سرویس بین الملل فردا: سالیان طولانی خریداران در سراسر دنیا با برچسب «ساخت کشور چین» آشنا بودند اما اخیرا دولت چین سعی دارد تا کشور خود را تبدیل به یک برند کند تا بتواند همانند آمریکا مردم را به فرهنگ، محصولات و ارزش‌های خود جذب کند. یک دهه گذشته حزب کمونیست هدف جدیدی را اعلام کرد؛ قدرت نرم در کنار قدرت رو به رشد اقتصادی و نظامی. چین سالانه ۱۰ میلیارد دلار در دیپلماسی عمومی هزینه می‌کند در حالی که آمریکا در سال ۲۰۱۴ تنها ۶۷۰ میلیون دلار در این راستا هزینه کرده است.
چین سعی کرده مفهوم قدرت نرم از جوزف نای را به کار گیرد تا ترس غرب از سیاست‌های این کشور و ترس کشورهای منطقه از هژمون منطقه‌ای را از بین ببرد. چین می‌دانست که می‌تواند از قدرت اقتصادی خود برای اعمال تاثیر بر دولت‌ها استفاده کند اما برای جذب خارجی‌ها به تلاش بیشتری در قدرت نرم نیاز داشت.
هو جینتائو، رئیس جمهور وقت چین در سال ۲۰۰۷ قدرت نرم را مطرح کرد و شی جین‌پینگ، رئیس جمهور فعلی چین از سال ۲۰۱۳ این اقدامات را سرعت بخشید. شی جین‌پینگ همسر خود را به سفرهای خارجی می‌برد تا چهره‌ای لطیف‌تر از چین نشان دهد.
بالا بردن فانوس قرمز
جوزف نای می‌گوید، سه راه اصلی برای کسب قدرت نرم وجود دارد: از طریق ارزش‌های سیاسی، فرهنگ و سیاست‌های خارجی. اما پیروزی در تمام جبهه‌ها آسان نیست. ارزش‌های سیاسی چین در جهان امروز جایی ندارد. در مراسم افتتاحیه المپیک سال ۲۰۰۸ در پکن، دولت چین حرف زیادی از حزب و اصول آن نزد.
راهبرد قدرت نرم چین بیشتر بر ترویج فرهنگ این کشور و القای صلح دوستی سیاست خارجی این کشور بزرگ تمرکز می‌کند. فرهنگ کنفوسیوس به عنوان پیام توازن و نظم اشاعه داده می‌شود. چین از سال ۲۰۰۴ حدود ۵۰۰ موسسه کنفوسیوس با حمایت دولتی در ۱۴۰ کشور ایجاد کرده است. این موسسات کلاس‌های زبان، کلاس‌های رقص و آموزش آشپزی دارند که بیشتر آنان در فضای دانشگاه‌ها هستند.
چین امیدوار است که خارجی‌ها برخی سنت‌ها را از چین بیاموزند. برای مثال این کشور سعی می‌کند سال نوی چینی به اندازه کریسمس محبوب شود. در سال ۲۰۱۰ چین کمتر از ۱۰۰ مراسم سال جدید چینی در کشورهای خارجی برگزار کرد در صورتی که امسال ۲۰۰۰ مراسم در ۱۴۰ کشور در سال خروس برگزار شد. فانوس‌های قرمز رنگ چین در هزاران خیابان در دنیا آویخته شدند. حزب کمونیست می‌خواهد حضور فرهنگی چین در همه جا باشد. این کشور اخیرا در پایتخت اتیوپی گالری لباس سنتی چین در دهه ۱۹۲۰ میلادی را برگزار کرده است.
دیپلمات‌های چینی سخت در تلاشند تا به دنیا بگویند نباید از قدرت گرفتن چین ترسید. شی می‌گوید چین می‌تواند در کنار آمریکا بدون رقابت زندگی کند. برنامه یک کمربند، یک راه او شامل سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها در سراسر آسیا، خاورمیانه، آفریقا و اروپاست که قصد دارد چهره جدیدی از چین به دنیا نشان دهد که می‌خواهد از ثروت تازه به دست آورده خود برای بهبود وضعیت جهان استفاده کند.
برای کمک به ساخت این تصویر، دولت چین نزدیک ۴۰ دفتر جدید رسانه خارجی زبان خود، شینهوا بین سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۱ افتتاح کرده است. تعداد خبرنگاران مقیم خارج این خبرگزاری نیز در آن دوران دو برابر شد. شش شبکه بین المللی این آژانس خبری سعی می‌کنند با سرویس‌های جهانی مانند بی‌بی‌سی، سی‌ان‌ان و الجزیره رقابت کنند.
سال گذشته گروهی منتسب به دولت ۴.۳۵ میلیون دلار هزینه کرد تا وب سایت انگلیسی زبان Sixth Tone را راه‌اندازی کند. هدف این وب‌سایت رساندن پیام چین است که گاهی انتقادی نیز می‌شود. حزب کمونیست به شرکت‌های خصوصی نیز برای فعالیت چراغ سبز داده است. در سال ۲۰۱۵ علی‌بابا، بزرگترین شرکت تجاری چین ۲۶۰ میلیون دلار به روزنامه انگلیسی زبان هنگ کنگ پول داد. احتمال می‌رود علی‌بابا سعی دارد لحن انتقادی این روزنامه را به نفع حزب تغییر دهد.
