مراقب باشيد پلك‌هايتان نيفتد

جام جم آنلاين: پلك‌ها همانند سپري، چشمان ما را در برابر بسياري از اجسام خارجي محافظت مي‌كنند، همچنين با پلك زدن مي‌توان، به نوعي چشمه‌هاي ايجاد اشك را روغنكاري و آنها را مرطوب نگه داشت؛ اما همين پلك‌ها گاه به دليل سهل‌انگاري و عدم مراقبت، كار دست ما مي‌دهد.

دكتر افسر دستجاني فراهاني، جراح و متخصص چشم در گفتگو با «جام‌جم» مي‌گويد: «هريك از چشم‌ها توسط پلك‌هاي فوقاني و تحتاني محافظت مي‌شوند كه وظيفه اصلي آنها پلك زدن و تسهيل فعاليت‌هاي چشم است.

به گفته اين پزشك متخصص چشم، پلك نازك‌ترين پوست بدن است كه براحتي با تجمع آب ميان‌بافتي ورم مي‌كند.

پلك داراي دو نوع عضله بالابرنده و حلقوي است كه عضله بالابرنده «باز كردن» و عضله حلقوي «بستن» پلك را به عهده دارند و براي پلك زدن و باز و بسته كردن پلك‌ها، فعاليت طبيعي هر دو عضله مهم است.

دكتر فراهاني با بيان اين كه براي حفظ سلامت چشم‌ها و فعاليت‌هاي طبيعي پلك‌ها، تمام بافت‌هاي ذكر شده بايد كامل و سالم باشند، اظهار مي‌كند: بهترين راه براي تميز نگه داشتن پلك و مژه‌ها، شستشو با شامپو بچه است كه پس از آن تميز كردن با آب معمولي حائز اهميت است و استفاده از داروها و يا سرم‌هاي غيرمعمول براي شستشو و تميز نگه داشتن چشم‌ها توصيه نمي‌شود.

وي با بيان اين كه اختلالات پلك به 2 دسته مادرزادي و اكتسابي تقسيم مي‌شود، اختلالات مادرزادي را شامل تنگي شكاف پلكي، افتادگي مادرزادي پلك، اختلالات قرارگيري پلك، اختلالات مربوط به قرارگيري رويش مژه‌ها، نقصان پلك، اختلالات عروقي پلك‌ها (ماه‌گرفتگي)‌ و... ذكر كرده و اختلالات اكتسابي پلك‌ها را شامل موارد التهابي عفوني، غيرعفوني همانند گل‌مژه، حساسيت‌ها، بلفاريت‌ها و ... موارد غيرالتهابي را توده‌هاي پلكي خوش و بدخيم، كيست احتباسي، خال‌ها، تغيير رنگ پوست و موارد نادر ديگر مي‌داند.

گل‌مژه‌

اين جراح و متخصص چشم، گل‌مژه يا شالازيون را ناشي از التهاب موضعي پلك‌ها مي‌داند كه مي‌تواند ناشي از انسداد غدد چربي ميبومين (پشت مژه‌ها)‌ مي‌داند به طور شايع در كنار بلفاريت مزمن (التهاب لبه پلك)‌ و يا بيماري روزاسه (نوع خاصي از جوش‌هاي صورت)‌ ديده مي‌شوند كه اگر منافذ غدد چربي ميبومين بسته شوند، چربي به داخل نسج آزاد شده و در نتيجه يك واكنش التهابي حاد ايجاد مي‌كند كه منجر به قرمزي و درد در ناحيه پوست پلك مي‌شود.

«كمپرس گرم و شستشوي پلك با شامپو بچه» بهترين راه درمان اين عارضه است، دكتر فراهاني با بيان اين مطلب، در ادامه مي‌افزايد: اگرچه ممكن است در اين موارد آنتي‌بيوتيك‌ها و يا ضدالتهاب‌هاي موضعي مصرف شوند؛ ولي اثر كمي در از بين بردن گل‌مژه دارند؛ چراكه اگر عفونت ثانويه ميكروبي به آن اضافه شود، آنتي‌بيوتيك موثر خواهد بود.

وي همچنين مي‌افزايد: در اغلب موارد، گل‌مژه‌ها مزمن شده و حالت كيست پيدا مي‌كنند كه ممكن است براي تسهيل خروج توده و التهابي، نياز به دخالت جراحي داشته باشد؛ ولي اگر در مواردي نيز التهاب حاد عفوني غدد چربي ديده شد، پماد آنتي‌بيوتيك و كمپرس گرم به بيمار كمك خواهد كرد و اگر در موارد خاص اين عارضه به آبسه تبديل شد، آنتي‌بيوتيك‌هاي خوراكي يا تزريقي كارساز خواهند بود.

