غبار سیاه بی‌پولی بر سفره کارگران

 

اشتغال در معادن طزره دامغان و مجموعه شرکت ذغال سنگ البرز شرقی، علی‌رغم خطرات و سختی کار بسیار و حتی داغدار شدن برخی خانواده‌های منطقه به دلیل جان‌باختن نان‌آور خانه‌شان در حوادث معدنی و سوانح جاده‌ای این مسیر، به دلیل امنیت شغلی و نظم در پرداخت حقوق و مزایای کارکنان در گذشته نه‌چندان دور، همواره به عنوان مثالی از یک شغل مطمئن در بین مردم شهرستان‌های دامغان و شاهرود پذیرفته شده بود، اما متأسفانه در سال‌های اخیر داستان عدم پرداخت حقوق و مزایا و امنیت شغلی کارگران معادن البرز شرقی نیز به "مثنوی هفتاد من" مشکلاتی از این دست در کشور اضافه شده است.

 

معادن ذغال سنگ شرکت البرز شرقی واقع در منطقه طزره شهرستان دامغان با ذخیره بیش از 45 میلیون تن زغال‌سنگ در خود، جزء بهترین معادن کشور از نظر میزان ذخیره ذغال سنگ محسوب می‌شود و قریب به یک‌هزار و 300 کارگر در معادن این شرکت مشغول به‌کار هستند، کارگران زحمت‌کشی که در سال‌های اخیر، بیش از کار کردن در شرایط بسیار سخت اعماق زمین، تأخیر‌های چندین ماهه در پرداخت حقوق و شرمندگی نزد خانواده‌هایشان، مشکلات بیمه، قرارداد‌های نامطمئن و نبود امنیت شغلی آنان را آزرده کرده است.

 

شاید بتوان به‌جرأت گفت که کاستی‌ها و مشکلات ریشه‌ای کارگران معادن طزره شهرستان دامغان وقتی آشکار شد که در راستای اجرای اصل 44 قانون اساسی و سیاست خصوصی‌سازی، 95 درصد از سهام معادن این شرکت در سال 93 به ذوب آهن اصفهان واگذار و پنج درصد باقی مانده نیز طبق قانون، بجای سهام عدالت بصورت سهام ترجیحی به کارگران و کارکنان شرکت تعلق گرفت و در مرحله بعد این واگذاری، زمین شرکت نیز به مزایده گذاشته شد که در نهایت شهرداری شاهرود برنده آن شد؛ که البته این ارائه سهام و مزایده نیز در نوع خود اعتراضات متعددی را به‌همراه داشت.

 

نکته قابل ذکر دیگر این است که شهرستان دامغان از نظر تعداد معادن از شهرستان‌های غنی استان سمنان و کشور بوده و 102 معدن را در خود جای داده است که از این تعداد 37 معدن زغال‌سنگ و 65 معدن نیز ذخیره دیگر کانی‌های معدنی را در خود جای داده‌اند، اما به رغم این تعدد، تنوع و پویایی و تلاش‌های انجام شده میزان سرمایه‌گذاری و تولید اشتغال و ثروت در این بخش تا شرایط مطلوب فاصله زیادی دارد.

 

اما نوستالژی پررنج کارگران سفید سیرت معادن زغالسنگ شرکت البرز‌شرقی وقتی دوباره برای ما تازه شد، که داستان تجمع و حضور اعتراض آمیز آنها در مراکز دولتی از فرمانداری دامغان و شاهرود تا دفتر نمایندگان مجلس و دیدار با مسئولان شهرستانی و استانی و حتی برگزاری جلسات نمایندگان این کارگران با استاندار و وزیر صنعت و معدن برای رفع مشکلاتشان با تجمع بیش از 300 نفر از آنان در جلو درب فرمانداری شهرستان دامغان و سپس برگزاری جلسه با فرماندار، معاونان و مسئولان ادارات ذیربط این شهرستان بار دیگر تکرار شد تا شاید نماینده عالی دولت در دامغان بتواند برای مصائب و مشکلات آنان به‌ویژه حقوق آنان که سه ماه است پرداخت نشده است راه ‌حلی بیاندیشد.

