تدوين بسته پيشگيري از مرگ جوانان

روزنامه آرمان - صبا حسيني: يك مقام مسئول در وزارت بهداشت به تازگي اعلام كرده در اين وزارتخانه بسته‌اي براي پيشگيري از مرگ جوانان تدوين شده است. مرگ و مير جوانان كه در دهه‌هاي اخير بيشتر به واسطه بيماري‌هاي غيرواگير‌دار و حوادث رخ مي‌دهد يكي از شاخصه‌هايي است كه مي‌تواند در پايين و بالا بردن ميزان اميد به زندگي يك جامعه موثر واقع شود. در ايران علاوه بر اينكه سالانه تعداد قابل توجهي از جوانان به دليل حوادث رانندگي جان خود را از دست مي‌دهند، سبك زندگي جوانان نيز در بروز برخي مشكلات مانند سكته‌هاي قلبي ومغزي موثر بوده و شاهد قرباني شدن شمار قابل توجهي از جوانان به واسطه اين بيماري‌ها هستيم.

مرگ گاهي ريحان مي‌چيند؛ اين بريده‌اي از شعر سهراب سپهري است. تعبيري از«جوانمرگي» كه براي بعضي‌ها اتفاق مي‌افتد. ريحاني كه نشانه زندگي و طراوت است، به آني پاييز مرگ، دامانش را مي‌گيرد و تمام. داغي از اين پايان بر دل اطرافيان و دوستان مي‌نشيند. مرگ در جواني چندين برابر يك مرگ معمولي در كهنسالي، ماندگار و طاقت فرساست. هادي نوروزي، بيت ا... عباس پور، مرتضي پاشايي، عسل بديعي و... چهره‌هاي معروف ايراني بودند كه طي سال‌هاي اخير در زمان كوتاهي از ميان ما رفته‌اند و زندگي در دنيايي ديگر را انتخاب كردند.

علت‌يابي مرگ جوان ايراني

در سالهاي خيلي دور كمتر اعلاميه‌اي از مرگ و مير در سنين جواني بر در و ديوار شهرها ديده مي‌شد و بيشتر مرگ و ميرها مربوط به فوت در حوادث ترافيكي و رانندگي و نهايتا مرگ در اثر ابتلا به بيماري‌هاي لاعلاج بود. اما امروزه بسيار ديده مي‌شود كه تصاوير جوانان ناكام را به صورت بنرهاي بزرگ در سر كوچه‌ها نصب مي‌كنند و جمله «از طرف بچه‌هاي محل» را زير عكس جوان مي‌نويسند تا به اين ترتيب به ياد او باشند. متاسفانه آمارهاي پزشكي قانوني و نيروي انتظامي از موارد مختلف مرگ و ميرها نشان مي‌دهد كه بيشتر موارد مرگ و مير در اثر سوءمصرف مواد، قتل و نزاع‌هاي ناموسي و... در سنين جواني و نوجواني رخ مي‌دهد. دي ماه سال ۹۳ دبير علمي كنگره ملي تروما، جوانان را قرباني اصلي حوادث دانست و گفت: بيشتر جوانان ما به علت انواع تروما جان خود را از دست مي‌دهند.

سيد مسعود خاتمي گفت: خيلي از خسارت‌هايي كه انواع تروما وارد مي‌كند قابل محاسبه نيستند، چرا كه به صورت مادام‌العمر به فرد و اجتماع هزينه وارد مي‌كنند. با وجود اينكه اصلي‌ترين عامل مرگ جوانان، حوادث و ريسك‌پذيري است، عارضه قلبي هم مي‌تواند عامل مرگ ناگهاني جوانان باشد. مرگ ناگهاني در افراد زير ۳۵ سال اغلب به دليل عارضه‌هاي قلبي يا بي‌توجهي به سلامت قلب رخ مي‌دهد. به همين دليل اين عارضه معمولا در طي فعاليت‌هاي بدني مثل ورزش روي مي‌دهد. ساير بيماري‌هاي غير واگيردار مانند سرطان و بيماري‌هايي كه در اثر رفتاري پرخطر ايجاد مي‌شوند نظير ايدز و هپاتيت هم در رتبه‌هاي بعدي بيماري‌هاي غيرواگيردار عامل اصلي مرگ جوانان ايراني است. سال‌هاي گذشته مهم‌ترين علت فوت در سنين جواني حوادث ترافيكي و برخي بيماري‌ها بود، اما امروزه علاوه بر اين موارد، سوءمصرف مخدرها و قتل و نزاع سبب تشديد مرگ و مير جوانان شده است، به‌طوري كه آسيب شناسان اجتماعي از افزايش آمار «جوانمرگي» نگرانند.

