سرعت‌گیرهای اینترنت در ایران

به گفته یک کارشناس دلیل اصلی افت سرعت و اختلال این است که مخابرات بیش از میزانی که پهنای باند می‌خرد به شرکت‌های ISP می‌فروشد یعنی مثلا مخابرات 30 لینک واگذار می‌کند در حالی که فقط 25 لینک دارد و نتیجتا مشکلاتی را که شاهد هستید به وجود می‌آورد. مخابرات به عنوان provider اصلی وظیفه دارد طبق قرارداد تمام پهنای باند را به شرکت واگذار کند، حال چه شرکت از آن استفاده کند و یا نکند، در صورتی که عملا این اتفاق نمی‌افتد.

سرعت‌گیرهای اینترنت در ایران

نگاهی به مشکل اخیر افت سرعت اینترنت کشور

حتما در روزهای اخیر اخبار مربوط به قطع شدن یکی از کابل‌های اصلی فیبرنوری در دریای مدیترانه و در نتیجه مشکلاتی که برای کاربران اینترنت به وجود آمده را شنیده‌اید. موضوع از این قرار بود که ظاهرا آسیب ‌دیدن دو کابل زیردریایی در مدیترانه که دو هفته پیش رخ داد به قطع دسترسی به اینترنت در برخی از کشورهای خاورمیانه و هند منجر شد و قطعی کابل زیردریایی فالکون متعلق به شرکت مخابراتی هندی فلگ در 65 کیلومتری دوبی و در ناحیه‌ای بین امارات متحده‌ عربی و عمان در خلیج فارس در این موضوع بی‌تاثیر نبوده‌اند.

بالاخره پس از گذشت چند روز و انتشار حرف و حدیث‌های بسیاری علت اصلی قطعی کابل‌های اینترنت زیردریایی خاورمیانه اعلام شد. یعنی شرکت تعمیراتی کابل زیردریایی در نهایت لنگر کشتی 6 تنی را عامل اصلی قطعی کابل زیردریایی و قطعی اینترنت 83 میلیون کاربر اعلام کرد. استفان بکرت، یکی از کارشناسان موسسه تل جغرافی نیز در بررسی کارشناسی خود خرابی کابل توسط فرد یا افرادی را رد نکرد و گفت: اگر کسی بخواهد این کابل را قطع کند می‌تواند اما در حال باید به وسیله لنگر یک کشتی این کار را انجام دهد.

بعد از ماجرا ...

این بار اولی نیست که یکی از کابل‌های اصلی توسط لنگر کشتی قطع می‌شود و کاربران را در حوزه تحت پوشش دچار مشکل می‌کند. این مسئله امری اجتناب‌ناپذیر است مگر اینکه بخواهیم رفت‌و‌آمد کشتی‌ها را متوقف کنیم! به هر حال مسئله مورد بحث ما این نیست، موضوعی که مورد تاکید این نوشتار است کاربران، مشکلات ایجاد شده برای آنها، میران تاثیر این قطعی بر روی سرعت اینترنت کشورهای درگیر و عملکرد دولت‌ها در مواجهه با مشکلاتی از این دست است. بعد از این اتفاق کاربران ایرانی شاهد افت شدید سرعت اینترنت شدند، این در حالی است که آثار این قطعی برای کشورهای دیگری چون مصر، ایتالیا، فرانسه عراق، لبنان، ترکیه، هند و ... که ارتباط آنها از طریق این کابل برقرار می‌شد بسیار رقیق‌تر بود.

دولت‌های مذکور به سرعت و پس از ایجاد اختلال اقدام به برقراری ارتباط از طریق راه‌های ارتباطی جایگزین چون ماهواره کردند تا این مشکل حل شود و کابل تعمیر شود. این در حالی است که با وجود اعتراض مکرر کاربران و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی به افت شدید سرعت شبکه، مسئولین شرکت ارتباطات زیرساخت که متولی اصلی اینترنت و خطوط ارتباطی دیتای کشور است، کندی و قطعی اینترنت کشور را ناشی از کنجکاوی مردم برای بررسی وضعیت اینترنت می‌داند! در حالی که گزارش سایت‌های معتبر جهانی حاکی از دسترسی ایران به اینترنت در حد صفر است. و باز هم از سوی دیگر مسئولین بار دیگر در پاسخ اعلام می‌کنند که چهار STM1 جدید مانع تاثیر قطع فیبرنوری دریای مدیترانه در اینترنت ایران شد.