 

 

فرماندار دامغان در این نشست که در سالن همایش‌های بهزیستی این شهرستان برگزار ضمن شنیدن بخش‌هایی از مشکلات این دسته از کارگران رسمی و قراردادی شرکت زغالسنگ البرز شرقی بالاخص پس از واگذاری این شرکت به ذوب آهن اصفهان اظهار داشت: پیش از انتصاب آقای احمد صادقی به عنوان مدیر‌عامل این مجموعه بزرگ صنعتی با آقای سعد محمدی مذاکرات متعددی داشتیم و قرار بود وی به منطقه آمده و از نزدیک مشکلات کارگران معادن البرز شرقی در منطقه طزره دامغان را چاره‌اندیشی کند.

 

علی اصغر مجد با بیان اینکه به روشنی می‌دانیم که حتی تأخیر یک‌روزه یا یک‌هفته‌ای پرداخت حقوق کارگران زحمت‌کش معادن و دیگر اقشار‌کارگری با توجه به شرایط اقتصادی، زندگی را دشوار می‌کند؛ حال آنکه تأخیر قریب به سه‌ماهه در پرداخت مطالبات شما و چهار تا پنج‌ماهه در برخی معادن دیگر امری نیست که ما از یاد ببریم و به گواه اسناد و مکاتبات موجود مجموعه فرمانداری و مسئولان ارشد شهرستان دامغان ماه‌ها است به‌دنبال حل مشکلات کارگران مجموعه البرز شرقی هستند.

 

وی با تأکید بر اینکه حضور شما کارگران در فرمانداری و تلاش جهت احقاق حقوقتان را حق شما می‌دانیم، افزود: اما بدون تردید این‌گونه مشکلات باید از مسیر‌های قانونی و پیگیری‌های اصولی دنبال شود زیرا حفظ اشتغال شما بیش از خودتان برای مسئولان شهرستانی و استانی اهمیت دارد.

 

فرماندار دامغان با اشاره به اینکه اگر در برابر مشکلات ناامید می‌شدیم این معادن پنج سال گذشته تعطیل شده بود، تصریح کرد: مصائب و مشکلات معیشتی کارگران را درک می‌کنیم اما تعطیلی معادن و ترک محیط کار راه حل مناسبی برای دریافت حقوق معوق و مزایا و امکانات قانونی نیست زیرا احیا و راه‌اندازی مجدد چرخه تولید به لحاظ فنی هزینه‌های زیادی در بردارد.

 

 

مجد با بیان اینکه مسئولان شرکت ذغال‌سنگ البرز شرقی و مسئولان ارشد آنها در ذوب آهن اصفهان باید پاسخگو تک تک مشکلات کارگران این شرکت باشند و جواب قانع کننده‌ای برای عدم پرداخت مطالبات به‌حق کارگران زحمت‌کش این مجموعه داشته باشند، تأکید کرد: فرماندار و مسئولان شهرستان دامغان در کنار شما کارگران قرار دارند و مطالبات شما مطالبه جدی مسئولان دامغان است.

 

نماینده عالی دولت در شهرستان دامغان حضور مدیر‌عامل و مسئولان ارشد شرکت ذوب آهن اصفهان در دامغان را برای حل اساسی مشکلات ذغال‌سنگ‌البرز شرقی خواستار شد و افزود: بالافاصله در روز‌های آینده نشست‌هایی را با حضور مسئولان ارشد استان و مدیران شرکت ذغال سنگ البرز شرقی با حضور شورا و نمایندگان کارگران تشکیل داده و روند بررسی و حل مشکلات را تسهیل خواهیم کرد.

 

فرماندار دامغان تأکید کرد: هیچ شرکت یا شخصی نمی‌تواند مدیریت مجموعه ای را بپذیرد و مشکلات کارگری، پرداخت بدهی‌ها و رفع کاستی‌های آن مجموعه را جزئی از وظایف خود نداند، بلکه باید در قبال همه این وظایف قانونی پاسخگو باشد.

