| |
در سال 1910، 10 درصد مرگ‌وميرها در دنيا به علت بيماريهاي قلبي و عروقي بوده است، اما اين وضعيت در سال 2000 به 50 درصد رسيد و پيش‌بيني شده است اين آمار در سال 2020 به 75 درصد مرگوميرهاي شايع در جهان برسد.
در حال حاضر، يك سوم از مرگوميرهاي شناخته شده انسان به علت بيماريهاي قلبي است و 50 درصد از كساني كه دچار سكته قلبي مي‌شوند، پيش از رسيدن به بيمارستان جان خود را از دست مي‌دهند. در ايران نيز بيشترين ميزان مرگ‌ومير در گروه سني بالغان كشور مربوط به بيماريهاي قلبي و عروقي است.
قلب، يكي از مهم‌ترين و كليدي‌ترين اعضاي بدن انسان است؛ ولي متاسفانه افزايش بيماريهاي قلبي گريبانگير بسياري از كشورهاي جهان شده است. اين بيماري در راس بيماريهاي كشنده در سطح جهان قرار دارد. اين روند فزاينده به گونه‌اي است كه پيش‌بيني مي‌شود تا سال 2020 ميلادي ميزان بروز بيماريهاي قلبي به مرز بحران خواهد رسيد. اين بيماري‌ها علاوه بر افزايش آمار مرگ‌ومير، بار اقتصادي و اجتماعي سنگيني را نيز بر جوامع تحميل مي‌كند.
بيماري‌ها به عنوان يك معضل جدي در كشور مطرح هستند. نزديك به 40 درصد علت فوت جوانان در كشور به دليل بيماريهاي قلبي و عروقي است و اين آمار بسرعت در حال افزايش است. البته موضوع وقتي بيشتر نگران‌كننده مي‌شود كه بدانيم سن ابتلا به بيماريهاي قلب و عروق در ايران، 7 تا 10 سال جوان‌تر از ديگر كشورهاي دنياست.
شيوع بيماريهاي قلب و عروق طي سال‌هاي گذشته در كشور ما، روند صعودي داشته است.
آماري كه بتازگي از سوي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي انتشار يافته نشان مي‌دهد بيشترين عامل عمده مرگ‌ومير در كشور، بيمارهاي قلبي و عروقي است و روزانه 317 نفر به علت اين بيماري، جان خود را از دست مي‌دهند؛ البته اين مشكل مختص ايران نيست. سالانه 15 تا 17 ميليون نفر به علت بيماريهاي قلبي و عروقي در جهان مي‌ميرند.
بر اساس آمار، بيش از 2 ميليون نفر از مردم كشورمان مبتلا به بيماري عروق كرونر هستند. سالانه به ازاي هر 30 نفر از اين تعداد مبتلايان يك سكته قلبي اتفاق مي‌افتد.
ميانگين سن بيماران كه تحت عمل قلب باز يا بالن آنژيوگرافي قرار گرفته‌اند 55 سال است، در حالي كه اين سن در ديگر كشور‌ها 10 سال بالاتر است.در كشورهاي پيشرفته، بيماريهاي قلبي و عروقي علت شايع مرگ‌ومير هستند، اما به دليل پيشگيري اوليه و ثانويه، سن ابتلا به آن بالاتر از كشور ماست.
قلب شكسته زنان
به دنبال مطالعه‌اي از جامعه قلب آمريكا در سال 1997، مشخص شد تنها 30درصد از خانم‌ها از اين مساله كه بيماري قلبي و سكته، خطرناك‌ترين تهديد براي سلامت آنهاست، آگاه بودند. خانم‌ها اغلب به آن شكلي كه مردان تجربه مي‌كنند، حمله قلبي را تجربه نمي‌كنند.
علائم بيماري در خانم‌ها مي‌تواند خفيف‌تر باشد مثل كوتاه شدن نفس‌ها بدون هيچ گونه دردي در قفسه سينه. برخي از آنها ناگهان احساس بي‌رمق شدن همراه با كمترين فعاليت و ناتواني را تجربه مي‌كنند.
درد اغلب در قسمت چپ و پايين قفسه سينه است و با يك مشكل معدي اشتباه مي‌شود و از آنجا كه علائم در خانم‌ها كمتر قابل مشاهده هستند، بيشتر خانم‌ها مدت زمان زيادي را تا درمان سپري و صبر مي‌كنند.
تا زماني كه تشخيص بيماري قلبي در خانم‌ها سخت است، درمان آن هم سخت‌تر مي‌شود و پيشگيري، كليدي براي حفظ حيات بيشتر خانم‌هاست. لازم است خانم‌ها به عوامل خطرساز بيماريهاي قلبي نگاه دقيق‌تري داشته باشند. اگر آنها سطوح كلسترول يا فشار خون خود را ندانند، لازم است به پزشك مراجعه كنند.