تصادفات جاده‌اي عامل اصلي مرگ جوانان

شاخص‌هاي توسعه انساني شامل طول عمر، سلامت، درآمد سرانه، تحصيلات و... مي‌شود. اين در حالي است كه دفتر برنامه توسعه سازمان ملل در گزارشي از شاخص‌هاي توسعه انساني در ۱۷۷ كشور دنيا كه مربوط به سالهاي ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ است ميزان جوانمرگي در ايران را نزديك به هشت درصد برآورد كرده است. چندي پيش نيز نماينده سازمان جهاني بهداشت در ايران گفت: تصادفات جاده‌اي به عامل اصلي مرگ جوانان ‌۱۵ تا ‌۲۹ ساله جهان تبديل شده است و تقريبا يك ميليون و ‌۳۰۰ هزار نفر هر سال در جاده‌هاي سراسر دنيا جان خود را از دست مي‌دهند. آمبروجيو ماننتي با اشاره به گزارش سازمان پزشكي قانوني ايران در سال ‌۲۰۱۰ گفت: بر اساس اين گزارش ميزان مرگ و مير ناشي از تصادفات جاده‌اي در ايران ‌۲۳ هزار و ‌۲۴۹ نفر بوده است. سال گذشته هم مطلق، مديركل دفتر سلامت جمعيت وزارت بهداشت، گفت: تعداد مرداني كه بر اثر حوادث جان سپردند، بيش از دو برابر زنان بوده است. مردان پرخطرتر از زنان رانندگي مي‌كنند. البته رانندگي مردان سالمند از جوانان ايمن‌تر است.

تدوين بسته‌ پيشگيري از مرگ‌ جوانان

همين اخطار و توجه وزارت بهداشت كه در قالب هشدار اسماعيل مطلق از مرگ دو برابري مردان در حوادث جاده‌اي منعكس شد، وزارت بهداشت را بر آن داشت تا امسال به تدوين بسته پيشگيري از مرگ جوانان دست بزند. روز گذشته رئيس اداره سلامت جوانان وزارت بهداشت، سوانح و حوادث ترافيكي را عامل اصلي مرگ و مير ميان جوانان اعلام كرد و از تدوين بسته سلامت و همچنين پيشگيري از مرگ و مير جوانان خبر داد. گلايل اردلان ادامه داد: با توجه به آخرين آمار مركز مديريت شبكه در سال ۹۰، سوانح و حوادث ترافيكي بيش از ۳۰ درصد علل مرگ در سنين ۱۸ تا ۲۹ سال را به خود اختصاص داده است. او افزود: جوانان ريسك‌پذيري بالايي دارند و رفتارهاي مخاطره‌آميز و هيجاني در آنها از گروه‌هاي سني ديگر بيشتر است.

اين موضوع آنها را وادار به انجام مانورها و حركات خطرناك در حين رانندگي مي‌كند. پليس راهور ناجا و راهنمايي و رانندگي و... با نصب تيزرها و تبليغات خوبي كه در سال‌هاي اخير انجام دادند و اطلاع‌رساني خوبي كه ايجاد كردند، باعث کاهش حوادث ترافيكي شده‌اند، ولي هنوز مرگ و مير در گروه سني جوانان بالاست. به گزارش ايسنا، او افزود: بر اساس بررسي جمعيت‌شناسان، مرگ و مير جوانان سير نزولي نداشته است و اگر مداخله‌ي جدي در بحث رفتاري جوانان صورت نگيرد، اين مرگ و ميرها بازهم افزايش پيدا مي‌كند.

لايي كشيدن برای سرگرمی

با وجود اين، توجه صرف به حوادث آن هم حوادث ترافيكي نمي‌تواند باعث تدوين بسته جامعي درباره مرگ جوانان شود. بنابر آنچه كه در بالا عنوان شد بيماري‌هاي غيرواگيردار مانند سرطان و بيماري قلبي در كنار حوادثي غير از حوادث جاده‌اي نظيرنزاع و استفاده از مواد مخدر هم مي‌تواند باعث مرگ جوانان شود. با وجود اين، وزارت بهداشت بيشتر با تمركز بر مرگ جوانان در جاده‌ها دست به كار شده است. يك روانشناس و كارشناس سلامت عمومي در رابطه با تدوين بسته پيشگيري از مرگ جوانان مي‌گويد: وزارت بهداشت از آنجا كه در رابطه با پيشبرد سلامت عمومي تحولاتي را تجربه كرده مي‌تواند به خوبي با تدوين اين بسته مرگ و مير جوانان را كنترل كند.

 بهروز بيرشك مي‌افزايد: در حالي كه وزارت بهداشت در مقوله مرگ و مير جوانان به مرگ در اثر حوادث جاده‌اي پرداخته بايد گفت فاكتورهاي متعددي مي‌تواند عامل مرگ جوان باشد ولي دليل اينكه وزارت بهداشت روي حوادث رانندگي درباره عامل مرگ جوانان تاكيد كرده مي‌تواند اين باشد كه در مقوله رانندگي فرهنگسازي و آموزش قشر جوان بسيار كارآمد است، در حالي كه براي بيماري‌ها و ساير رفتارهاي خطرناك بستر آموزش و فرهنگسازي به اندازه حوادث جاده‌اي وجود ندارد. اين روانشناس مي‌گويد: رفتارهاي پرخطر در رانندگي بيشترين نمود را دارد و متاسفانه رانندگي بد و لايي كشيدن براي برخي جوانان تبديل به تفريح و سرگرمي شده و اين باعث به خطر افتادن جان آنها و سايران مي‌شود.