 

 

نماینده کارگران شرکت ذغال‌سنگ البرز شرقی نیز در این جلسه واگذاری این شرکت به ذوب آهن اصفهان را غیر منطقی دانست و گفت: همان‌گونه که اصل 44 قانون بر سیاست خصوصی‌سازی تأکید دارد، قانون اساسی نیز تأکید می‌کند، کارگاه‌های دولتی که زیان‌ده هستند، دولت باید نخست آنها را به سود‌دهی رسانده و سپس به بخش خصوصی واگذار کند؛ حال پیگیری کنید که آیا شرکت ذغال سنگ البرز شرقی سود ده بوه که واگذار شده است.

 

وی با اشاره به برگزاری جلسه‌ای با حضور وزیر صنعت معدن و تجارت با شرکت مدیر‌عامل و مدیر مالی شرکت ذوب آهن اصفهان و نمایندگان کارگران شرکت ذغال‌سنگ البرز شرقی در تاریخ 18 آذرماه و وعده‌های داده شده در خصوص حل مشکلات پرداخت حقوق، سرویس حمل و نقل، سوخت، غذا و بیمه کارگران، افزود: وعده‌های این جلسه نیز در حد حرف باقی مانده و اکنون کارگران معادن ذغال سنگ البرز شرقی نه عذا دارند، نه سوخت، نه سرویس حمل و نقل و نه حقوق دریافت کرده‌اند.

 

عضو شورای کارگری شرکت ذغالسنگ البرز شرقی با اشاره به اینکه کارگران این معادن در سه‌ماه اخیر تنها 700 هزار تومان از حقوق خود را دریافت کرده‌اند، تصریح کرد: پس از جلسه مذکور همکاران خود را توجیه کردیم که به‌کار خود ادامه دهند اما مسئولان بدعهدی کردند و امروز کارگران حتی قادر به تأمین مایحتاج ضروری زندگی خود نیز نیستند.

 

نماینده کارگران شرکت ذغال‌سنگ البرز شرقی خواستار حضور مدیر‌عامل و مسئولان ذوب آهن اصفهان برای بررسی و حل و فصل مشکلات کارگران این شرکت شد و خاطر‌نشان کرد: سوال این است که چرا شرکت ذوب آهن اصفهان معادن البرز شرقی در طزره دامغان را به قیمت 61 میلیارد تومان خریداری کرده ولی اکنون به تعهدات خود عمل نمی‌کند.

 

وی اظهار داشت: هنگامی که شرکت ذوب آهن اصفهان و به تبع آن ذغال‌سنگ البرز شرقی به بند‌های 11‌گانه تعهدات خود و حتی مواردی چون پرداخت حقوق و بیمه تکمیلی کارگران همیشه در معرض خطر معادن عمل نمی‌کنند، ما مجبور هستیم به فرماندار، استاندار و دیگر مسئولان برای نظارت و احقاق حقوق خود مراجعه کنیم.

 

 

عضو شورای کارگری شرکت ذغالسنگ البرز شرقی اظهار داشت: آیا مفهوم اجرای اصل 44 و خصوصی‌سازی این بوده که قرار‌دادهای ما تک برگی باشد، پول‌های واریزی و درآمدهای شرکت صرف پرداخت بدهی و امور نامعلوم شود و حقوق کارگران ماه‌ها پرداخت نشود و یا کارگران ما امروز حتی مواد لازم برای ادامه استخراج را در اختیار نداشته باشند.

 

نماینده کارگران شرکت ذغال‌سنگ البرز شرقی با اشاره به اینکه در خردادماه سال‌جاری نیز معاون وزیر صنعت معدن و تجارت  نیز وعده تزریق 100 میلیارد تومانی منابع مالی به این شرکت را داد که هیچ‌گاه محقق نشد، اضافه کرد: تونل یک این معادن ارزشمند تعطیل شده، معدن موسوم به معدن برناکی با 200 کارگر بسته شده و حتی آشپزخانه‌ای که تأمین کننده غذای کارگران معادن ذغال‌سنگ طزره بود نیز با 30 کارگر تعطیل شده است و با ادامه این روند، معادن دیگر نیز به چنین وضعیتی دچار خواهند شد.

