خط شکنان "فقر" ناشناس مانده‌اند

خبرگزاری مهر - گروه اجتماعی: بر اساس اعلام نظر برخی از پژوهشگران و تحلیلگران اجتماعی ایران تعداد فقرا در کشورمان رو به افزایش است و دستگاههاى حمایتى به رغم برنامه هایی که روی کاغذ موفق نشان می دهد هنوز نتوانسته اند مشکل فقر در جامعه را حل کنند.

به گزارش خبرنگار مهر، سرانجام وزیر رفاه آنقدر از اعلام رقم درآمدی برای تعیین "خط فقر" در کشور طفره رفت که یک نهاد اقتصادی - اجتماعی این رقم را برای پایتخت نشینان 600 هزار تومان اعلام کرد. بر اساس اعلام کمیته مزد استان تهران خط فقر 600 هزار و سبد هزینه خانوار 469 هزار تومان است.

وضعیت معیشتی و درآمدی قریب به 90 درصد جمعیت کشورمان با یکدیگر همخوانی و مطابقت ندارد، به گونه ای که هرچقدر هم در می آورند باز نمی توانند از پس تامین هزینه های کمر شکن زندگی موفق بیرون بیایند و در نتیجه به بن بست می رسند و کم کم به زیر خط فقر فرو می روند.

بر اساس اعلام نظر برخی از پژوهشگران و تحلیلگران اجتماعی ایران تعداد فقرا در کشورمان رو به افزایش است و دستگاههاى حمایتى به رغم برنامه هایی که روی کاغذ موفق نشان می دهد هنوز نتوانسته اند مشکل فقر در جامعه را حل کنند.

بنابر نظر همین تحلیلگران وجود چنین وضعیتی ناشى از سیاستهاى سنتى و ناکارآمدى است که براى تعیین بودجه عمومى به کارگرفته مى شود. به طوری که هر سال بخش قابل توجهى از بودجه صرف یارانه ها مى شود، در حالى که یارانه ها کاملا به دست فقرا نمى رسد و افرادی که هیچ نیازی به این یارانه ها ندارند بیشتر از آنها بهره مند می شوند.

البته خود خط فقر هم طبقات مختلفی دارد که هرچه فرد در رده های زیرین تر قرار بگیرد بیشتر دچار آسیب خواهد شد تا جایی که منجر به مرگ می‌شود. خط فقر شامل نسبی، مطلق، خشن و شدید است که شاید مهمترین آنها نوع خشن آن باشد. یعنی عدم تامین نیازهای غذایی روزانه که پیامد آن گرسنگی و در پی آن مرگ خواهد بود.

خط فقر شدید یعنی نداشتن درآمد کافی برای تامین 2000 کیلو کالری مورد تائید وزارت رفاه به ازای هر فرد در شبانه ‌روز که در خوشبینانه‌ ترین حالت 5/1 تا 2 درصد از جمعیت کشور فاقد درآمد کافی روزانه برای تامین مواد غذایی مورد نیاز خود هستند اما بر اساس آمارهاى موجود ۹ تا ۱۰ میلیون ایرانى زیر خط فقر خشن زندگى مى کنند.

این در حالی است که وزیر رفاه به وجود افرادی از جمعیت کشور در زیر خط فقر خشن هیچ اعتقادی نداشته و مدام به توزیع یارانه ها و کالابرگها میان افراد تحت پوشش کمیته امداد، بهزیستی و... استناد می کند و از آن به عنوان یک استراتژی موفق در زمینه حذف خط فقر در جامعه نام می برد.

عبدالرضا مصری که تا قبل ورود به کابینه دولت نهم خود از منتقدین اصلی در این حوزه بود حالا با یک چرخش 180 درجه ای، به هیچ وجه زیربار وجود چنین معضلات و مشکلاتی نمی رود و وزارتخانه تحت مدیریتش را موفق و موجه نشان می دهد. در صورتی که وی از کارکرد وزارت رفاه نیز ( قبل از اینکه خودش وزیر بشود) انتقاد داشت و معتقد بود که باید این وزارتخانه منحل شود.

حالا در روزهای پایانی سال که مردم بیشتر از هر موقع دیگری نیاز به تامین مایحتاج اولیه را احساس می کنند می توان چهره واقعی "فقر" را دید و طعم تلخ آن را چشید.