اما از طرفی دیگر شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی در پاسخ به کاربران ناراضی موضوع قطع فیبرنوری را به عنوان عامل افت سرعت شبکه عنوان می‌کنند. در همین رابطه رئیس روابط‌عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت می‌گوید که چهار STM1 مانع تاثیر قطعی در اینترنت کشور شده و عنوان نمودن برخی مطالب مبنی بر اختلال در اینترنت کشور در اثر حادثه دریای مدیترانه کذب است. (!!) اما نکته جالب‌توجه و ظریفی در صحبت‌های این مقام مسئول وجود دارد اینکه وی در ادامه اظهارنظر خود عنوان می‌کند که قطعی و اختلال در اینترنت دارای دلائل بسیاری است. همان دلیلی که حداقل دو ماه است کاربران را با مشکلات عمده ناشی از پایین بودن شدید سرعت اینترنت روبرو کرده است و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات را با کابران درگیر.

گوش اگر گوش تو و ناله اگر ناله ما ...

صحبت‌های این مقام مسئول و مدیران دیگر شرکت محترم زیرساخت در صورتی رنگی از حقیقت داشت که سرعت اینترنت ایرانی از سرعت مطلوب و خوبی برخوردار بود. اما جایی که در روزهای معمولی و بدون دخالت نامیمون لنگرهای کشتی‌ها! و هیچ اتفاق غیرمترقبه‌ای سرعت اینترنت چیزی در حد فاجعه است، خوب کاملا واضح و مبرهن است که با یک اتفاق اینچنینی باید کار را تعطیل کرد تا مشکل برطرف شود. حداقل دو ماهی است که کابران از یک سو و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی داد افت سرعت و اختلال در اینترنت را سر می‌دهند. اما به راستی مشکل کجاست؟ آنچه که مسلم است و طبق اظهارات مدیران و مسئولین شرکت زیرساخت به واقع اینچنین قطعی‌هایی نمی‌تواند مشکل اساسی برای اینترنت کشور ایجاد کند، مشکل جای دیگری است.

تصور می‌کنم اظهارات رئیس کمیسیون اینترنت سازمان نظام‌صنفی رایانه‌‌ای تهران جواب روشن این مسئله باشد. وی می‌گوید: بارها بر این موضوع تاکید کرده‌ایم که برخلاف اصل 44 قانون اساسی مبنی بر خصوصی‌سازی، دولت باید Gateway را در اختیار خود بگیرد و این در حالی است که در شرایط فعلی مخابرات خرید اینترنت از خارج کشور را به دست گرفته و در این زمینه فعالیت می‌کند. ناصرعلی سعادت اظهار می‌کند: کم‌فروشی مخابرات در ارائه‌ خدمات مرتبط با اینترنت، کاهش سرعت و کیفیت را در این سرویس موجب شده است. به طور مشخص فعلا امکانات اینترنت کشور همه یک منشاء داشته و آن مخابرات است اما مخابرات کشور در حال حاضر جوابگوی نیاز فعلی در این زمینه نیست و هر روز سرعت اینترنت پایین آمده است و تمام شرکت‌ها در این زمینه با مشکل مواجهند و شکایت دارند.