مراجعه ديرهنگام
علائم بيماريهاي قلبي در بسياري از موارد دير ظاهر مي‌شوند و نداشتن علامت، دليل بر سلامت قلب نيست.
اولين گام براي داشتن يك قلب سالم شناخت عوامل خطري است كه قلب را تهديد مي‌كند. بعضي عوامل خطر مانند سيگار كشيدن، مشخص هستند؛ اما عوامل ديگر مانند فشار خون و كلسترول خون بالا معمولا علائم واضحي ندارند و نياز به سنجش دارند. بنابراين براي آن‌كه مشخص شود فرد تا چه اندازه در معرض خطر بيماريهاي قلبي قرار دارد بايد به پزشك مراجعه كند.
در سنين بالا براي اطمينان از سلامت قلب، حداقل بايد سالي يك بار به پزشك مراجعه كرد. هزينه بالاي خدمات درماني، پوشش ضعيف بيمه و انتظار طولاني براي ملاقات پزشكان در مراكز وابسته به بيمه از عوامل بازدارنده براي مراجعه افراد جامعه به مراكز درماني هستند. در صورت برطرف شدن اين موانع و اطلاع‌رساني مناسب، به طور قطع مردم بيشتر به مراكز درماني مراجعه مي‌كنند و در صورت وجود بيماري در مراحل ابتدايي مي‌توانند جلوي آن را بگيرند.
روزي براي قلب‌ها
به علت اهميت موضوع و ضرورت جلب توجه مسوولان در برنامه‌ريزي براي پيشگيري از بروز اين بيماري‌ها، اطلاع‌رساني مناسب به افراد جامعه و مبارزه همه‌جانبه با عوامل خطرساز اين بيماري، از سال 1991 از سوي فدراسيون جهاني قلب و با اين نگرش كه تمام كشورهاي عضو اين فدراسيون مي‌توانند به ريشه‌كني همه‌گيري جهاني بيماريهاي قلبي و عروقي كمك كنند، روز 3 مهر برابر با 25سپتامبر از سوي سازمان بهداشت جهاني و فدراسيون جهاني قلب به عنوان روز جهاني قلب اعلام شده است.
قلب و دود
به گفته متخصصان، سيگار يكي از عوامل اصلي بروز بيماريهاي قلبي در افراد است. آمارها نشان مي‌دهند؛ 20 درصد مردم جهان سيگاري هستند و تاكنون جمعيت سيگاري‌‌هاي جهان به بيش از يك ميليارد و 300 ميليون نفر رسيده است.
اين در حالي است كه از يك سو بيماريهاي قلبي، اولين علت مرگ‌ومير در جهان عنوان مي‌شوند و از سويي ديگر، روزبه‌روز بر شمار افراد مبتلا به سيگار افزوده مي‌شود؛ به طوري كه روزانه 90 هزار نوجوان و جوان در جهان شروع به سيگار كشيدن مي‌كنند.
نقش موثر سيگار در بروز بيماريهاي قلبي در شرايطي است كه براساس آمار در 2 سال گذشته، مصرف سيگار در كشور 10 درصد افزايش يافته است.
از سوي ديگر، آلودگي هوا از عوامل زمينه‌ساز بروز بيماريهاي قلبي است و آلودگي هوا تا 13 درصد احتمال ايجاد بيماريهاي قلبي را افزايش مي‌دهد. آلودگي‌‌هاي موجود در هوا نه‌تنها بيماريهاي قلبي را تشديد مي‌كنند؛ بلكه موجب بروز اين بيماري‌ها نيز مي‌شوند.
از سوي سازمان بهداشت جهاني، پيشگيري از حملات قلبي و ممانعت از گسترش مصرف سيگار و دخانيات در دستور كار است و رسيدن به جامعه بدون دود به عنوان يك آرمان براي آينده دنيا ترسيم شده است.
فشار خون بالا
فشار خون بالا اغلب به عنوان قاتل خاموش ناميده مي‌شود، چون معمولا علامتي ندارد. در نتيجه مردم به آن توجه نمي‌كنند تا اين‌كه به طور جدي بيمار شوند.
فشار خون بالا از مهم‌ترين عوامل خطرساز براي بيماري قلبي است. 35 درصد جمعيت كشورهاي در حال توسعه و صنعتي از فشارخون بالا كه يك فاكتور مهم در بروز بيماري قلب است، در رنج بوده و 25 درصد آنان از بيماري خود بي‌اطلاع هستند و 50 درصد مبتلايان هرگز درمان صحيح نشده‌اند.
نتيجه يك مطالعه در تهران نشان داد 20 درصد از جمعيت بالاي 20 سال، بيماري فشار خون دارند. اگر فشار خون بالا داشته باشيد، در معرض خطر بيشتري براي ابتلا به بيماريهاي قلبي و عروقي هستيد. با شروع 55 سالگي، احتمال ابتلا به فشار خون بالا در زنان زياد است. اگر فشار خون شما بالاست، نياز به اقداماتي براي كنترل آن داريد. فشار خون بالا را مي‌توان با اصلاح شيوه زندگي و استفاده از دارو كنترل كرد.
