دست كوتاه ترامپ از برجام

روزنامه آرمان؛ حسن بهشتي‌پور*: پيروزي دونالد ترامپ و معرفي او به عنوان چهل و پنجمين رئيس‌جمهور آمريكا خيلي‌ها را در جهان شوكه كرده است. حتي برخي مردم اين كشور هم هنوز باورشان نمي‌شود ترامپ چطور توانست تمامي رقيب‌هاي خود از انتخابات مقدماتي تا مرحله پاياني را پشت سر بگذارد. با توجه به آنچه ترامپ در شعارهاي انتخاباتي خود گفته بود در ارتباط با موضوع برجام رياست‌جمهوري او بر آمريكا براي ما اهميت دارد. به هرحال آمريكا به عنوان يكي از غول‌هاي اقتصادي و مهمترين قدرت نظامي جهان است به همين دليل اينكه چه كسي در راس قدرت اين كشور است، اهميت مي‌يابد. آمدن ترامپ يك نقطه عطف در سياست آمريكاست.

 

رياست‌جمهوري فردي مانند ترامپ براي ايران هم نكات مثبت دارد و هم نكات منفي، چرا كه ترامپ شخصيتي عملگراست. در تاريخ هم ايران توانسته با افراد عملگرا روابط مناسبي داشته است به‌ويژه اگر از جمهوريخواهان باشند. شاخص آن هم به زمان ريگان و ماجراي مك فارلين برمي‌گردد. اما جنبه منفي ترامپ ماجراجويي و بي‌ثباتي رئيس‌جمهور جديد آمريكا است و اينكه نمي‌توان سناريويي مناسب براي مواجهه با او انتخاب كرد، چرا كه در تصميم‌گيري‌ها مشكل دارد و از طرفي بر اساس عرف سياست بين‌الملل رفتار نمي‌كند. اما با تمام قدرتي كه رئيس‌جمهور آمريكا دارد نمي‌تواند تغييراتی بيش از حوزه اختيار آمريكا انجام دهد. برجام هم به عنوان يك توافق بين‌المللي در همين گروه قرار مي‌گيرد. در موضوع برجام ترامپ مي‌تواند كارشكني در داخل آمريكا داشته باشد اما در سطح بين‌الملل نمي‌تواند كاري كند. از طرفي منافع آمريكا هم در لغو كردن برجام نيست. اما اينكه گفته مي‌شود ترامپ قصد دارد برجام را اصلاح كند در سيستم بين‌الملل امري نشدني است، چرا كه اصلاح اين توافق هم به دست آمريكا به تنهايي امكانپذير نيست.

 

چند قدرت جهاني ماه‌ها مذاكره كرده‌اند و با درنظر گرفتن حداقل‌ها بر سر توافق كنوني به اجماع رسيده‌اند و ترامپ نمي‌تواند يك طرفه دست به اصلاح بزند. از طرف ديگر با توجه به رويكردهاي ايران در قبل از دولت يازدهم آمريكا توانست يك اجماع بين‌المللي عليه ايران ايجاد كند اما در شرايط حاضر وقتي آژانس بين‌المللي انرژي هم اعلام مي‌كند ايران مطابق با برجام عمل كرده و هيچ تخلفي انجام نشده است براي دولت جديد آمريكا امكانپذير نيست چنين اجماعي را دوباره عليه ايران برگرداند.

 

آنچه در زمان تحريم‌ها اهميت داشت همنوايي اروپا با آمريكا عليه ايران بود امري كه در زمان حاضر شدني به نظر نمي‌رسد. روابط ايران و اروپا بعد از برجام درحال تقويت است، زیرا هر دو طرف به يكديگر نياز دارند تا به خصوص مشكلات اقتصادي دو طرف برطرف شود. علاوه بر اروپا كشورهايي نظير ژاپن و كره جنوبي هم به مبادلات اقتصادي با ايران چشم دوخته‌اند و حاضر نيستند يك‌بار ديگر به شرايط قبل برگردند. شايد تنها تلاش ترامپ در اين زمينه به نوعي كارشكني در سطح داخلي به كمك رژيم صهيونيسيتي بينجامد.