جایی که پدری با حقوق 200 هزار تومانی و داشتن سه فرزند نوجوان نمی داند چگونه کرایه خانه و سایر هزینه های عمومی مثل پول آب، برق، گاز و... را پرداخت کند و چگونه با مابقی آن برای فرزندانش پوشاک سال نو بخرد.

قطعا وزیر رفاه می تواند زیاد هم از تهران دور نشود و همین محله ها و مناطق حاشیه ای پایتخت را زیر نظر بگیرد تا متوجه وجود خط فقر خشن بشود که چگونه صورت مردان و زنان سرپرست خانوار را زخمی کرده است اما همچنان به زندگی بدون آرامش و آسایش تن می دهند.

شخص وزیر رفاه و تمامی دولتمردان می توانند ساعتی از وقت ملاقات های مردمی خود را صرف دید و بازدید از محله های فقیر نشین زادگاه های خود بکنند تا از نزدیک با چهره فقرا، آشنا شوند...

در حالی که درآمد سرانه هر ایرانی حدود 300 دلا‌ر برآورد می ‌شود درآمد سرانه کشورهای همسایه به مراتب بیشتر از کشور ما است به طوری که این درآمد سرانه برای مردم کویت 26 هزار دلا‌ر، امارات 25 هزار دلا‌ر، عربستان 12 هزار و 400 دلا‌ر و عمان 9 هزار و 500 دلا‌ر تخمین زده می شود.

بر اساس ارزیابیهای بین ‌المللی حداقل شاخص در نظر گرفته شده برای خط فقر شدید، روزانه یک دلا‌ر است اما به دلیل آنکه این رقم باید متناسب با میزان تورم و شرایط اقتصادی هر جامعه ‌ای تعیین شود بعضا در حال حاضر درآمد روزانه 2 دلا‌ر نیز پیشنهاد شده است. بنابراین با احتساب حداقل یک دلا‌ر در روز، یک خانوار ایرانی با بعد جمعیتی 5 نفره باید ماهانه حدود 140 تا 150 هزار تومان درآمد داشته باشد که این رقم با احتساب 2 دلا‌ر به حدود 300 هزار تومان می ‌رسد که با احتساب یک دلا‌ر در روز 2/1 درصد از جمعیت ایران زیر خط فقر شدید و با احتساب 2 دلا‌ر در روز حداقل 9 درصد از جمعیت کشورمان زیر خط فقر شدید به سر می ‌برند.

به گزارش مهر ، محمد رضا واعظ مهدوی (معاون سابق سیاستگذاری و برنامه ریزی وزارت رفاه) با عنوان این مطلب که تعیین خط فقر از وظایف قانونی وزارت رفاه است، می گوید : باید برای محاسبه جمعیت نیازمند زیر خط فقر شدید ابتدا خط فقر مشخص شود.

وی می افزاید : شاید به خودی خود تعیین خط فقر منجر به کاهش فقر و حل مشکلات گروههای کم درآمد نشود اما در واقع در قانون نظام جامع رفاه پیش بینی شده در کنار تعیین خط فقر دولت موظف است مشخص کند که جمعیت زیر خط فقر طی سالهای مختلف تغییر می کند و یا خیر و بر اساس آن برنامه ریزی کند.

واعظ مهدوی می گوید : چنانچه طی سالهای مختلف جمعیت زیر خط فقر کم شده باشد در این صورت معلوم می شود که سیاستهای دولت خوب بوده و اگر افزایش پیدا کرده باشد نیز مسئولین باید در برنامه ها و سیاستهای خود تجدید نظر کند.

معاون سابق سیاستگذاری و برنامه ریزی وزارت رفاه در خصوص ترس از اعلام تعیین خط فقر در جامعه چنین پاسخ می دهد : شاید برخی از مسئولین نگران نتایج حاصل از تعیین این خط هستند.

البته باید به یک حقیقت دیگر نیز اعتراف کرد و آن هزینه های ناشی از بیماریهایی است که طبقات محروم جامعه را دچار مشکل می کند و آنها را هرچه بیشتر به زیر خط فقر فرو می برد. به طوری که گفته می شود در سال آینده 3/4 درصد از جمعیت ایران به دلیل تامین هزینه های کمرشکن درمانی دچار مشکل شده و به زیر خط فقر می روند. این وضعیت در سال گذشته باعث شد که حدود 5/1 میلیون نفر از جمعیت کشورمان دچار چنین بحرانی شوند که واقعی نبودن تعرفه های درمانی و عدم توجه به حوزه سلامت بر تشدید این وضعیت افزوده است.