دانه‌هاي چربي روي پلك‌

به گفته دكتر فراهاني، دانه‌هاي چربي روي پلك‌ها (گزانتولاسما)‌ در محدوده داخلي پلك بالا و پايين ديده مي‌شوند كه مي‌توانند در افرادي كه چربي خون طبيعي دارند و يا آنهايي كه از كلسترول بالاي خون در رنج هستند، ديده شود كه با روش جراحي و يا ليزر ‌(2 CO) برداشته مي‌شود؛ ولي بهتر است قبل از انجام هر نوع جراحي، ميزان چربي خون كنترل شود.

شوره مژه‌

شوره يا سبوره نوع خاصي از اختلالات چربي پوست هستند كه به صورت پوسته‌ريزي يا شوره تظاهر مي‌كند و التهاب پلك ناشي از شوره‌ها است كه فرد را مستعد به گل‌مژه و يا التهاب‌هاي عفوني پلك مي‌كند. اين چشم پزشك با اشاره به اين كه گاهي شوره تا ناحيه پوست سر و اطراف گوش نيز كشيده مي‌شود، بهترين راه درمان و پيشگيري شوره پلك‌ها را شستشو با شامپو بچه مي‌داند.

افتادگي پلك‌

افتادگي پلك بالا در اثر شل شدن ماهيچه‌هاي بالابرنده پلك اتفاق مي‌افتد كه اين حالت ممكن است مادرزادي، ناشي از بالا رفتن سن، بعد از عمل جراحي آب مرواريد و يا به‌دنبال آسيب ديدن چشم باشد.

دكتر فراهاني با اشاره به اين كه در افتادگي‌هاي پلك مادرزادي، عضله بالابرنده پلك دچار مشكل مي‌شود، شايع‌ترين افتادگي پلك در نوع اكتسابي را مربوط به آپونوروز (عضله بالابرنده)‌ ذكر مي‌كند كه در افراد مسن مشهود است. وي نوع عصبي اين اختلال را ناشي از اختلال در عصب‌رساني به عضله بالابرنده مي‌داند كه از اعصاب مغزي بوده و به دلايل مختلفي دچار فلج عصبي مي‌شود، همچنين اين پزشك متخصص يادآور مي‌شود: در نوع مكانيكي اين عارضه، وجود توده، ورم، لخته خون و يا عوامل ديگر به دليل سنگين‌‌تر كردن پلك منجر به افتادگي آن مي‌شود.

پف زير چشم‌

پف زير چشم مربوط به اختلال در قرارگيري چربي اطراف چشم است كه به حالت بيرون‌زدگي است و دليل بر بيماري‌هاي عفوني نيست و درمان آن با جراحي امكان‌پذير است، دكتر فراهاني با بيان اين مطلب يادآور مي‌شود: از آنجايي كه پوست پلك نازك است، در بروز بيماري‌هايي كه منجر به افزايش آب ميان‌بافتي مي‌شوند (نارسايي قلب، نارسايي كليه)‌ پلك‌ها ورم غيرالتهابي پيدا مي‌كنند.

وي همچنين تغيير رنگ پوست پلك‌ها را ناشي از نژاد و وراثت ذكر كرده و مي‌افزايد: اين تغيير رنگ، نشانگر بيماري عمومي نيست و فقط در موارد خاص در نقاط ديگر بدن مشهود است.

همچنين به گفته اين جراح، كلفتي پلك‌ها عمدتا به دليل التهاب‌هاي مزمن است كه يكي از مهم‌ترين آنها بلفاريت سبورنيك (التهاب پلك ناشي از شوره)‌ است.

هشدارهاي چشمي‌

بديهي است در تابستان به دليل استفاده بيشتر از اماكني همانند استخرها، مراجعات چشم پزشكي را بيشتر خواهد كرد.

دكتر فراهاني واكنش چشم‌ها بعد از شنا كردن را واكنشي التهابي غيرعفوني به مواد ضدعفوني‌كننده دانسته و استفاده از عينك‌هاي شنا، دوش گرفتن، شستشوي پلك و مژه با شامپو را مفيد ذكر مي‌كند.

همچنين وي مي‌گويد: با توجه به شيوع غيرعادي استفاده از لوازم آرايشي غيربهداشتي توصيه مي‌شود، از لوازم آرايشي با مارك‌هاي مشخص و معتبر استفاده شود و براي استفاده هرگونه كرم در اطراف چشم، با پزشك مربوطه مشورت شود چراكه معمولا پس از انجام (تاتو)‌ داروهايي توسط آرايشگران تجويز مي‌شود كه بعضا ديده شده است برخي از اين داروها حاوي كورتون با قدرت جذب بالا، آن هم به مدت طولاني است.