درجه‌بندی سنی فیلم‌ها باید نامحسوس باشد

محمد امامی ضمن بیان اینکه هرگز نمی‌توانیم، افراد را از دیدن فیلم یا سریالی منع کنیم، گفت: درجه‌بندی سنی فیلم‌ها باید از طریق بالا بردن سواد رسانه‌ای والدین و به صورت نامحسوس انجام شود، وگرنه اعلام آن به طور محسوس می‌تواند به سرانه استفاده از صنابع فرهنگی آسیب وارد کند.

محمد امامی (کارشناس رسانه) درباره درج رده‌بندی سنی برای فیلم‌ها و مجموعه‌هایی که روی آنتن تلویزیون می‌روند، به خبرنگار ایلنا گفت: به طور کلی رده‌بندی سنی فیلم‌ها تصمیم درستی است. به نوعی برای هر فیلم و سریالی که در هر کشوری پخش می‌شود، رده‌بندی سنی باید انجام شده باشد. چراکه کشورها برای اینکه بتوانند عنوان کنند در جامعه‌ای مدنی زندگی می‌کنند، باتوجه به فرهنگ، ریشه‌های سیاست‌گذاری فرهنگی، دینی و اجتماعی خودشان، یکسری قوانین را وضع می‌کنند.  یک قانون مهم از جوامع مدنی که زمینه‌ساز تشکیل چنین جامعه‌ای است، اهمیت دادن به بحث خانواده، حقوق کودک و خانواده، به طور کلی شهروندان و همه مسئولان جامعه است.

وی ادامه داد: طبیعتا جوامع برای پرداختن به حقوق اینگونه افراد و مدنیت بخشی به جامعه و جامعیت بخشی به کشورشان، یکسری قوانین و اصول را وضع می‌کنند. یکی از این موارد، آثاری است که در حوزه رسانه تولید می‌شود و ما در فرهنگ به آن صنایع فرهنگی می‌گوییم. کشورها برای اینکه صنایع فرهنگی را به درستی عرضه کنند و این صنایع فرهنگی به درستی در جامعه نهادینه شود، به طبع یکسری قوانین، اصول و قواعدی را برای پخش آنها در نظر می‌گیرند که مهمترین قاعده برای پخش صنایع فرهنگی که مهمترین آنها فیلم و سریال بوده، است. در واقع این موضوع همین بحث رده‌بندی سنی پخش فیلم و سریال است.

امامی همچنین درباره اینکه چطور می‌توان بحث رده‌بندی سنی فیلم و سریال را عملی کرد، توضیح داد: ما در کشورمان، درباره این موضوع، دو حوزه کاملا مجزا از هم داریم که صداوسیما و سینما هستند. در سال‌های گذشته مواردی در حوزه فیلم مطرح بوده که در مانیتورینگ و بازبینی و ارزیابی ممیزی عنوان و در نهایت رعایت می‌شوند. به عنوان مثال در سال‌های اخیر شاهد بودیم که برای برخی فیلم‌ها رده سنی اعلام کرده‌اند. طبق این موضوع تعدادی نمی‌توانستند به تماشای فیلم‌ها بروند که همین مسئله صورت خوشی نداشت.

وی ضمن بیان اینکه تا چند ماه پیش قانون رده‌بندی سنی فیلم‌ها به صورت قانون و بخشنامه مکتوب وجود نداشته، ادامه داد: بعد از این موضوع پیگیری‌هایی انجام شد و اگر اشتباه نکنم در سه، چهار ماه اخیر بخشنامه‌ای برای این موضوع به انجام رسید. در ادامه برای تعیین دستور عمل و رده‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی هیاتی ۳۰ نفره انتخاب شد، که باید درباره آن بگویم، سنگ بزرگ علامت نزدن است. وقتی برای تشخیص و اجرای دستورالعملی در حوزه سینما، ۳۰ نفر کارشناس و متخصص را انتخاب می‌کنیم، مشخص بوده که اتفاق خاصی نمی‌افتد.

