کد خبر: ۶۷۱۵۷
تاریخ انتشار: ۰۸:۵۶ - ۱۲ دی ۱۳۸۷

الف: ايران و به‌ويژه شهر تهران همواره در معرض وقوع زمين لرزه قرار دارد.

ابرشهرها طيف بسيار گسترده‌اي از انواع بناها، صنايع و افراد در سطوح مختلف اجتماعي را در خود جاي داده‌اند و از اين لحاظ ساختار پيچيده‌اي را به‌وجود آورده‌اند كه مديريت آن بسيار مشكل است. با در نظر گرفتن اين شرايط، سطح بسيار بالايي از آسيب‌پذيري نيز در وجوه مختلف متوجه اين ابرشهرها است.

به علاوه وقوع هر نوع مخاطره‌اي در يك ابر شهر نه‌تنها ساختارهاي مختلف آن شهر را متأثر مي‌كند، بلكه نتايج آن در سطح بسيار گسترده‌تري در سطوح ملي، منطقه‌اي و جهاني نيز مؤثرند. يكي از نهادهاي بين‌المللي كه اقدامات مؤثري در زمينه تدوين و اجراي استراتژي‌هاي جهاني در زمينه پرداختن به امر مديريت بحران بالاخص در مناطق شهري فعاليت دارد بانك جهاني است. عمده فعاليت اين نهاد در زمينه حمايت‌هاي مالي و اعتباري در امر ايجاد و يا بازسازي اجزاي مختلف محيط‌هاي شهري است. در اين راستا در برآوردهاي به عمل آمده، بانك جهاني تنها در بين سال‌هاي 1980 تا 1999 در حدود 8ميليارد دلار به اين امر تخصيص داده است.

مخاطرات زمين‌لرزه در سطح جهان

هر ساله چندين ميليون زمين‌لرزه با بزرگاي متفاوت در جهان رخ مي‌دهد. بسياري از اين زمين‌لرزه‌ها به علل مختلفي چون بزرگاي بسيار كوچك و وقوع در مناطق دور، به وسيله دستگاه‌هاي لرزه‌نگاري كشف نشده باقي مي‌مانند. به‌طور متوسط در هر سال 2 زمين‌لرزه با قدرت نزديك به 8 ريشتر، در مواقعي بسيار ويران كننده، در جهان رخ مي‌دهد كه با خسارات و تلفات سنگيني همراه است. تعداد تلفات انساني حاصل از زمين‌لرزه در بين سال‌هاي 1990 تا 2005، 457698 نفر است.

مخاطرات زمين لرزه در ايران

ايران بخشي از كمربند كوه‌زايي آلپ هيماليا است. كمربند كوه‌زايي آلپ هيماليا، به‌عنوان آخرين و جوانترين نواحي كوه‌زايي جهان شناخته شده است. در تحقيقات اخير مشخص شده است كه بيش از 70 درصد از شهرهاي ايران در معرض زمين لرزه‌هاي مخرب قرار دارند. از سال1340 تاكنون زمين‌لرزه‌هاي مختلف و در مواقعي بسيار ويران كننده، در مناطق مختلف كشور رخ داده است كه با خسارات و تلفات سنگيني همراه بوده‌اند.

در مقام مقايسه مي‌توان به زمين‌لرزه‌هاي مشابه در ساير نقاط جهان اشاره كرد. براي نمونه در سال 1989 زمين‌لرزه 1/7 ريشتري كاليفرنيا تنها 62 كشته، همچنين چهار روز قبل از وقوع زمين‌لرزه بم، زمين لرزه‌اي 6/6 ريشتري در كاليفرنياي مركزي به وقوع پيوست كه خسارات چنداني به‌جاي نگذاشت. در مجموع در قرن بيستم زمين‌لرزه‌هاي آمريكاي شمالي تنها 1000 كشته برجاي گذاشته درحالي كه در همين بازه زماني زمين‌لرزه‌هاي رخ داده در ايران 126000 كشته در پي داشته است.

نمونه‌هاي مقايسه‌اي به وضوح نشان مي‌دهد كه دليل چنين تفاوتي در ميان خسارات حادث شده تنها شدت زمين لرزه نيست، بلكه نقش اصلي را آسيب‌پذيري محيط‌هاي شهري ايفا مي‌كند. با وجود اينكه از زمين لرزه سال 1962 به بعد، مطالعات و تحقيقات زيادي در ايران صورت گرفته است. هيچ‌يك به نتيجه نرسيده است و سرانجام منجر به ايجاد فجايعي چون خسارات ناشي از زمين‌لرزه بم شده است.

تهران نيز در منطقه‌اي بسيار لرزه خيز واقع شده است. وجود 15 گسل مؤثر بر حوزه استان تهران نيز دليلي بر اين ادعا است. در اين ميان سه گسل، كه هر يك به تنهايي پتانسيل ايجاد زمين‌لرزه‌اي با بيش از 7 ريشتر قدرت را دارا هستند، مورد توجه خاص قرار گرفته‌اند. اين گسل‌ها عبارتند از:گسل مشا (طول: حدود 200كيلومتر)، گسل شمال تهران (طول: حدود 90 كيلومتر)، گسل جنوب ري (طول: حدود 20 كيلومتر).فراواني زمين لرزه‌هاي با بزرگي بيش از 4 ريشتر استان تهران در منطقه حائل 150 كيلومتري از سال 1900 تا سال2004 نشان مي‌دهد، بالاترين فركانس وقوع سالانه زمين لرزه در اين منطقه 1 سال، كمترين فركانس 10 سال و فركانس متوسط 2 سال است. در ميان 116 زمين لرزه مورد بررسي قرار گرفته، در حدود 6 زمين‌لرزه با داشتن شدتي بيشتر از 6ريشتر به‌عنوان زمين لرزه‌هاي بحراني معرفي شده‌اند كه عموماً در بازه‌هاي زماني بين 10 تا 20 ساله رخ داده‌اند.در مورد زمان وقوع زمين‌لرزه‌ها در تهران نيز داده‌ها نشان مي‌دهد كه بيشترين زمين لرزه‌ها در غروب و حوالي بامداد اتفاق افتاده است.

مطالعات آماري انجام شده از سوي برخي متخصصان زمين‌لرزه، در زمينه زمين‌لرزه‌هاي تاريخي ثبت شده در ناحيه ري و تهران حاكي از آن است كه با احتمال بيش از 70‌ به‌طور متوسط هر 158 سال زمين‌لرزه‌اي ويرانگر در اين ناحيه رخ داده است. براساس همين تحقيقات آخرين زمين لرزه در تهران 172 سال پيش اتفاق افتاد. بنابراين مي‌توان گفت كه وقوع زمين لرزه تهران 14 سال تأخير زماني دارد.

به‌علت پيچيدگي حوزه مديريت بحران شهري، حساسيت بالاي مخاطرات طبيعي، بالاخص زمين لرزه، سبب شده است تا طيف گسترده‌اي از اين فعاليت‌هاي جوامع و تجربيات، متوجه بهبود تصميم‌گيري‌هاي مربوط به مديريت بحران زمين‌لرزه در شهرها شود. اهميت مقوله فوق در مورد شهرهاي ايران بالاخص تهران، به‌عنوان شهري داراي دوازده گسل مؤثر و سه گسل اصلي مستعد وقوع زمين لرزه‌هايي قدرتمند داراي ساختاري بسيار پيچيده و آسيب‌پذير در اين زمينه بايد مدنظر قرار گيرد.

نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
طراحی و تولید: "ایران سامانه"