بايدها و نبايدهاي موسيقي پاپ

برنا: طي دو سال گذشته، حضور موسيقي پاپ در جشنواره بين المللي فجر، واکنش هاي مثبت و منفي فراواني به دنبال داشته است.

روابط عمومي جشنواره موسيقي فجر مقاله‌اي درباره حضور هنرمندان موسيقي پاپ در جشنواره موسيقي فجر به سرويس هنري خبرگزاري برنا ارسال كرده است كه در زير مي‌خوانيد:

طي دو سال گذشته ، حضور موسيقي پاپ در جشنواره بين المللي فجر، واکنش هاي مثبت و منفي فراواني به دنبال داشته است. از يک سو مسئولان جشنواره، اغلب فعالان موسيقي پاپ و به خصوص شرکت هاي نشر و برگزارکننده اين نوع موسيقي، مردم علاقه مند به موسيقي پاپ و خواننده هاي مشهور آن، طيف وسيعي از مطبوعات و رسانه ها و برخي موسيقيدانان شاخص (از جمله کامبيز روشن روان به عنوان دبير جشنواره)به اين حرکت ، واکنش مثبت نشان داده و حضور واجراي موسيقي پاپ را در جشنواره فجر، يک لزوم و اقدامي در خور توجه و حتي ديرهنگام توصيف کردند.

از سوي ديگر مراکز رسمي موسيقي (نظير خانه موسيقي و برخي مراکز آموزشي - پژوهشي) و برخي هنرمندان به خصوص آن دسته از هنرمندان موسيقي که فعال در حوزه موسيقي هاي کلاسيک و رسمي هستند (و خود آن را هنري جدي محسوب مي کنند)، به انتقاد از اين عملکرد پرداخته و تا آنجا پيش رفتند که برخي از آنها اين حرکت را يک فاجعه فرهنگي و زنگ هشدار به فرهنگ موسيقي ايران قلمداد کردند!

اين اظهارات که به صورت رسمي و غيررسمي ارائه شده، سال گذشته همزمان با برگزاري جشنواره به اوج خود رسيد؛ اما به نظر مي رسد در بيست و چهارمين جشنواره، اين تضادها به حداقل خود رسيده است.

جشنواره در جهان امروز

در دنياي معاصر ، برگزاري جشن ها، جشنواره ها، فستيوال هاي فرهنگي - هنري، همايش و سمينارها و برنامه هايي از اين دست، به عنوان بخش قابل توجه و انفکاک ناپذيري با زندگي انسان امروز ، پيوند خورده است.

در واقع انسان مدرن شهرنشين، بخشي از نيازهاي فرهنگي، روحي و معنوي و حتي مادي و جسمي خود را از ساخت مجموعه اي از برنامه هاي فرهنگي – هنري ، طلب مي کند.

از اين روهر چه جوامع مدرن تر، متمدن تر و با ثبات تر باشند ، (به خصوص در صورت توجيه اقتصادي و امکان هزينه سازي ) به اجرا و برگزاري چنين برنامه هايي روي مي آورند.

امروزه بسياري از شهرهاي بزرگ و کوچک جهان به يک مرکز فرهنگي بدل شده که گاه نيز بعيد نمي نمايد که اغلب مديران ارشد نظير شهرداران، فرمانداران، روساي ادارات و مراکز به برگزاري جشن ها و فستيوال ها روي خوش نشان مي دهند و در آن سهيم اند و مشارک فعال دارند.

فستيوال ها و جشنواره هاي موسيقي

در اين ميان سهم موسيقي ، نسبت به ساير هنرها قابل توجه است. شايد بيشترين آمار فستيوال ها که سه حوزه سينما، توريسم – تجارت و موسيقي را در بر مي گيرد ، باز هم موسيقي غالب شود، چرا که در فستيوال ها و جشنواره هاي غير موسيقيايي، بخش هاي قابل توجهي به اجراي موسيقي اختصاص مي يابد.

اما در فستيوال ها ، جشنواره ها و برنامه هاي رسمي که کاملا موسيقيايي بوده و اختصاص به اجراي انواع موسيقي دارند، دو سياست کلي قابل مشاهده است:

نخست فستيوال ها و جشنواره هاي موضوعي با رويکرد کاملا موسيقي محور که نوع خاصي از موسيقي ، يا فرهنگ خاص و يا موضوعي خاص را دنبال مي کنند. فستيوال موسيقي ...

(مراکش) ، موسيقي مقدس (برلين)، اسنابروک (آلمان) و غيره از اين دست هستند.

در اين فستيوال ها بسته به موضوع مورد نظر و سياست گذاري ها، گروه هاي مورد نظر دعوت مي شوند.