این کارشناس در ادامه بیان کرد: به نوعی این کار حرکت مبارکی است، اما به چه صورت؟ به عنوان مثال شما با ۴ نفر می‌توانید سفر کنید.چراکه سختی‌های خیلی محدودی دارد و سفر خوشی را طی می‌کنید، اما فکر کنید همین را با یک تور ۳۰ نفر بروید، به هر حال این ۳۰ نفر هرکدام سلیقه متفاوتی دارند و هزینه بسیاری را برای شما به همراه خواهد داشت. فکر کنید تنها ۶۰ ساعت زمان تلف می‌شود تا این ۳۰ نفر یک فیلم دو ساعته را ببینند. علاوه بر این هرکدام از این افراد نقطه نظرات خود را دارند. البته در روزهای گذشته دیوان عدالت اداری دستور توقف این دستورالعمل را مبنی بر تعیین رده‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی صادر کرده است. در نتیجه این دستورالعمل هم در موقعیت منتفی شدن قرار گرفته است.

امامی در بخش دیگری از صحبت‌هایش اظهار داشت: به طور قاطع باید بگویم که درجه‌بندی سنی یک فیلم که پر از موضوعات مختلف است، باید خیلی نامحسوس باشد. هدف ما از این درجه‌بندی این بوده که در حقیقت برای سنین کودک، نوجوان و جوان یکسری از مفاهیم، محتوا، موضوعات داخل یک فیلم را مجزا کرده و برای هرگروه از افراد، سطحی را مشخص کنیم. اما درباره مخاطب باید ملاحظاتی رعایت شود. ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که شاید کودکان در شرایط کنونی بیشتر از والدین خود بدانند. در نتیجه ما هرگز نمی‌توانیم، کودک، نوجوان و جوانی را از دیدن فیلم یا سریالی منع کنیم. چراکه در اینصورت آن جوان می‌گوید من دلم می‌خواهد این فیلم را ببینم و به شما هم ربطی ندارد. در نتیجه اعلام درجه‌بندی یک کار غیر حرفه‌ای و ناملموس است. به نوعی این موضوع تنها باید به اطلاع والدین برسد.

وی همچنین درباره نحوه اطلاع رسانی به والدین نیز بیان کرد: علائمی همچون مثبت ۱۸ و یا هر سنی، سال‌هاست برای این موضوع استفاده می‌شود و ما موارد دیگری را برای این موضوع نداریم. برای این مسئله از سوی مسئولان ذی‌ربط باید یک فرهنگ‌سازی صورت گیرد. بر این اساس باید شرایطی ایجاد شود که سواد رسانه‌ای والدین در ارتباط با نوع پذیرش درجه‌بندی سنی فیلم‌ها و سریال‌ها بالا رود. یعنی والدین باید بدانند که چه فیلمی در چه سطحی برای کودکشان خوب هست یا نیست.

امامی در پایان گفت: این بهترین راه ممکن است که موضوعاتی این چنین را در اختیار والدین قرار دهیم تا از طریق بالا بردن سواد رسانه‌ای والدین این اتفاق از طرف آنها اعمال شود. نه اینکه بخواهیم با سیستم حکومتی به مصرف‌کننده‌های صنایع فرهنگی دیکته کنیم که بخواهند این کار را انجام دهند. چراکه ما به اندازه کافی سرانه پایین مصرف صنایع فرهنگی در کشور را داریم که با عملی شدن دستورالعمل‌های این چنینی، ممیزی و فشار روی خیلی از فیلم‌ها را بیشتر می‌کنیم. در نتیجه ممکن است به سرانه استفاده از صنایع فرهنگی آسیب وارد شود. هسته تشکیل یک جامعه مدنی خانواده است، در نتیجه اگر ما بتوانیم همه چیز را از سمت و سوی خانواده هدایت کنیم؛ آگاهی، دانش و سواد رسانه‌ای آنها را نسبت به نحوه استفاده از صنایع فرهنگی بالا ببریم، ۹۰ درصد راه را پیش رفته‌ایم.