چین می‌خواهد پیام خود را به مرکز فرهنگ کاپیتالیست آمریکا برساند. در سال ۲۰۱۱ چین در میدان تایمز نیویورک تبلیغات گسترده‌ای کرد. سال گذشته شینهوا از بیلبورد خود استفاده کرد تا ویدیویی را ۱۲۰ بار در روز به مدت دو هفته نشان دهد و از حق سرزمینی خود در دریای چین جنوبی دفاع کند.
ترش و شیرین
نای می‌گوید دولت‌ها نمی‌توانند قدرت نرم را ایجاد کنند. حزب کمونیست به جامعه چین اعتمادی ندارد و ساختار قدرت نرم آن کاملا دولتی است. اما کار به این سادگی هم نیست. شبکه‌های تلویزیونی چین سعی می‌کند از گویندگان خارجی و تصاویر پاندا استفاده کند تا چهره‌ای بهتر به جهان نشان دهند اما زمانی که رهبران چینی به کشورهای دیگر سفر می‌کنند جمعیت کثیری از حامیان حزب در محل تجمع می‌کنند و یا سیاست‌مداران دیگر کشورها تطمیع می‌شوند تا چیزی از سوابق حقوق بشری چین سخن نگویند. در ماه فوریه مقام مسوول در سفارت چین در لندن به دانشگاه دورهام هشدار داد تا تریبون خود را در اختیار یک چینی مخالف قرار ندهد.
بسیاری از کشورهای در آسیا نیز از پیام چین متقاعد نشده‌اند. دستیابی چین به سرزمین‌ها در دریای چین شرقی و جنوبی نفرت گسترده‌ای ایجاد کرده است. گسترش سریع نیروهای دریایی و هوایی و افزایش یگان موشکی در آمریکا نیز نگرانی‌هایی ایجاد کرده است.
البته تلاش چین برای افزایش قدرت نرم دستاوردهایی نیز داشته است. در نظرسنجی‌های جهانی پاسخ دهندگان از آفریقا نسبت به مردم مناطق دیگر دید مثبت‌تری نسبت به چین دارند. بخشی از آن به دلیل پول هنگفتی است که چین به این قاره سرازیر کرده است. در آنگولا یک چهارم مسابقات حرفه‌ای فوتبال در استادیوم‌های ساخت چین برگزار می‌شود. جوانان در مناطق مختلف نسبت به افراد مسن‌تر دید مثبت‌تری دارند. البته این هزینه‌ها باعث نشده محبوبیت چین بالا رود. یک سال قبل از روی کار آمدن شی بیش از نیمی از آمریکایی‌ها دید مثبتی نسبت به چین داشتند اما تا آخر سال ۲۰۱۶ میلادی تنها ۳۸٪ آمریکایی‌ها دید مثبتی نسبت به چین داشتند.
رشد اقتصادی چین تحسین برانگیز است اما قدرت نرم چین در داخل به دلیل ضعف در مدیریت آلودگی هوا تضعیف شده است. آلودگی نشان می‌دهد دولت تنها به فکر ثروت‌مند‌تر کردن کشور است و اهمیتی به سلامت ساکنین این کره خاکی نمی‌دهد. بسیاری از خارجی‌ها چین را با آلودگی هوا می‌شناسند که دلیل مهمی برای کاهش ۳۸ درصدی گردشگری بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۵ میلادی است. اشتیاق شی برای مبارزه علیه گرمایش زمین نیز بخشی از تلاش چین برای بازیابی قدرت نرمی است که به دلیل عدم توجه به محیط زیست از دست داده است.
برخی در داخل چین می‌گویند حزب کمونیست، خود با تحمل پایین مخالفین بزرگترین مانع بر سر توسعه قدرت نرم کشور است. شی سعی بر تخریب جامعه مدنی و تقویت کنترل حزب بر هنر دارد. در سال ۲۰۱۴ او گفت حزب باید سوسالیسم را تبلیغ کند، نه بردگی بازار. این تصویر نمی‌تواند مانند رویای آمریکایی وارد خانه‌های مردم دنیا شود.
تعداد کمی از مردم علاقه مند به تماشای برنامه‌های چینی در خارج از این کشور هستند زیرا مملو از پروپاگاندای دولتی است. انیمیشن آمریکایی کونگ فو پاندا بیشترین کمک را به قدرت نرم چین کرده است. به همین دلیل چین در سومین قسمت این انیمیشن همکاری کرده است.
رسانه‌های دولتی چین از افول قدرت نرم آمریکا با شروع ریاست جمهوری دونالد ترامپ سخن می‌گویند. احتمالا در آینده سیستم سیاسی چین در مقایسه با سیستم سیاسی آمریکا جذابیت بیشتری پیدا کند.
چین مزیت‌هایی نیز دارد که می‌تواند از آنان استفاده کند. برای مثال چین تاریخ استعماری فرای مرزهای خود نداشته و در ۴۰ سال گذشته جنگی را شروع نکرده است. در دنیایی کم‌ثبات، رهبری چین به نظر می‌رسد که دارای ثبات و قابل پیش‌بینی است.
منبع: Economist