اهميت بيماريهاي غيرواگير
به علت شرايط خاص كشور در دهه‌‌هاي گذشته، تمامي سعي مسوولان سلامت كشور در مهار بيماريهاي واگيردار بوده است؛ اما با بهبود وضع سلامت جامعه اولويت نظام سلامت از بيماريهاي واگير كه منشأ ميكروبي و ويروسي دارند، به سمت بيماريهاي غيرواگير كه منشا رفتاري دارند، تغيير يافت.
اين بيماري‌ها قابل ريشه‌كني نبوده و فشار آنها روي سيستم خدمات بهداشتي و درماني همواره وجود دارد، لذا با به كار بستن راهكار‌هاي موثر مي‌توان فشار آن را تعديل كرد و زندگي ايمن و عاري از دغدغه را براي مردم فراهم نمود.
تغيير زندگي از شكل سنتي به مدرن يكي از عوامل اصلي بيماريهاي مزمن و غيرواگير است. اين بيماري‌ها كيفيت زندگي فرد را تحت تاثير قرار مي‌دهد و سالانه هزينههاي سنگيني از نظر
نظام مراقبت بيماريهاي غيرواگير در كشور در سال 83 طراحي شده و اولين مطالعه كشوري
اما كاهش بار بيماريهاي غيرواگير به آساني و در كوتاه‌مدت امكان‌پذير نيست و هر اقدامي كه صورت مي‌گيرد، سال‌‌ها بعد ثمراتش مشاهده مي‌شود. اطلاعات نشان مي‌دهد كشور‌هايي كه يك برنامه‌ريزي موفق انجام داده‌اند، توانسته‌اند به مرور زمان بار بيماريهاي غيرواگير را كم كنند.
پيشگيري از اين بيماري‌ها نه‌تنها منجر به افزايش طول عمر بيماران و افزايش طول عمر توام با سلامت آنان مي‌شود؛ بلكه فوائد زياد ديگري هم براي خانواده‌ها و اقتصاد كشور دربردارد. بيماريهاي قلب و عروق، يكي از اين بيماريهاي غيرواگير است كه مورد توجه زياد قرار گرفته است.
هزينههاي بالا
بيماريهاي قلبي علاوه بر مشكلاتي كه براي سلامت جامعه ايجاد و رتبه اول مرگ‌ومير را كسب مي‌كنند، در تحميل هزينههاي اقتصادي مستقيم و غيرمستقيم و ناتواني افراد سازنده جامعه نيز رتبه بالايي دارند. هركس دفترچه بيمه‌اي در دست دارد، در اولين فرصت به متخصص و فوق‌تخصص مراجعه مي‌كند و انتظار دارد موثرترين و گران‌ترين دارويي را كه دفترچه يا جيب او توان پرداختش را دارد، دريافت كند تا با كمك آن عمر خود را طولاني كند.
البته هزينههاي دارو، آزمايش‌هاي مختلف، بستري شدن و جراحي، تنها قسمتي از هزينه‌‌هايي است كه به جامعه تحميل مي‌شود. هزينههاي غيرمستقيم عدم حضور يا حضور موثر افراد، در محل كار يا كاهش كيفيت كار آنها نيز باعث تحميل هزينههاي بسيار هنگفتي به جامعه مي‌شود. قلب و عروق با دارو قابل درمانند و 25 درصد از اين بيماران نيازمند اعمال جراحي باز هستند.
براساس آمار‌هاي موجود در اتحاديه اروپايي به ازاي هر شهروند در سال 2003، 230 يورو براي درمان بيماريهاي قلبي و عروقي بيماري‌ها هزينه شده است. اين بيماري‌ها با مختل كردن زندگي 4/4ميليون نفر، يك درصد شهروندان اتحاديه اروپايي را درگير كرده‌اند.
جدي بگيريد
معمولا درد قلبي در افراد به صورت درد مبهم يا احساس فشار، سنگيني، سفتي، فشردگي يا خفگي بيان مي‌شود تا درد واضح و اغلب به صورت احساس ناراحتي است تا درد
اگر كسي به طور ناگهاني دچار درد قلبي شود، در هر صورت بهتر است دراز بكشد و فعاليت خود را قطع كند و استراحت مطلق داشته باشد. در صورت داشتن قرص زيرزباني نيتروگليسيرين يك يا چند عدد از آن تا زمان قطع درد استفاده شود و بيمار بسرعت به اورژانس قلب ارجاع داده شود.
اگر هرگونه علامتي از حمله قلبي داريد، فورا كمك پزشكي بخواهيد. در هر صورت دردهاي ناحيه قفسه سينه را جدي بگيريد. براي پيش بيني احتمال رخداد حوادث قلبي، معيارهاي مشخصي وجود دارد كه با مراجعه به پزشك مي‌توانيد بفهميد آيا مشكل قلبي وجود دارد يا خير.
