آیا رایش دیگری در راه است؟

روزنامه خراسان:  از کنار آنچه امروز بر سر ترکیه می‌رود نمی‌توان به سهولت گذشت. برخی تحلیل گران معتقدند :شباهت‌های ناجالبی بین ترکیه امروز و آلمان سال‌های ۱۹۳۳ تا ۱۹۳۹ یعنی پس از انتخاب هیتلر به‌عنوان صدراعظم تا شروع جنگ جهانی دوم وجود دارد.

 

شباهت‌هایی که شاید زنگ هشدار را برای دولت‌ها و ملت‌ها به‌ویژه مردم ترکیه به صدا دربیاورد. ترکیه سال‌هاست که چرخشی شدید و عجیب در نوع حکومت خود داشته است.

 

کمی بیش از یک دهه قبل ترکیه را واجد حکومتی لائیک می‌دانستیم. نظامی که میراث اندیشه‌های مصطفی کمال آتاتورک بود. ترکیه آتاتورکی در سکولاریسم چنان پیش رفت که گاه از الگوهای غربی خود جلو می‌زد.  قدرت گرفتن حزب عدالت و توسعه در ترکیه در سال 2001 ورق را برگرداند. این حزب از میانه دهه گذشته در مسیر اسلام‌گرایی افتاد، گویی که الگوی ترکیه در سیاست‌های جدیدش حزب اخوان‌المسلمین است؛ اما نه برای بازگرداندن دوران خلافت که برای اعاده شکوه مرکزیت ترکی خلافت اسلامی.

 

این شباهت زیادی دارد به تغییر نظام جمهوری وایمار (نام قبلی آلمان) از لیبرالیسم به سوسیالیسم به‌دست شخص هیتلر و از زمانی که او در حزب ملی سوسیالیست کارگران آلمان زمام این جمهوری را به‌دست گرفت و رایش سوم را راه‌اندازی کرد. در آن زمان هم، ارزش‌ها کاملاً به اتکای اندیشه و صلاح‌دید یک نفر آن‌هم هیتلر برگشت. امروز اردوغان تلاش دارد با برگزاری همه‌پرسی، نظام و حزب را و آینده سیاسی را در ترکیه به قبضه خود درآورد. تلاشی همانند تلاش موفق هیتلر در آلمان آن روزها که آن کشور چندحزبی را با بازداشت‌ها و سرکوب‌های گسترده روزنامه‌نگاران و سران احزاب و سیاسیون به آلمان تک‌حزبی با یک رهبر یا همان پیشوا تبدیل کرد.

 

دشمن‌انگاری‌های افراطی کردها توسط اردوغان هم بی‌شباهت به دشمنی هیتلر با یهودیان نیست. تلاش اردوغان برای تبدیل‌شدن به رهبری دائمی یا پیشوا، هیتلر را به یادها می‌اندازد. از نکات درخورتوجه در این شباهت‌ها عمیق شدن اختلافات بین ترکیه و  سران  اروپاست. سناریویی که هیتلر را برای شروع جنگ دوم مشروعیت می‌داد. همگان شاهد کوفتن اردوغان بر طبل اختلاف و دشمنی با کشورهای اروپایی هستیم‌ البته این به این معنا نیست که ترکیه در مسیر جنگ با اروپاست بلکه اردوغان سعی می کند ازاین رهگذر پایگاه اجتماعی خود در داخل ترکیه را مستحکم‌تر کند .

 

برگشتن از متحدان سابق و یافتن متحدان جدید در هر دو مشاهده می‌شود. هم سلطان اردوغان و هم رایش جنگ‌افروز آلمانی‌ها، برای تطمیع مردم به واقعه‌ای تاریخی - سیاسی نیاز داشتند، مانند شکست در جنگ اول برای آلمان نازی و کودتای سال گذشته برای ترکیه امروز. این دقیقاً همان روندی است که به پیدایش تمامیت‌خواهان تاریخ منجر می‌شود. اما اگر این شباهت‌ها خبر از تکرار تاریخ دهد، سؤال مهم آن است که آیا ترکیه و اردوغان هم مانند هیتلر برای تثبیت خود دست به یک خون‌ریزی بزرگ در آینده خواهند زد؟