریاک است، کارشناسان به آن "تریاک مدرن" می‌گویند.

 

اوایل دهه هشتاد بود که با مجوز وزارت بهداشت، توزیع مسکن-مخدر ترامادول به داروخانه‌ها سپرده شد. کارشناسان معتقدند عدم توجه کافی به تبعاتی که توزیع ترامادول می‌تواند داشته باشد، از دلایل افزایش تدریجی آن در جامعه بوده است. روزنامه اعتماد در گزارشی که در آبان‌ماه سال 91 منتشر کرد نوشت: در سال 85، 40 تن ترامادول در کشور مصرف شده است. در این گزارش همچنین به رشد 30 درصدی تعداد مسمومیت‌های ناشی از سوءمصرف ترامادول اشاره شده بود. 

با در نظرگرفتن تازیخ شیوع ترامادول به اشکال قرص، کپسول و آمپول به کشور، متوجه می‌شویم که این ماده مخدر نزدیک به یک دهه است که به یکی از محبوب‌ترین مخدرهای کشور هم درمیان معتادان –برای تکمیل لذت- و هم در میان جوانان برای احساس سرخوشی و تاثیر ضدافسردگی تبدیل شده است. همچنین حمید صفاتیان –کارشناس درمان اعتیاد- درباره مصرف این ماده می‌گوید تغییر الگوی مصرف از مواد مخدر به سمت مواد روان‌گردان از دلایل افزایش گرایش به ترامادول است. 

 

وی همچنین تصریح کرده که مشاهدات بالینی از افزایش مصرف ترامادول در میان دانشجویان، زنان و زنان باردار خبر می‌دهند که یک زنگ خطر جدی برای کشور است. صفاتیان همچنین اظهار کرده که مسمومیت در اثر ترامادول در ایران بالاست و ایران دارای بیشترین آمار مسمویت با ترامادول در جهان است. 

 

در همین راستا، کمتر از دوسال پیش و در سال 92، رئیس بخش سم‌شناسی پزشکی قانونی تهران گفته بود که در 5-4 سال اخیر، مرگ‌های ناشی از مصرف ترامادول 40 برابر بیشتر شده و علت عمده آن‌ها به دلیل تشنج ناشی از سوءمصرف این مخدر است.

هرچند نزدیک به ده سال از شیوع انواع اشکال ترامادول در ایران می‌گذرد، اما شناخت مردم نسبت به آن کم است. برخی افراد به ترامادول به چشم یک داروی ضدافسردگی نگاه می‌کنند. برخی دیگر ممکن است از آن به عنوان راه‌حلی برای کسب انرژی بیشتر استفاده کنند. خیلی‌ها نیز برای درمان زودانزالی و یا حتی لذت بیشتر در اثر انزال دیررس در رابطه جنسی از آن استقبال کنند. 

 

مهدی -27 ساله- در یکی از کافه‌های معروف تهران کار می‌کند. به گفته خودش اولین باری که ترامادول خورده برای رفتن به یک مهمانی بوده تا نشاط بیشتری پیدا کند. اما حالا می‌گوید "الان روزی 3 تا باید بخورم تا بتونم کل روز رو کار کنم". مهدی با یک قرص در روز شروع کرده و حالا بعد از گذشت 9 ماه به مصرف 3 قرص در روز رسیده است. 

 

بهاره دختر 24 ساله‌ای است که تاثیرگرفتن از دوستش را قدم اول برای اعتیاد به ترامادول می‌داند. خودش این‌گونه تعریف می‌کند "شوهر مریم بعضی‌وقت‌ها ترامادول می‌خورد. مریم هم خیلی موقع‌ها خوشش میومد که اونم با شوهرش یه نصفه یا یه قرص کامل ترامادول بخوره. یکی-دوبار که من خونشون بودم منم تشویق کرد بخورم. واقعا خوب بود! انگار همه ناراحتی‌هام فراموشم می‌شد! بعدا با اصرار به شوهر مریم گفتم یه بسته به من بده برای موقع‌هایی که حالم خوب نیست. اما کاش توی همون یه بسته میموندم... الان دیگه دست خودم نیست باید روزی 4 تا قرص بخورم".

افزایش مصرف ترامادول در ایران در یک‌دهه اخیر این سئوال را ایجاد می‌کند که "چرا ترامادول" محبوب است؟ کارشناسان درمان اعتیاد یکی از دلایل گرایش به ترامادول را سهل‌الوصول بودن آن، قیمت پایین و قرارگرفتن آن در دسته مواد اعتیادآور سبک می‌دانند. 

 

منیژه اصغری –روان‌شناس- در علت گرایش به ترامادول می‌گوید بسیاری جوانان به‌دنبال یافتن راهی برای فرار از دردها و مشکلات هستند و برای این‌کار ساده‌ترین راه را انتخاب می‌کنند؛ مصرف ترامادول یکی از این راه‌های ساده است. 

 

همچنین جامعه‌شناسان دلایل اجتماعی را در افزایش مصرف قرص‌های روانگردان و مخدر موثر می‌دانند. دکتر پیمان متین –انسان‌شناس- از خلاء امکان‌های فراغتی برای افراد سخن می‌گوید و این‌که این خلاء می‌تواند تبعاتی منفی همچون گرایش به مخدر و دخانیات داشته باشد.