گندم را با واسطه از آمريكا مي‌خريم

خريد گندم از ايالات متحده»، «دزدي 36 هزار تن گندم ايراني»، «واردات ماهيانه يك ميليون تن گندم» و بسياري اخبار ديگر طي ماه‌هاي گذشته منتشر شده است كه واكنش فعالان اقتصادي و بازرگانان كشور را به همراه داشته است.
دولت نهم چهار سال پس از خودكفايي در توليد گندم باز هم واردات اين كالاي استراتژيك را آغاز كرده است. همين جريان موجب شده تا انتقادهاي تازه‌اي به سوي مردان دولت نهم روانه شود. مردان اقتصادي دولت روايت مي‌كنند خشكسالي‌هاي سال گذشته سبب شده تا نياز كشور به واردات گندم افزايش يابد. از همين روي دولت نهم به ميدان واردات اين كالا قدم گذاشته است. شركت بازرگاني دولتي ايران به عنوان متولي خريد گندم از سوي دولت اعلام كرده كه واردات را همچنان ادامه خواهد داد. به باور آنان براي تأمين گندم مورد نياز كشور، وارداتي به حجم سالانه يك ميليون تن بايد انجام شود. براي آگاهي از شرايط واردات گندم، گفت‌وگوي «کارگزاران» را با پارسانيا مديرعامل شركت بازرگاني دولتي ايران بخوانيد:

• دزدان دريايي چه ميزان از مصرف گندم ايران را ربوده‌اند؟
36 هزار تن.

• اين ميزان چه مقدار از مصرف داخلي مي‌شود؟
تقريبا يك روز و نيم مصرف گندم ما دزديده شده است. به همين دليل گندمي كه از ما سرقت شده را نمي‌توان مصرف بالايي دانست. آنچه به عنوان گندم سرقتي ايران عنوان شده ميزان اندكي از مصرف ما بوده است. به همين دليل ميزان گندم سرقت شده چندان مهم نيست.

• شما از كدام كشورها بيشتر گندم مي‌خريد؟
هر كشوري كه فروش گندم داشته باشد براي ما به عنوان منبع خريد گندم شناخته مي‌شود. به همين دليل خريد گندم براي ما حد خاصي ندارد، ما از هر كشوري كه فروش داشته باشد، گندم مي‌خريم.

• مشخصا از كدام كشور خريد بيشتري داريد؟
عرض كردم هر كشوري كه فروش گندم داشته باشد ما از آن خريد مي‌كنيم. به طور حتم مي‌توانم بگويم كه خريد گندم در اين دوره بيشترين ميزان تنوع را داشته است، هر كشوري كه فروشنده گندم بوده ما به عنوان خريدار به مذاكره با او مي‌نشينيم.

• يعني از آمريكا هم خريد انجام مي‌دهيم؟
بله، به طور غيرمستقيم خريد انجام مي‌دهيم. آمريكا يكي از بزرگ‌ترين توليدكنندگان و فروشندگان گندم است. به همين دليل ما هم وادار مي‌شويم از ايالات متحده خريد داشته باشيم.

• يعني خريد مستقيم داريم؟
خير، ما به صورت مستقيم از آمريكا خريدي انجام نداده‌ايم.

• با واسطه؟
بله، كشورهاي ديگر از آمريكا خريد مي‌كنند و ما هم از آنها خريد داريم. البته بايد توجه داشت كه خريد گندم از آمريكا به معناي خاصي نيست. بخش خصوصي و تجار متولي فروش گندم به حساب مي‌آيند. در كشورهاي ديگر هم بخش خصوصي متولي فروش به حساب مي‌آيد. بنابراين خريد گندم از كشورهاي ديگر معناي رابطه خاصي با آن كشور نيست.

• ولي دولت ايران خريد انجام مي‌دهد. اين روالي كه شما مي‌فرماييد زماني موضوعيت دارد كه بخش خصوصي ايران طرف خريد گندم بود.
بله، اين موضوع را قبول دارم ولي اين بحث كاملا زيرساختي به حساب مي‌آيد. اگر زيرساخت‌ها مهيا شود؛ بخش خصوصي ايران هم مي‌تواند خريد گندم انجام دهد.

• اين نوع خريدها هزينه‌هاي بيشتري ندارد؟
به هر صورت در اين دوره زماني بايد بهترين روش‌ها براي خريد گندم انجام شود. ما هم سعي كرده‌ايم كه بهترين شيوه‌ها را پيش گيريم.