به گفته‌ وی کیفیت پهنای باندی که مخابرات به ISP و ISDPها فروخته، حداقل 30 تا 40 درصد پایین‌تر از میزان پهنای باندی است که به آن‌ها فروخته شده است. سعادت تاکید می‌کند: ما بارها به عنوان بخش خصوصی پیشنهاد دادیم تا خرید پهنای باند در مرز توسط بخش خصوصی انجام شود و مخابرات در شهرها کار توزیع آن را انجام دهند تا مشکلاتی اینچنینی به وجود نیاید، چون در حال حاضر در حدود چهار ماه است که بسیاری از شرکت‌های خصوصی در این زمینه با مشکل مواجهند. به گفته‌ او علی‌رغم اعتراضات شرکت‌های ارایه دهنده‌ خدمات اینترنتی مبنی بر کیفیت نامطلوب و کمبود پهنای باند کشور، کماکان این روند ادامه دارد و شرکت‌ها هم‌چنان معتقدند که پهنای باند ارتباط به شبکه‌ جهانی اینترنت از نظر کیفی هیچگونه تغییری نکرده و همچنان شرایط و اندازه‌های کیفی و کمی قابل قبول به منظور انتقال صدا بر روی اینترنت و ارائه دیگر خدمات اینترنتی را ندارد.

رییس کمیسیون اینترنت سازمان نظام‌صنفی رایانه‌یی تهران معتقد است برخی از مدیران فعال این حوزه معتقدند انحصار فعلی در تامین پهنای باند ارتباطی کشور با شبکه اینترنت، به اینکه شرکت‌های اینترنتی در بخش خصوصی از وضعیت کیفی و کمی سرویس دریافتی از شرکت‌های تابعه شرکت مخابرات ایران طی دو ماهه اخیر بسیار شکایت داشته باشند منجر شده است. این در حالی است که علی‌رغم اینکه متولیان دولتی از بی‌محدودیت بودن میزان پهنای باند کشور و امکان واگذاری آن به هر ایرانی در هر جای کشور و به هر میزان مورد تقاضا سخن می‌گویند، در پاسخ به انتظار این شرکت‌ها مبنی بر افزایش پهنای باند، نه تنها هیچ پهنای باند اضافه‌ای جهت ارایه وجود ندارد، بلکه همان مقداری هم که قبلا واگذار شده به لحاظ کیفی و کمی در پایین‌ترین وضعیت ممکن قرار دارد.

سعادت در پایان می‌افزاید: «در پروتکل IP یکسری بسته‌های اطلاعاتی وجود دارد و وقتی ارتباط اینترنتی برقرار می‌شود بسته‌ها در این ارتباط ارسال می‌شود که در بعضی مواقع و در بعضی جاها به دلیل تاخیر و سرعت کم ممکن است این اطلاعات به مقصد نرسد؛ استانداردهایی برای این موضوع وجود دارد؛ به عنوان مثال اگر از 100 بسته 20 بسته‌ آن ارسال نشود این سرویس استاندارد نبوده و در جهان قابل فروش نیست و این در حالی است که این میزان در کشور ما بیشتر است.»

سخنان رئیس کمیسیون اینترنت سازمان نظام‌صنفی رایانه‌‌ای در حالی است که در پی اعتراضات متعدد شرکت‌های ارایه دهنده خدمات اینترنتی مبنی بر کیفیت نامطلوب و کمبود پهنای باند کشور، کماکان این روند ادامه دارد. این شرکت‌ها اعلام می‌کنند که پهنای باند ارتباط به شبکه جهانی اینترنت از نظر کیفی هیچگونه تغییری نکرده و همچنان شرایط و اندازه‌های کیفی و کمی قابل قبول به منظور انتقال صدا بر روی اینترنت و ارائه دیگر خدمات اینترنتی را ندارد. برخی از مدیران فعال این حوزه معتقدند انحصار فعلی در تامین پهنای باند ارتباطی کشور با شبکه اینترنت، منجر به این شده است که شرکت‌های اینترنتی در بخش خصوصی از وضعیت کیفی و کمی سرویس دریافتی از شرکت‌های تابعه شرکت مخابرات ایران طی دو ماهه اخیر بسیار شکایت داشته و تقاضای رسیدگی و پیگیری این موضوع را نمایند.

