مصرف دارو هميشه شفابخش نيست!

مصرف دارو در هنگام بيماري به ويژه بدون تجويز پزشک و به خصوص در بين کودکان، همواره نتايج مثبتي ندارد و بالعکس مي تواند عوارضي داشته باشد که شايد فرد مصرف کننده را تا سر حد مرگ ببرد.

مصرف خودسرانه داروها به ويژه داروهاي مسکن و ضد درد، تقريبا به صورت يک عادت هميشگي در بين اغلب مردم ايران در آمده است. به طوري که با احساس کوچکترين علائم درد به خصوص در کودکان، سريع به سمت جعبه داروها رفته و يک قرص يا شربت مسکن بر مي داريم و آن را به شخص بيمار مي دهيم و انتظار مي کشيم که حال او بهتر شود.

متاسفانه اين عادت غلط باعث شده که هر از گاهي، شاهد اخبار ناگواري از مسموميت و يا مرگ و مير بر اثر مصرف غلط و نابجاي داروها باشيم. اما هيچ گاه گوشمان بدهکار نبوده و همچنان اصرار به خود درماني داريم. حتي اين وضعيت، وزارت بهداشت را بر آن داشته که هر چند وقت يکبار با صدور اطلاعيه هايي در قالب توصيه بهداشتي، نسبت به خطرات چنين رفتارهايي هشدار بدهد و از مردم بخواهد در مصرف داروها، نهايت دقت و حساسيت را داشته باشند، حتي اگر با تجويز پزشک صورت مي گيرد.

در آخرين توصيه وزارت بهداشت، نسبت به مصرف بي رويه و بدون دستورالعمل داروهاي سرماخوردگي در کودکان، هشدار داده شده و از پدران و مادران خواسته شده نسبت به عوارض مصرف چنين داروهايي در کودکان خود، هوشيار باشند.

وزارت بهداشت در اين اطلاعيه خود عنوان داشته که تجويز آنتي هيستامين ها نظير ديفن هيدرامين، کلرفنيامين، برم فنيرامين و سيپروهپتادين، دکونژستانها نظير پسودوافدرين و فنيل افرين، ضد سرفه ها نظير دسکترومتورفان و خلط آورها نظير گايافنزين به طور کلي در کودکان کمتر از دو سال توصيه نمي شود.

در اطلاعيه مذکور تاکيد شده که فرآورده هاي مذکور نبايد به منظور کمک به خواب کودک و ايجاد حالت خواب آلودگي در بچه مصرف شود و توصيه مي گردد براي تنظيم مقدار تجويز شده فرآورده براي کودک، از پيمانه با قاشق هاي مخصوص اندازه گيري دارو استفاده شود و از اندازه گيري مقدار مصرف توسط قاشق هاي خانگي، به دليل استاندارد نبودن اندازه آنها، خودداري شود.

با توجه به اينکه مواردي از مسموميت با فرآورده هاي مورد استفاده در کشور ما در گروه سني کمتر از دو سال مشاهده گرديده که منجر به بستري شدن کودکان در بيمارستان شده است، وزارت بهداشت به پزشکان و داروسازان توصيه مي کند هنگام تجويز و تحويل فرآورده هاي حاوي اجزاء مذکور که در قرص و شربت سرماخوردگي کودکان (حاوي کلرفنيرامين و پسودوافدرين) شربت ديفن هيدرامين، شربت گايافنزين، شربت دکسترومتورفان پي (حاوي پسودوافدرين)، شربت اکسپکتورانت ( حاوي گايافنزين، کلرفنيرامين و پسودوافدرين) شربت و قرص کلرفنيرآمين، قطره بيني فنيل افرين، شربت و قطره دکسترومتورفان موجود است نکات لازم را به والدين متذکر شوند.

دکتر کامبيز سلطاني نژاد (مشاور علمي مرکز ملي اطلاع رساني داروها و سموم معاونت غذا و داروي وزارت بهداشت)، با عنوان اين مطلب که طي ساليان اخير گرايش مردم به مصرف داروهاي گياهي و گياهان دارويي افزايش يافته است، مي گويد: بروز چنين وضعيتي بعضا سبب مصرف گياهان به صورت ناآگاهانه و خودسرانه با حدس داشتن ارزش دارويي و به منظور خود درماني بيماريها شده است.

وي با تاکيد بر اينکه مسموميت ناشي از گياهان در کودکان زير 5 سال شيوع بيشتري دارد، مي افزايد: کنجکاوي ذاتي کودکان در اين محدوده سني و وجود جذابيت در شکل و رنگ بخشهاي مختلف يک گياه سمي مانند ميوه، دانه و برگ آن، سبب مي شود تا کودک به صورت اتفاقي و از روي کنجکاوي اقدام به بلع قسمت هاي مختلف يک گياه سمي نمايد.

اين متخصص سم شناسي تاکيد دارد که هرگز از گياهان ناشناخته جهت مصارف دارويي به صورت دم کرده، جوشانده و... استفاده نکنيد و در صورت تمايل به مصرف گياهان دارويي، حتما آنها را از مکانهاي مجاز و معتبر تهيه کرده و تحت نظر پزشک و داروساز مصرف نماييد.

از سوي ديگر، دکتر علي اکبر سياري (فوق تخصص گوارش کودکان و استاد دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي)، وقوع حوادثي همچون تصادفات، سقوط از ارتفاع، گزش حشرات، مسمويت‌ هاي دارويي و.... را از شايع ‌ترين علل مرگ و مير کودکان زير 5 سال عنوان مي کند و مي افزايد: والدين بايد بسيار مراقب کودکان خود بوده و از دسترس قرار دادن دارو، سموم و... که کودک آنها را مي بلعد خودداري کنند.

دکتر يسنا بهمنش (کارشناس مرکز ملي اطلاع رساني داروها و سموم معاونت غذا و داروي وزارت بهداشت)، مي گويد: داروهاي مسکن و ضد درد نيز داروهايي هستند که افراد جوان و کودکان زير 5 سال را دچار مسموميت دارويي مي کند.

وي همچنين از داروهاي تب بر، ضد تهوع و مکملهاي آهن به عنوان ديگر مواردي که استفاده غير اصولي از آنها منجر به مسمويت در کودکان مي شود، ياد مي کند و مي افزايد: هر دارويي که بيشتر از مقدار درماني مصرف شود، سم محسوب مي شود.