دسته دوم فستيوال هايي که دامنه و سياست هايي کلان تر و به نوعي گسترده تر از موسيقي صرف را مدنظر دارند. مانند فستيوال آوينيون (فرانسه) و يا مثلا فستيوال تابستانه کيش.

در اين گروه اخير موضوعات متعددي چون سياست، فرهنگ، اقتصاد و تجارت، صنعت توريسم و .. هدف اصلي است و موسيقي در مقام تثبيت کننده، معرفي کننده ، سرگرم کننده و مفرح و حتي اشاعه دهنده آن موضوعات کلان تر عمل مي کند.

موسيقي پاپ در جشنواره ها

حال ببينيم در هر دوي اين فستيوال ها و جشنواره ها، موسيقي پاپ چه جايگاهي دارد؟ در برنامه هاي گروه اول (به استثناي فستيوال ها و برنامه هاي اختصاصي موسيقي پاپ) معمولا موسيقي پاپ و زير شاخه هاي آن حضور ندارند.

امروزه به خصوص با بحث گفت وگوي فرهنگها، جذابيت هاي هنر شرقي و گفتمان هاي فرهنگ محور بسياري از فستيوالها موضوعاتي چون آيين، هنر مقدس و قدسي، هنر مشرق زمين، هنر سنتي کشورها، موسيقي بومي و کهن و نظاير آن را در بردارند.(به عنوان مثال در جشنواره موسيقي مقدس برلين که هر ساله برگزار مي شود، گروه هايي از سراسر دنيا که موضوع و محتواي مذهبي، مقدس و آييني دارند شرکت مي کنند و دعوت مي شوند.)

نکته مهم آن که در بسياري از فستيوال ها و جشنواره ها با توجه به اهميت يافتن موضوعات غير موسيقيايي در وهله نخست، با توجه به سياستگذاري ها و اهدافي نظير جذب مخاطب، تبليغات و حتي کسب درآمد و وجوه اقتصادي انواع موسيقي حضور مي يابند و بديهي است که حجم عمده و در خور توجهي از اين موسيقي ها به انواع موسيقي پاپ و مردم پسند اختصاص يابد.

به عنوان مثال در جشنواره تابستانه کيش، هدف اصلي دعوت به حضور مردم در فصل گرما در اين جزيره رونق اقتصادي است. اقداماتي چون اهدا جوايز، تخفيف هاي ويژه و کنسرت هاي موسيقي پاپ که اغلب در قالب تور – کنسرت برگزار مي شود، همه در راستاي رونق تجاري – اقتصادي منطقه است.

جشنواره فجر و موسيقي پاپ

جشنواره موسيقي فجر که اينک بيست و چهارمين دوره متوالي خود را پشت سر مي گذارد، با کدام دسته از جشنواره هاي موسيقي سنخيت و تناسب دارد؟

واقعيت آن است که از نخستين دوره جشنواره موسيقي فجر (1364) تاکنون، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ، همزمان با جشن هاي سالگرد پيروزي انقلاب ، جشنواره هاي هنري فجر را نيز طراحي و اجرا کرده است.

به گفته يکي از مديران مرکز موسيقي ، هدف اصلي، جشن سالگرد پيروزي انقلاب است و جشنواره موسيقي در جهت اين هدف سامان يافته است.

اگر اين گونه به جشنواره موسيقي فجر بنگريم ، آن را در چهارچوب انواع موسيقي و از جمله موسيقي پاپ در آن ، منافاتي با سياست هاي اجرايي جشنواره ندارد.

از سوي ديگر، جشنواره موسيقي فجر ، تنها برنامه جشنواره اي مربوط به موسيقي و به عنوان يک نهاد رسمي موسيقي در جامعه عمل مي کند که در سال تنها يکبار فضاي جامعه روي موسيقي تمرکز و تامل نسبي دارد و از اين رو وجه جدي بودن، هنري بودن و موضوعي بودن آن شکل عيني به خود گرفته است.

حضور و اجراي انواع موسيقي هاي بومي، اقوام ......، کلاسيک ايراني (سنتي)، موسيقي ملل و کلاسيک غرب طي 22 دوره مويد اين نگاه بوده است، از اين رو شايد اين شبهه را ايجاد کرده که موسيقي پاپ در اين جشنواره محلي از اعراب ندارد.

اکنون و در دومين سال پياپي از حضور چهره هاي شاخص موسيقي پاپ ايراني، اجرا در تالار بزرگ کشور و استقبال فراوان از اين بخش، حضور اين نوع موسيقي را در جشنواره بين المللي موسيقي فجر به امري طبيعي و بديهي مبدل ساخته است.

روابط‌ عمومي جشنواره موسيقي فجر