این در شرایطی است که متولیان دولتی از «بی‌محدودیت بودن میزان پهنای باند کشور و امکان واگذاری آن به هر ایرانی در هر جای کشور و به هر میزان مورد تقاضا ...» سخن می‌گویند، و در پاسخ به انتظار این شرکت‌ها مبنی بر افزایش پهنای باند، نه تنها هیچ پهنای باند اضافه‌ای جهت ارایه وجود ندارد، بلکه همان مقداری هم که قبلا واگذار شده به لحاظ کیفی و کمی در پایین‌ترین وضعیت ممکن قرار دارد.

در پس پرده ...

بد نیست به اظهارات یک کارشناس مخابرات نیز توجه کنیم. وی که نخواست نامش فاش شود در گفت‌و‌گو با حیات‌نو در مورد اتفاقات اخیر گفت: طبیعتا قطعی کابل مذکور نهایتا بیش از 2 تا 3 روز نمی‌تواند اینترنت کشور را دچار اختلال کند. کما اینکه فقط 10 تا 15 درصد ارتباط کشور از طریق کابلی که قطع شد برقرار می‌شود. وی در ادامه می گوید: ارتباط کشور ما از چندین نقطه ترکیه، بندر فجیره، کویت و ... برقرار می شود، پس این اتفاق نمی‌توانست عامل اصلی این افت سرعت و اختلال باشد. این کارشناس می‌گوید: دلیل اصلی این است که مخابرات بیشتر از میزانی که پهنای باند می‌خرد به شرکت‌های ISP می‌فروشد یعنی مخابرات 30 لینک واگذار می کند در حالی که فقط 25 لینک خریداری کرده است و نتیجتا مشکلاتی را که شاهد هستید به وجود می‌آورد. وی در ادامه گفت: مخابرات به عنوان provider اصلی وظیفه دارد طبق قرارداد تمام پهنای باند را به شرکت واگذار کند، حال چه شرکت از آن استفاده کند و یا نکند، در صورتی که عملا این اتفاق نمی‌افتد.

حق من، حق تو، حق ما

البته ناگفته‌های زیادی باقیست که بنابر شرایط جای مطرح کردن تمامی آنها وجود ندارد. اما یک چیز کاملا روشن است، اینکه «حق» استفاده از اینترنت با سرعت بالا و کیفیت مناسب حق هر ایرانی است، در حالی که سرعت اینترنت پرسرعت در کشوری مانند کره‌جنوبی 500 برابر سرعت اینترنت معمولی در ایران است که برای آن پول هم پرداخت می‌کنیم، مسئولین در برابر سئوالات افکار عمومی درمورد مشکلات ایجاد شده کنجکاوی کاربران را به عنوان پاسخ جهت تنویر افکارعمومی برمی‌گزینند. البته معلوم نیست در صورتی که باید طبق استاندارهای جهانی حداقل سرعت ADSL باید 512 کیلوبیت در ثانیه باشد، چگونه با سرعت کمتر از 100 کیلوبیت در ثانیه می‌توان کنجکاوی کرد؟! اینجاست که خلاءهای قانونی و نبودن بازوی نظارتی در حوزه اینترنت کشور در مقابله با متولی اصلی اینترنت، خود را به وضوح نشان می‌دهد.

شاید بهتر بود همانطور که شورای انتظامی برای رسیدگی به تخلفات شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت تشکیل می‌شود، قوانین و اهرم‌های نظارتی نیز برای لایه‌های بالاتر نیز درنظر گرفته می‌شد که در مواجهه با شرکت مخابرات انگشت اشاره به سمت سازمان تنظیم مقررات (رگولاتوری) نشانه می‌رود. علاوه بر کاربرانی که حق خود را در دسترسی با سرعت و کیفیت مناسب به اینترنت طلب می‌کنند شرکت‌های PAPی که در آستانه ورشکستگی هستند نیز این سئوال را مطرح می‌کنند که مخابرات چطور می‌تواند با محدود کردن سرعت اینترنت آنها را به سمت ورشکستگی بکشاند و بعد خود برخلاف اصل 44 قانون اساسی در مورد خصوصی‌سازی، آستین برای راه‌اندازی پورت‌های ADSL بالا بزند؟ اینها و سئوالات متعدد دیگر همچنان بدون پاسخ باقی است.