• شما اعلام كرده‌ايد كه ماهيانه يك ميليون تن گندم وارد خواهيم كرد. اين واردات براي چه انجام مي‌شود؟
واردات گندم به عنوان ذخاير استراتژيك و نيازهاي عادي انجام مي‌شود. ما بايد براي ذخاير استراتژيك كشور برنامه داشته باشيم، واردات هم براي همين جريان صورت مي‌گيرد.

• اين احتمال وجود دارد كه تحت تاثير فشارهاي سياسي، ميزان خريدهاي ايران كاهش يابد. شما اين موضوع را تاييد مي‌كنيد؟
در اين زمينه مشكلي نداريم. به دليل طراحي فكورانه و برنامه‌ريزي‌هاي دقيق در اين مورد مشكلي نداريم. خوشبختانه برنامه‌ريزي‌هاي دقيقي در مورد خريد گندم صورت گرفته است. دولت و وزارت بازرگاني در اين مورد با تدبير بسيار بالايي وارد عمل شدند، به همين دليل مشكلي در مورد ذخاير گندم وجود نخواهد داشت.

• اين واردات براي مصرف است يا ذخاير؟
هر دو مورد،‌هم براي مصرف و هم براي ذخاير استراتژيك برنامه داريم.

• يك انتقاد هم وجود دارد كه اين خريدها با كدام منابع انجام مي‌شود. يعني باز هم از حساب ذخيره براي واردات استفاده مي‌كنيد!
براي اين خريدها يارانه اختصاص مي‌يابد و ما از محل اين يارانه‌ها خريد انجام مي‌دهيم.

• قبول داريد كه ركورد واردات گندم را شكسته‌ايد؟
خير، اين تحليل قابل قبول نيست. شما بايد توجه داشته باشيد كه ما كم‌سابقه‌ترين خشكسالي را تجربه كرده‌ايم، به همين دليل بايد واردات انجام شود. اگر قرار به محاسبه واردات باشد بايد دوره زماني را در نظر داشت. كشاورزي فرآيندي كاملا زنده است. بنابراين زماني كه از واردات صحبت مي‌شود بايد شرايط را در نظر داشت. در اين دوره حتي توليد هم تحت فشار بود. بنابراين نياز به واردات گندم به شدت احساس مي‌شد. با استفاده از همين ذخاير هم نياز توليدكنندگان را برطرف كرديم. اما هيچگاه نبايد فراموش كرد كه سال زراعي بسيار بدي را پشت سر گذاشتيم. كشاورزي به شدت تحت تاثير اقليم قرار دارد. بنابراين زماني كه اقليم تغيير مي‌كند ميزان توليد هم نوسان مي‌يابد.

• پس شما تحت تاثير همين شرايط واردات انجام داده‌ايد؟
بله، تمام كشورها همين شرايط را دارند. به طور مثال ميزان توليد گندم استراليا به 2/7 تن رسيده است. كشت ديم آنها به صورت كامل تحت تاثير شرايط اقليمي قرار گرفته است. نبايد فراموش كرد توليد گندم هم تحت تاثير محيط قرار دارد، با توجه به خشكسالي سال گذشته هم نياز به واردات احساس مي‌شد.

• آقاي پارسانيا يك سوال اساسي وجود دارد. آيا خريد گندم در دولت نهم از دولت‌هاي قبل بيشتر بوده است؟
اين سوال موضوعيت ندارد. نمي‌توان به سادگي به اين سوال پاسخ داد. عرض كردم شرايط اقليمي در اين دوره زماني با دوره‌هاي گذشته متفاوت بوده است بنابراين خريد گندم را نبايد با دوره‌هاي قبل قياس كرد.

• يك بحث ديگر هم وجود دارد. سال 52 به علت بي‌تدبيري دولت ما خريد گندم گران داشتيم. اين گران‌ترين خريد گندم كشور بود. شايعاتي وجود دارد كه سال 87 هم خريد گندم گران داشتيم. اين جريان صحت دارد؟
خير، ما مكانيزم اوليه خريد را به گونه‌اي طراحي كرده بوديم كه چنين اتفاقي رخ ندهد. خريد گندم مورد نياز يك سال را جلوتر از زمان مصرف آن انجام داده‌ايم. بنابراين چنين ادعاهايي موضوعيت ندارد.

• به غير از گندم خريد ديگري هم داشته‌ايم؟
بله، تمام كالاهاي استراتژيك مورد نياز كشور را تأمين كرده‌ايم. برنج، روغن و شكر ديگر كالاهايي به شمار مي‌آيند كه خريد شده است. خوشبختانه اكنون كشور در بهترين شرايط از نظر ذخيره كالاهاي استراتژيك قرار دارد.