 

 

همان‌گونه که در بخش ابتدایی گزارش آورده شد، پس از واگذاری 95 دصد از سهام معادن ذغال‌سنگ البرز شرقی در سال 93 به ذوب آهن اصفهان مقرر شد پنج درصد باقی‌مانده نیز مطابق قانون بجای سهام عدالت به شکل سهام ترجیحی به کارکنان و کارگران زحمت‌کش این شرکت داده شود، حال آنکه در این بخش و مسئله مزایده زمین‌های سایت شرکت با ارزش افزوده بالا نیز شواهد نشان می‌دهد که حقوق کارگران تضییع شده است.   

 

مدیر امور اکتشافات و راهبردی شرکت البرز شرقی نیز پیش از این در مصاحبه مطبوعاتی مدیر عامل شرکت ذغالسنگ البرز شرقی با خبرنگاران گفته بود: باید پنج درصد از معادن سودده نیز به کارکنان ما تعلق می گرفت، طبق گفته سازمان خصوصی سازی به کارکنان شرکت‌های در حال واگذاری، سهام عدالت تعلق نگرفته و به جای آن پنج درصد از سهم شرکت را به عنوان سهام ترجیحی می گیرند، مانند بانک‌ها، مخابرات و پتروشیمی که این پنج درصد سهم کارگران نیز از محل معادن زیانده قرار داده شده و کارگران ما از سهم زمین بی نصیب ماندند، با این کار ظلم بزرگی به کارگران ما شد چون سهام قسمت زیانده شرکت را به آنها واگذار کردند، علاوه بر این سهام عدالت به تمام اعضای خانواده تعلق می‌گیرد در حالی که سهام ترجیحی را فقط به سرپرست خانوار می‌دهند.   

 

گفتنی است، رئیس شورای کار شرکت البرز شرقی نیز پیش از این اعلام کرده بود: دولت قبل در قبال سهام عدالتی که به همه مردم داده، مصوب نموده بود تا پنج درصد سهام شرکت‌های دولتی را در قالب سهام ترجیحی به کارکنان و کارگران آن شرکت‌ها واگذار کنند، اما تصمیم‌سازان سازمان خصوصی‌سازی با استفاده از ضعف قانون، پنج درصد سهم کارگران و کارکنان این شرکت را از محل معادنی که همواره زیانده هستند، تامین نموده و این قشر زحمت‌کش را از بخش دوم واگذاری که زمین سایت شرکت با ارزش افزوده بالا است، محروم ساختند.

 

 

با توجه به روند فرسایشی و تکرار مشکل معوق شدن پرداخت حقوق کارگران معادن شرکت ذغال‌سنگ البرز شرقی و مسائلی از قبیل عدم پرداخت کامل حق بیمه کارگران پیمانی این معادن در هرماه به تآمین اجتماعی که سوابق بیمه‌ای آنان را دچار مشکلات عدیده خواهد کرد و وضع نابسامان بازنشستگان این شرکت، تحقق خواسته‌های به‌حق این کارگران مستلزم عزم جدی مسئولان استانی و کشوری است.

 

کارگران زحمت کش معادن ذغال سنگ البرز شرقی واقع در طزره دامغان شاید اسفند‌ماه سال 93 وقتی علی ربیعی وزیر کار و رفاه اجتماعی به دعوت نماینده مجلس و مسئولان شهرستان دامغان به محل کار آنان آمد، به سخنان نماینده آنان درباره تأخیر چند‌ماهه در پرداخت حقوق و مزایا، پاداش بازنشستگی، بیمه و سختی‌کار گوش داد، لباس معدن کاران را بر تن نمود به داخل معدن رفت و پس از بازدیدی چند دقیقه‌ای با صورتی سیاه شده همچون معدن‌کاران به جمع آنان باز گشت امیدوار شدند که وعده‌های وی درباب حل مشکلاتشان ظرف چند‌ماه و سرمایه‌گذاری‌های جدید  در معادن این منطقه با هدف مدرن سازی و تولید یک‌هزار شغل جدید محقق شود اما تا به امروز تنها قصه دردناک بی‌پولی، شرمندگی و بیکاری ادامه داشته است.